سفر با كودك و روياي تولد دوباره
هانيه رحمتي
من يك مادر و راهنماي گردشگري هستم؛ قبل از مادر شدن، به عنوان راهنماي گردشگري، طراح و برنامه‌ريز سفر و هم‌بنيانگذار و مدير محتواي يك سايت گردشگري فعاليت مي‌كردم. اين سايت در زمينه گردشگري ورودي فعاليت مي‌كرد و مسافران خارجي را به تجربه‌هاي بكر و بومي ايران پيوند مي‌داد. عاشق سفر، تنوع فرهنگي و طبيعي و هميشه دنبال كشف فرهنگ‌ها و سبك‌هاي زندگي مختلف بودم. سفرهاي من تنها بازديد از مكان‌هاي ديدني نبود؛ بلكه تلاشي براي تجربه و شناخت فرهنگ‌ها و آداب و رسوم محلي بود. هدفم همواره لذت بردن از تجربه‌هاي اصيل، برقراري ارتباط عميق با جوامع بومي، يادگيري سنت‌ها و آشنايي با طبيعت بكر و حيات‌وحش بود. بعد از تولد فرزندم -كه در دوران همه‌گيري كرونا اتفاق افتاد- همچنان سفر بخشي جدايي‌ناپذير از زندگي ما بود. از همان بيست‌روزگي فرزندم، او را در مسير سفر همراه خود كرديم و اين آغاز ماجراجويي‌هاي خانوادگي ما بود. اولين سفر نرم و لطيف ما به قزوين بود و پس از آن، وقتي بهار از راه رسيد و پسرمان شصت روزه شد، راهي طبيعت بكر جاسب شديم. اين سفرها به تدريج به ما نشان دادند كه با مديريت نيازهاي كودك و داشتن آمادگي بيشتر، سفر به همراه فرزند، نه تنها ممكن، بلكه لذت‌بخش است. بعدها، تجربه‌هاي بيشتري به دست آورديم. با گذر زمان و بزرگ‌تر شدن فرزندمان، مسيرهاي طولاني‌تر را پيموديم. در هشت ماهگي پسرمان، سفري ۲۵ روزه به مركز ايران داشتيم و به شهرهاي گلپايگان، خوانسار، برزك، نياسر و كاشان سفر كرديم. درنهايت در يك‌سالگي پسرمان «هامون» سفري طولاني و پرماجرا به شهرهاي جنوب ايران داشتيم، سفري از قزوين تا هرمزگان را با او تجربه كرديم كه نيازمند برنامه‌ريزي دقيق و همراهي تمام‌وقت بود. در اين مسير با چالش‌هاي زيادي روبه‌رو شديم؛ مديريت نيازهاي كودك در كنار سختي‌هاي سفر، همراهي هميشگي در تمام لحظات و تلاش براي تطبيق برنامه‌ها با نيازهاي روزانه او، گاه فشار زيادي به ما وارد مي‌كرد. اما اين تلاش‌ها نتايج زيبايي هم داشتند. سفر به ما نشان داد كه كودك ما، نه‌تنها به لذت و هيجان سفر علاقه‌مند است، بلكه تجربه‌هاي متفاوت، او را در مسير رشد و يادگيري قرار مي‌دهد. فرزندمان تا قبل از دو سالگي، به بيش از دوازده استان ايران سفر كرده و با اقوام و لهجه‌هاي مختلفي از ترك، كرد، لر، عرب و فارس ملاقات داشت و شاهد تنوع فرهنگي ايران بود.
سفر خانوادگي به آفريقا: تجربه‌اي منحصربه‌فرد
در سه و نيم سالگي، پس از جرقه‌اي كه پسرمان در ذهن ما ايجاد كرد، به فكر سفر به آفريقا و ديدار از سرزمين زادگاه اجدادي همه انسان‌ها افتاديم. تصميم گرفتيم خود را به چالشي بزرگ دعوت كنيم و برنامه‌ريزي سفر را خودمان انجام دهيم و به تنهايي و بدون همراهي با تورهاي گردشگري به اين رويا جامه عمل بپوشانيم. در اين سفر ده روزه، نه تنها فرزندمان از ديدن حيوانات و طبيعت بكر لذت برد، بلكه براي خود ما هم فرصتي بود تا به دنيا با ديدي تازه نگاه كنيم. در سفر به كنيا متوجه شديم كه كودك ما، با تمام تجاربي كه در سفرهاي گذشته كسب كرده، توانسته با شوق و اعتماد به‌نفس از محيط‌هاي جديد لذت ببرد و همچنان با علاقه ما را در لحظات مختلف همراهي كند. اين سفر تولدي دوباره در سوابق تجارب ما از سفر بود؛ اينكه ديديم تلاش‌هاي ما براي آشنا كردن او با دنيا، مردم و حيوانات جواب داده و مسير ما درست بوده است. احساس موفقيت در اين سفر باعث شد كه باور كنيم سفر كردن با كودك مي‌تواند بهترين فرصت براي رشد و تعالي او و ما باشد.
