وزارت دفاع افغانستان اعلام كرد چند روز پس از آنكه هواپيماهاي پاكستاني بمباران‌هايي هوايي در داخل افغانستان انجام دادند، نيروهاي طالبان در پاسخ به چندين نقطه در پاكستان حمله كرده‌اند. وزارت دفاع افغانستان همچنين اعلام كرد چندين نقطه فراتر از خط فرضي كه به عنوان مراكز و پناهگاه‌هاي عناصر معارض و حاميان آنها كه حملات را در افغانستان سازماندهي و هماهنگ كرده‌اند در اقدامي تلافي‌جويانه هدف قرار گرفتند.
عنايت‌الله خوارزمي، سخنگوي وزارت دفاع طالبان در پاسخ به اين سوال كه آيا اين بيانيه به پاكستان اشاره دارد يا خير، گفت: ما اين منطقه را بخشي از خاك پاكستان نمي‌‌دانيم، بنابراين نمي‌توانيم تاييد كنيم كه اين حملات خاك پاكستان را هدف قرار داده است. به گزارش الجزيره افغانستان دهه‌ها مرز معروف به خط دوران را كه توسط مقامات استعماري بريتانيا در قرن نوزدهم از ميان منطقه كوهستاني و اغلب بدون قانون نوار قبيله‌اي ميان آنچه كه اكنون افغانستان و پاكستان قرار دارند، ترسم كرده است. در عين حال روابط عمومي ارتش پاكستان و سخنگوي وزارت امور خارجه نيز در رابطه با حملات اخير طالبان اظهارنظري نكرده‌اند. اين درحالي است كه يك منبع امنيتي در اين رابطه گفت كه دست‌‌كم يك سرباز پاكستاني كشته و هفت نفر ديگر نيز در درگيري‌هاي مرزي با نيروهاي افغان زخمي شده‌‌اند. همزمان مقامات هر دو كشور نيز اعلام كردند كه درگيري‌هاي پراكنده، ازجمله با استفاده از سلاح‌هاي سنگين، شبانه در مرز ميان استان خيبر پختونخواه پاكستان و استان خوست افغانستان رخ داده است. اين حوادث پس از آن رخ داد كه مقامات طالبان افغانستان، پاكستان را به كشتن 46 نفر، عمدتا زنان و كودكان، در حملات هوايي نزديك مرز در هفته جاري متهم كردند. اين درحالي است كه اسلام‌آباد نيز اعلام كرد كه پناهگاه‌هاي جنگجويان در امتداد مرز را هدف قرار داده است، همزمان مقامات افغان روز چهارشنبه هشدار دادند كه انتقام خواهند گرفت. گفتني است روابط ميان دو كشور پرتنش است و پاكستان نيز گفته است كه چندين حمله به قلمرو اين كشور از خاك افغانستان آغاز شده است.
طالبان پاكستان كه ايدئولوژي‌هاي مشتركي با همتايان افغان خود دارند، هفته گذشته حمله‌اي به يك پايگاه نظامي نزديك مرز افغانستان انجام دادند كه در اين راستا پاكستان اعلام كرد در پي آن
16 سرباز كشته شدند. شهباز شريف، نخستوزير پاكستان در اين زمينه اعلام كرد كه ما خواهان روابط خوب با طالبان هستيم اما آنها بايد از كشتار مردم بي‌گناه دست بردارند.
در ادامه گزارش الجزيره آمده است كه پاكستان پس از تصرف افغانستان توسط طالبان در سال 2021، اميدوار بود روابط خوبي با اين گروه برقرار كند و حملات طالبان پاكستان در اين كشور نيز كنترل شود، اما اكنون روابط با افزايش خشونت‌ها رو به وخامت گذاشته است. به نقل از الجزيره تنها در سال 2024 بيش از 950 پاكستاني، از جمله پرسنل امنيتي و غيرنظاميان، كشته شده‌‌اند.
الجزيره:
طالبان براي متحد خود شمشير كشيد
هنگامي كه طالبان در آگوست 2021 قدرت را در كابل به دست گرفت، شيخ رشيد احمد وزير كشور پاكستان در يك كنفرانس خبري پيروزمندانه در مرز تورخم با افغانستان حاضر شد. او در ادامه ادعا كرد كه پيروزي سريع طالبان و قدرت‌گيري اين گروه باعث ايجاد يك بلوك جديدي خواهد شد و اين موضوع براي منطقه اهميت بسياري دارد. عمران خان، نخستوزير وقت پاكستان، بازگشت طالبان به قدرت را معادل با شكستن بندهاي بردگي توسط افغانها دانست. به باور گروهي از ناظران، طالبان افغان نزديك به 20 سال، يك شورش پيچيده و مستمر را رهبري كردند و البته در مقطعي توسط ائتلافي به رهبري ايالات‌متحده با بيش از 40 كشور در افغانستان جنگيدند و شكست خوردند. در اين دوران نيز رهبران و جنگجويان طالبان پناهگاه‌هايي در داخل پاكستان در مناطق مرزي افغانستان احداث كردند.
