بازگشت كمپين فشار حداكثري و پاسخ تهران؟

 حديث   روشني

به ادعاي برخي منابع نزديك به كابينه ترامپ كه در جريان روند انتقال و انتصابات هستند، او سياست موسوم به «فشار حداكثري» خود را كه در 2017 نيز اعمال كرده بود، احيا خواهد كرد. در اين زمينه يك منبع آشنا با روند انتقال دولت دوم ساكن جديد كاخ سفيد مدعي شد كه تيم سياست خارجي ترامپ قصد دارد بلافاصله پس از ورود رييس‌جمهور منتخب به كاخ سفيد در ژانويه 2025، تحريم‌ها عليه تهران، از جمله تحريم‌هاي نفتي را تشديد كند. همزمان يك كارشناس امنيت ملي آشنا با روند انتقال دولت اين ادعا را نيز تكرار كرده و گفته است: «او مصمم است تا استراتژي ادعايي موسوم به فشار حداكثري را هرچه سريع‌تر اعمال كند.» به ادعاي اين مقام نزديك به دولت ترامپ اين طرح نشان‌دهنده تغييري در سياست خارجي ايالات‌متحده در دوره‌اي از بحران در خاورميانه خواهد بود، يعني زماني كه موجي از درگيري‌هاي منطقه‌اي شكل گرفته و زمينه را براي رويارويي عريان تهران و تل‌آويو و خروج دو بازيگر از منطقه خاكستري هموار كرده است. در اين راستا نشريات بين‌المللي همچنان به انتشار تحليل‌ها و گمانه‌زني‌هاي خود درخصوص استراتژي احتمالي دولت دوم ترامپ در قبال ايران طي ماه‌هاي آينده كه او رسما كار دولت خود را آغاز خواهد كرد، پرداخته‌اند. نشريه فايننشال تايمز در اين زمينه مدعي شده است كه دونالد ترامپ در جريان كمپين انتخاباتي خود خواهان توافق با ايران بوده است. به ادعاي اين نشريه، ترامپ در جريان مبارزات انتخاباتي‌اش مدعي شد: «ما بايد يك توافق با ايران انجام دهيم، زيرا پيامدها غيرقابل تحمل است.» با اين حال در بازه زماني كنوني اين نشريه به نقل از افراد نزديك به استراتژي‌هاي ترامپ مدعي است رييس‌جمهوري جديد ايالات‌متحده قصد دارد از رويكرد موسوم به فشار حداكثري استفاده كند و با توسل بدان تهران را وادار كند تا پشت ميز مذاكره بازگردد. اين درحالي است كه به باور برخي ناظران اين اقدام قطعا بسيار دشوار خواهد بود، چراكه ترامپ در دولت اول خود پس از خروج از توافق هسته‌‌اي ۲۰۱۵ (برجام) كارزار موسوم به «فشار حداكثري» را آغاز كرد و تحريم‌هايي عليه صادرات نفت ايران اعمال كرد، اما هيچ كدام از اين دو سياست نتيجه نداد. امروز نيز عباس عراقچي بارها تاكيد كرده كه تهران خواهان تعامل است اما زير بار فشار رايزني نخواهد كرد. همزمان نشريه پوليتيكو در اين زمينه طي گزارشي آورده است: با اينكه ترامپ چهره‌اي است كه به معامله‌‌گري شهرت دارد، اما چينش كابينه‌اش و مقام‌هايي كه براي تصدي پست مختلف برگزيده، چهره‌هايي تندرو هستند كه مواضع تندي در ارتباط با ايران دارند. همزمان به ادعاي فايننشال تايمز، حضور چهره‌هايي چون مارك روبيو، وزير خارجه احتمالي و جنگ‌طلب و مايك والتز، مشاور امنيت ملي جديد ترامپ، كه زماني در قامت عضو مجلس نمايندگان امريكا به تصويب قانوني در باب تحريم‌هاي ثانويه عليه صادرات نفت خام ايران به چين تلاش بسياري كرد (تلاش‌هايي كه به واسطه مخالفت سنا بي‌نتيجه ماند) تصويري مبهم از رويكرد احتمالي ساكن جديد كاخ سفيد ترسيم مي‌كند. در عصر بايدن، رييس‌جمهوري امريكا احياي برجام را كنار زد، با اين همه از ميزان فشارهاي تحميلي بر تهران كاست. از همين رو براساس گزارش‌هاي منتشر شده توسط آژانس بين‌المللي انرژي، صادرات نفت خام ايران در چهار سال گذشته بيش از سه برابر شده و از 400 هزار بشكه در روز در سال 2020 به بيش از 1.5 ميليون بشكه رسيده است، بشكه‌هايي كه بخش عمده‌اي از آن دراختيار چين قرار مي‌گيرد. به ادعاي منابع آگاه، به واسطه داده‌هاي اين گزارش و گزارش‌هاي مشابه، تيم انتقالي ترامپ درصدد است همزمان با استقرار در كاخ سفيد، صادرات نفت ايران را هدف قرار دهد تا به ادعاي خود رويكرد منطقه ايران را تحت تاثير قرار داده و همزمان پيشرفت برنامه هسته‌اي اين كشور را متوقف كند. فايننشال تايمز در ادامه گزارش ادعايي‌اش آورده، تيم انتقالي دولت جديد در حال تهيه دستورالعمل‌هاي جديد اجرايي جديدي است كه بتواند از همان روزهاي آغاز دولت دوم ترامپ تحريم‌هاي نفتي را بر صادرات ايران اعمال كند. باب مك ‌نالي مشاور سابق انرژي در دولت جورج بوش، در گفت‌وگو با فايننشال ادعا كرد: «اگر دولت ترامپ دست به اين اقدام بزند مي‌تواند صادرات نفت ايران را به چند صد هزار بشكه در روز كاهش دهد.» اين در حالي است كه به ادعاي اين نشريه مشاوران ترامپ او را ترغيب كرده‌اند كه سريعا در مورد تهران اقدام كند. همزمان به ادعاي يك منبع آگاه از اين برنامه، دونالد ترامپ به وضوح نشان خواهد داد كه در تصميم خود جدي است. به ادعاي افراد آشنا با روند انتقال، كارزار فشار حداكثري براي جلوگيري از فروش نفت ايران با هدف تحت تاثير قرار دادن سياست‌هاي منطقه‌اي تهران طراحي شده است. يك كارشناس امنيت ملي آشنا با روند انتقال در ادامه گفت‌وگوي خود مدعي شده است: «اميدواريم كه اين اقدام ترامپ انگيزه‌اي براي ايران باشد تا با مذاكراتي كه زمينه‌ساز تثبيت روابط تهران و واشنگتن خواهد شد، موافقت كند.» او در ادامه ادعا كرد: «اما فكر مي‌كنم ترامپ براي اين كار با موانع بسياري روبه‌رو خواهد شد، چراكه ايراني‌ها تاكيد دارند كه زير فشار رايزني و معامله نخواهند كرد.» فعلا كمپين ترامپ به اين اظهارنظرها همچنان پاسخ واضحي نداده است. همزمان با انتشار اين گمانه‌زني‌ها عباس عراقچي وزير امور خارجه كشورمان پس از ديدار و رايزني با رافائل گروسي مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تهران در پلتفرم ايكس (توييتر) نوشت: «تهران آماده است براساس «منافع ملي و حقوق غيرقابل انكار خود» مذاكره كند، اما آماده مذاكره تحت فشار و تهديد نيست.» در همين راستا گروهي از ناظران مدعي‌اند، به نظر مي‌رسد حتي اگر هر دو طرف نيز تمايل به گفت‌وگو داشته باشند، شانس پيشرفت رايزني‌ها بسيار پايين است. كريم سجادپور، پژوهشگر ارشد در بنياد كارنگي براي صلح بين‌المللي در گفت‌وگو با فايننشال تايمز مدعي شد: «سوال بزرگ اين است كه دولت ايران حاضر است با فردي كه سردار قاسم سليماني را به شهادت رسانده است، وارد تعامل شود؟» او همچنين در ادامه گفت‌وگوي خود مدعي شد: «تصور يك توافق هسته‌اي يا حتي منطقه‌اي كه براي ايران و نيز براي اسراييل قابل پذيرش باشد، دشوار خواهد بود.»