گردشگري خانوادگي و اهميت سفر با كودك
«گردشگري دوستدار كودك» بر ايجاد تجربه‌هاي سفر متمركز است كه به نيازها و علايق كودكان توجه دارد، در عين حال امكان لذت بردن والدين را نيز فراهم مي‌كند. كودكان از طريق تجربه‌هاي جديد مانند مواجهه با محيط‌هاي ناآشنا، فرهنگ‌ها و مردم متفاوت، قدرت سازگاري و انعطاف‌پذيري بيشتري پيدا مي‌كنند. چنين سفرهايي مي‌تواند موجب رشد رواني و اجتماعي آنها شود و به تقويت همدلي و تاب‌آوري در كودكان كمك كند. همچنين سفر، كودكان را تشويق مي‌كند تا سوال بپرسند و جهان اطراف خود را كاوش كنند تا در مورد فرهنگ‌هاي جديد، زبان‌ها، تاريخ و جغرافيا به شيوه‌اي تعاملي و جذاب، نكات تازه را ياد بگيرند. اين سبك سفرها خانواده‌ها را قادر مي‌سازد تا با برنامه‌ريزي مناسب و انتخاب مقاصد متناسب با نيازهاي كودك، خاطرات بي‌نظيري را رقم بزنند.
سفرهايي كه با هدف تجربه‌هاي منحصر به فرد براي كودكان طراحي شده باشند، فرصت‌هاي نابي را براي آنها ايجاد مي‌كنند تا از طريق تعامل با مردم بومي، شناخت فرهنگ‌ها و حتي غذاها و جشن‌هاي محلي، تجربه‌هاي جديدي كسب كنند. در سفرهاي خانواده‌محور، برنامه‌هايي مانند تماشاي حيات وحش، حضور در جشنواره‌هاي محلي، موسيقي‌هاي سنتي و بازديد از كارگاه‌هاي صنايع دستي، مي‌توانند دنيايي متفاوت را براي كودك ايجاد كنند. اين سفرها به كودكان كمك مي‌كند تا با درك و احترام بيشتري به تفاوت‌ها و تنوع‌هاي فرهنگي و طبيعي نگاه كنند. براي رضايت از سفر با كودكان لازم است والدين چند نكته طلايي را درنظر بگيرند: اول انتخاب مقصد و برنامه‌اي كه با سن و نيازهاي كودك هماهنگ باشد. دومين نكته انعطاف‌پذيري در برنامه‌ها و مديريت انتظارات از كودك و سومين مورد داشتن امكانات و تجهيزاتي كه آسايش كودك را فراهم كند. آماده كردن چك ليست سفر و به‌روز رساني مداوم آن مي‌تواند قبل از هر سفر به شما كمك كند تا لوازم، ملزومات و ابزارهاي بازي و سرگرمي، خوراكي، بهداشتي دارويي، تجهيزات خواب و راحتي كودك و خودتان را با آرامش جمع‌آوري كرده و داخل چمدان وكيف و ساك همراه در سفر قرار دهيد. در پايان، مي‌توان گفت كه سفر با كودكان فرصتي براي آموزش غيرمستقيم، تقويت پيوندهاي خانوادگي و رشد شخصيت كودك در كنار سرگرمي و لذت‌هاي مشترك است. با برنامه‌ريزي درست، خانواده‌ها مي‌توانند دنياي كودكان را از طريق سفر به دنياي تجربه‌هاي جديد و آموزنده گسترش دهند و خاطراتي ماندگار بسازند.
فعال و راهنماي گردشگري