روزنامه نيويورك تايمز نوشت: سازمان اطلاعات داخلي روسيه در كنار دوربين‌ها، برجك‌هاي مراقبت و سه رديف حصار سيم‌خاردار، در امتداد رودخانه‌اي پرپيچ و خم گشت‌زني مي‌كند، اما خود روسيه تقريبا 200 مايل با اين منطقه فاصله دارد و تا ماه ژانويه، افسران روسي شروع به ترك منطقه خواهند كرد. اين مرز بين ايران و ارمنستان است، يك نوار ۳۰ مايلي كه نقطه‌اي محوري در تغييرات ژئوپليتيكي شگفت‌آور به شمار مي‌‌رود. در منطقه قفقاز، جايي كه اروپا به آسيا مي‌پيوندد، روسيه و ايران به عنوان رقباي يكديگر ديده مي‌شوند، درحالي كه كشورهاي غربي به طور شگفت‌‌آوري در اين نقطه برخي منافع مشترك با تهران پيدا كردهاند. اين گره پيچيده و چندجانبه خرد سنتي غربي در مورد اتحادها را به چالش مي‌كشد و ممكن است به دليل انتخاب مجدد ترامپ در ايالات‌متحده، به طور كامل تغيير كند. مهدي سبحاني، سفير ايران در ارمنستان طي مصاحبه‌اي به رقابت ايران و روسيه در اين منطقه اشاره كرده و توضيح داد كه اين دو كشور در عين شراكت استراتژيكي با يكديگر در برخي مناطق، منافع متفاوتي نيز دارند. مهدي سبحاني در ادامه گفت: اما در عين اينكه برخي منافع مشتركي داريم برخي اختلافاتي نيز داريم.
نيويورك در ادامه گزارش خود در رابطه با رقابت‌هاي ژئوپليتيكي موجود در حوزه قفقاز آورده است: ارمنستان، يك دموكراسي اكثرا مسيحي است و اكنون به نقطه رقابت روسيه و ايران تبديل شده است. اين كشور همچنين از احتمال بازگشت جنگ با آذربايجان نيز نگران است. اين درحالي است كه در سال گذشته، ارمنستان به همسايه جنوبي خود يعني ايران به عنوان اصلي‌ترين ضامن حاكميت خود نگاه كرده است. به ادعاي نيويورك تايمز، روسيه نيز در تلاش است تا با ايران در ارمنستان، رقابت خود را بر سر اين منطقه ادامه دهد. اما مساله زماني پيچيده‌تر مي‌شود كه برخي كشورهاي غربي نيز منافع خود را در قفقاز با منافع تهران به دليل تضاد با روسيه همسو مي‌‌بينند.
ماركوس ريتر، كه رياست يك ماموريت اتحاديه اروپا براي نظارت بر مرزهاي ارمنستان را بر‌عهده دارد در گفت‌وگو با نيويورك تايمز مدعي شد: ايراني‌ها بهترين دوستان ارمنيها هستند. اين درحالي است كه روسيه و آذربايجان از حضور اروپايي‌ها ناراضي هستند، او در ادامه مدعي شده است ايران احتمالا حضور اروپايي را بپذيرد.
به گزارش نيويورك تايمز، ارمنستان نگران است كه در دولت دوم ترامپ سياست‌هاي احتمالي او در قبال ايران به زيان اين كشور تمام شود و آذربايجان را نيز جسورتر كند، چراكه اين ادعا را مطرح مي‌كنند كه اگر رويارويي فعلي ميان ايران و اسراييل به جنگي تمام عيار تبديل شود، ممكن است تهران به حمايت‌هاي خود از ايروان ادامه ندهد.