اين درحالي است كه روزنامه نيويورك تايمز روز پنجشنبه با انتشار خبري مدعي شد ايلان ماسك عضو دولت دوم ترامپ با سعيد ايرواني سفير ايران در سازمان ملل ملاقات كرده است تا درخصوص كاهش تنش‌ها بين امريكا و ايران گفت‌وگو كنند. اين ادعا ازسوي مقام‌هاي رسمي كشورمان از جمله عباس عراقچي وزير امور خارجه كشورمان تكذيب شد. تهران ادعاي رسانه‌هاي غربي در اين باره را فضاسازي و خبرسازي دولت امريكا تلقي كرد. با اين همه آن‌گونه كه پولتيكو نوشته، گروهي از تحليلگران با استناد به خواست مسعود پزشكيان مبني بر تنش‌زدايي و عبور از تحريم‌ها اين تحليل ادعايي را مطرح كرده‌اند كه روزنه براي رايزني احتمالي ميان تهران و واشنگتن هنوز وجود دارد. با اين همه متغيرهاي بسياري مي‌تواند تعامل دو بازيگر را تحت تاثير قرار دهد؛ بالاخص اگر ترامپ قصد داشته باشد كمپين فشار حداكثري را عليه ايران بازتعريف كند. در همين راستا بهنام بن طالبلو، تحليلگر موسسه «بنياد دفاع از دموكراسي‌‌ها» در گفت‌وگو با پوليتيكو مدعي است: «احتمالا هر چيزي كه تهران بتواند از آن براي كاهش يا خنثي كردن رويكرد احتمالي ترامپ موسوم به فشار حداكثري استفاده كند، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.» همزمان يكي از مقامات سابق دولت ترامپ كه در امور خاورميانه فعاليت مي‌كرد، مدعي شد: «واضح است كه ايران خود را براي ورود ترامپ به كاخ سفيد مهيا كرده است.» تريتا پارسي بنيانگذار مشترك موسسه «كويينسي» در واشنگتن نيز در باب تصميم احتمالي تهران در ارتباط با نوع تعاملش با امريكا به نشريه «نشنال سكيوريتي ديلي» گفت: ممكن است ايران شرايط فعلي را به عنوان يك فرصت تازه براي ايجاد رابطه با ترامپ با هدف ورود به گفت‌وگوهايي در آينده ببيند. او ذيل اين ادعا به عدم پذيرش درخواست ملاقات ترامپ توسط تهران در سال ۲۰۱۶ اشاره كرد. به ادعاي پوليتيكو اما همچنان مشخص نيست كه فضاي حاكم بر ايران و نيز شرايط كنوني خاورميانه مي‌تواند اين كشور را وارد تعامل با دولت دوم ترامپ كند يا خير. اين درحالي است كه فارغ از اين گزاره ترامپ نيز اشاره كرده است كه قصد ندارد مانند جو بايدن، اسراييل را در تجاوزاتش عليه ايران محدود كند.