در ادامه گزارش نيويورك تايمز آمده است كه تا مدتي پيش، بسياري از ارمنيان روسيه را به عنوان ضامن امنيت خود مي‌ديدند، چراكه اين كشور در زمان نسل‌‌كشي ارمنيها پناهگاه آنها بوده است. پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، روسيه يك پايگاه نظامي را در ارمنستان تاسيس كرد و نيروهاي مرزي در مرزهاي آن مستقر شدند. در سال ۲۰۲۰ و در زمان جنگ ۴۴ روزه آذربايجان و ارمنستان بر سر منطقه قره‌باغ ميانجي‌گري ولاديمير پوتين و استقرار نيروهاي حافظ صلح روسيه منجر به پايان درگيري‌‌ها شد، اما به ادعاي نيويورك تايمز حمله روسيه به اوكراين منجر به پرت شدن حواس اين كشور از قفقاز شد، چراكه وقتي آذربايجان سال گذشته دوباره به قره‌باغ در داخل خاك آذربايجان حمله كرد، نيروهاي روسي نظاره‌‌گر ماندند و پس از آن نيز از منطقه خارج شدند. به گزارش نيويورك تايمز، آخرين دور تنش‌ها درخصوص آينده قفقاز اما پيرامون يك قطعه باريك از خاك ارمنستان به نام استان سيونيك، مي‌چرخد كه به سمت جنوب و مرز با ايران كشيده شده است. جاده‌اي كه از ايروان پايتخت ارمنستان عبور مي‌كند. اين جاده از هر دو طرف با خاك آذربايجان محدود شده است. جاده‌اي پيچ در پيچ كه كاميون‌هاي ايراني اكنون در آنجا در تردد دارند. در حال حاضر، اين جاده مسير اصلي شمالي از خليج‌فارس است و براي صادرات كالاهاي ايراني به روسيه و اروپا حياتي است. به ادعاي نيويورك تايمز اين نقطه همان جايي است كه روسيه و آذربايجان قصد دارند يك مسير شرقي-غربي به سمت تركيه ايجاد كنند كه خارج از كنترل ارمنستان خواهد بود؛ مسيري كه ارمنيان نگران هستند كه آذربايجان ممكن است آن را با توسل به زور به دست آورد.
به گفته آلن شادونتس، متخصص ايران در دانشگاه امريكايي ارمنستان «وضعيت بسيار عجيبي است؛ از يك‌سو، ايران در حال حركت به سوي شراكت استراتژيك با روسيه در ديگر زمينه‌ها است، اما در قفقاز جنوبي، به نظر مي‌رسد دو كشور داراي اختلافاتي باشند.»
در ادامه گزارش نيويورك تايمز ادعا شده است كه ايران و ارمنستان هر دو مخالف احداث هرگونه كريدور جاده‌اي يا ريلي در خاك اين كشور هستند و هر دو نيز در مخالفت با عدم كنترل آن توسط ايروان اشتراك دارند. البته كه مهدي سبحاني، سفير ايران در ارمنستان در بيان مواضعي اعلام كرده است كه «ما تغيير مرزهاي بين‌المللي را نمي‌توانيم بپذيريم.» به ادعاي نيويورك تايمز اما آژانس اطلاعات داخلي روسيه همچنان در مرزها گشت‌زني مي‌كند.
نيكول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان ماه گذشته طي توافقي با پوتين، رييس‌جمهور روسيه اعلام كرد مسكو نيروهاي خود را از مرز آگرك تا ژانويه خارج خواهد كرد. او پيش‌تر در سال جاري گفته بود كه مشاركت ارمنستان در يك ائتلاف نظامي تحت رهبري روسيه را به حالت تعليق درآورده است. شهردار آندريسيان اما صراحتا اعلام كرد كه در زمينه امنيت به دنبال گزينه‌هاي ديگري است. به ادعاي نيويورك تايمز او همچنين در مصاحبه‌اي گفت: «ما مي‌‌دانيم كه اگر اتفاقي بيفتد، ايران قطعا در كنار ما خواهد بود.» و افزود كه اين موضوع را با مقامات ايراني در ميان گذاشته است. «آنها همگي تاييد مي‌كنند كه اگر خداي ناكرده كسي به سويونيك حمله كند، در كنار شما خواهيم جنگيد.» شهردار آندريسيان اين را هم گفت كه ارتباط شهر او با ايران از سال 2022 كه تهران كنسولگري خود را در پايتخت منطقهاي كاپن، افتتاح كرد، رونق يافته است؛ جايي كه روسيه اكنون در حال تلاش براي انجام همان كار است. اين درحالي است كه آقاي سبحاني سفير كشورمان در ايروان از پاسخ دادن به اين سوال كه ايران در صورت حمله آذربايجان به ارمنستان چه خواهد كرد، گفت: «اين اتفاق نخواهد افتاد.»
به ادعاي نيويورك تايمز، آذربايجان مي‌گويد كه خواهان صلح است. اين كشور همچنين سعي كرده تنش‌ها با ايران را كه پس از حمله به سفارت آذربايجان در تهران در سال گذشته بالا گرفته بود، كنترل كند. الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان هفته گذشته گفت: ما به آنچه مي‌خواستيم رسيديم و اين آذربايجان هراسان هستند كه در برخي از پايتخت‌‌هاي غربي، ارمنستان را به شروع جنگ جديد تحريك مي‌كنند.
در ادامه گزارش نيويورك تايمز آمده است كه دولت بايدن بارها فشار آورده است كه آذربايجان و ارمنستان مذاكرات صلح را برگزار كنند. برخي مقامات ارمني كنوني و پيشين گفته‌اند كه اخيرا پيشرفت‌هايي در اين زمينه حاصل شده است، اما معتقدند كه ترامپ غيرقابل پيش‌‌بيني است. آنها از تركيب كاهش توجه امريكا و سياست احتمالي نسبت به ايران نگراني دارند، چراكه نقش ايران را در قفقاز داراي اثرگذاري ويژه‌اي مي‌دانند.
آرگ كوچينيان، يك مقام امنيتي پيشين ارمني كه يك انديشكده در ايروان اداره مي‌كند به نيويورك تايمز گفت: دشمنان در ساير مناطق ممكن است به يك‌باره در اين منطقه آن‌قدرها هم بد نباشند. او همچنين در ادامه اين گفت‌وگو مدعي شده است: كاهش توجه امريكا و رويكرد احتمالي اين كشور در قبال تهران امكان ايجاد خلأ در نيروهاي تثبيت‌‌كننده در منطقه را فراهم مي‌آورد.
به گزارش نيويورك تايمز، كشورهاي اروپايي خود در حال انجام يك تعادل‌سازي پيچيده هستند. رهبران اتحاديه اروپا علي‌رغم نگراني‌هاي‌شان درباره حقوق بشر روابط خود را با آذربايجان تقويت كردهاند، چراكه اين كشور ثروتمند از نظر نفت و گاز، جايگزين‌‌هايي براي انرژي روسيه فراهم مي‌كند. آنها همچنين اهميت اين كشور را براي اسراييل درك مي‌كنند كه بخش عمده‌اي از نفت خود را از آذربايجان تامين مي‌كند، به آذربايجان نيز سلاح مي‌‌فروشد. ريتر، رييس ماموريت اتحاديه اروپا به نيويورك تايمز گفت كه هم ارمنستان و هم آذربايجان در حال ساخت پناهگاه‌ها، خندق‌ها و مواضع توپخانه‌اي هستند تا براي بدترين وضعيت آماده شوند.
در ميانه مرز باريك ارمنستان با ايران، كه آذربايجان حدود 10 مايل با آن فاصله دارد، ايستگاه متروكه‌اي از دوران شوروي باقي مانده است؛ جايي كه واگن‌هاي قطار زنگ زده در ميان علف‌ها ايستاده‌اند و در زمان متوقف شده‌اند. اين خط آهن نمادي از قفقاز متصل به هم تحت حاكميت شوروي است و يادآور نقطه عطف منطقهاي است كه هنوز هم اين منطقه نمايانگر آن است. ريما گالستيان، 79 ساله، كه در نزديكي اين منطقه زندگي مي‌كند، گفت كه از حمله احتمالي آذربايجان مي‌‌ترسد. او گفت كه ايران در گذشته از اين منطقه محافظت كرده بود، در عين حال اين را هم گفت كه «ما قبلا روس‌‌ها را خيلي دوست داشتيم.» اما حالا اوضاع تغيير كرده است. الان به هيچ‌كس اعتماد نداريم!