رهبران طالبان همچنين در شهرهاي بزرگ پاكستان مانند كويته، پيشاور و بعدا كراچي حضور پيدا كردند و ارتباطات خود را با اين مناطق گسترش دادند. گفتني است بسياري از رهبران طالبان و بسياري از جنگجويان اين گروه فارغ‌التحصيل مدارس مذهبي پاكستان هستند، ازجمله دارالعلوم حقانيه كه گزارش شده است كه ملا محمد عمر، بنيانگذار جنبش طالبان، در آنجا تحصيل كرده است. در پاكستان نيز اما طالبان يك اكوسيستم جديدي را كشف كرد كه روابط ارگانيكي را در سراسر طيف جامعه پاكستاني پرورش داد، اين وضعيت البته همزمان به اين گروه اين امكان را مي‌داد تا خود را سازماندهي كرده تا تحركات مرگبار خود را از حدود سال 2003 آغاز كنند. اين درحالي است كه بدون حمايت پاكستان، موفقيت حملات طالبان به‌شدت غيرممكن به نظر مي‌رسيد. حال باتوجه به اين پيش‌‌زمينه، چه عواملي باعث وخامت اخير روابط دوجانبه ميان دو كشور شده است؟ الجزيره در اين راستا گزارشي تحليلي از چرايي بروز درگيري‌هاي اخير ميان كابل و اسلام‌آباد منتشر كرده و نوشته كه افغانستان تاريخ پيچيده‌اي را با پاكستان داراست. درحالي كه پاكستان، طالبان را در كابل به عنوان يك متحد طبيعي پذيرفت، دولت طالبان اما نشان داده است كه كمتر از آنچه پاكستان اميدوار بود تمايل به همكاري دارد و به جاي آن خود را با سخنان ملي‌‌گرايانه براي جلب حمايت از جامعه وسيع‌تر افغانها منطبق كرده است. در عين حال نيز رهبران طالبان مشتاق هستند كه از يك گروه مبارز به يك دولت تبديل شوند.
خط ديورند كه در واقع مرز دوران استعمار است كه مناطق و جوامع ميان افغانستان و آنچه اكنون پاكستان است را تقسيم مي‌كند، هيچ‌گاه توسط هيچ‌يك از دولت‌هاي افغان پس از تاسيس پاكستان در سال 1947 به طور رسمي به رسميت شناخته نشده است. خط ديورند به عنوان يك مرز بين دو كشور در سطح بين‌المللي به رسميت شناخته شده است و پاكستان تقريبا آن را كاملا حصاركشي كرده است. با اين حال، در افغانستان، خط ديورند به يك مساله عاطفي تبديل شده است، زيرا پشتون‌ها را در دو طرف مرز تقسيم مي‌كند. دولت طالبان در دهه 1990 خط ديورند را تاييد نكرد و حاكميت كنوني طالبان نيز در اين زمينه از پيشينيان خود پيروي مي‌كند. در پاكستان اما اين موضوع به عنوان يك چالشي بزرگ براي عمق استراتژيك پاكستان در افغانستان تلقي مي‌شود. با روي كار آمدن طالبان در افغانستان به نظر ميرسد كه تركش شورش‌هاي مسلحانه به پاكستان نيز منتقل شده است. از سال 2022، حملات تروريستي به نيروهاي امنيتي و پليس پاكستان به طور قابل‌توجهي افزايش يافته است؛ به ويژه در ايالت‌هاي خيبر پختونخوا و بلوچستان. به گزارش الجزيره، پاكستان پس از سال 2001 طالبان افغانستان را به عنوان دوستان خود تلقي كرد كه البته بخشي از اين تصميم با هدف تضعيف هرگونه احساس ملي‌‌گرايي پشتون در مرزها و همچنين اميد به استفاده از نفوذ خود بر طالبان در تحولات افغانستان و روابط با امريكا بود. در سال 2011 اما مايكل مولن، رييس ستاد مشترك ارتش ايالات‌متحده اظهار داشت كه شبكه حقاني يكي از اجزاي اصلي طالبان افغانستان و همچنين بازوي اصلي سازمان اطلاعات پاكستان است.
تحليلگران پيش‌‌بيني كردند كه حمايت پاكستان از طالبان براي تصاحب قدرت در افغانستان منجر به يك پيروزي خواهد شد كه در آن گروه‌هاي مبارز پاكستاني و ديگر بازيگران خشونت‌‌آميز غير‌دولتي احساس قدرت خواهند كرد.
اكنون اما به ادعاي ناظران بعيد است كه طالبان افغانستان خواسته‌هاي پاكستان براي اقدام عليه سران طالبان پاكستان در مناطق مرزي ميان دو كشور را بپذيرد. به ويژه كه چنين اقدامي تعادل طالبان را با همتايان خود در پاكستان برهم خواهد زد و فضاي جديدي براي گروه‌هاي افراطي‌تر ديگري مانند داعش خراسان ايجاد خواهد كرد.
به گزارش الجزيره به نظر ميرسد رهبران طالبان از همان منطقي استفاده مي‌كنند كه پاكستان به مدت تقريبا دو دهه از آن استفاده كرده بود؛ يعني رد خواسته‌هاي دولت افغانستان در ادوار پيشين و همچنين ايالات‌متحده براي محدود كردن فعاليت‌هاي طالبان در خاك خود. همان‌طور كه پاكستان در آن زمان استدلال مي‌كرد، طالبان اكنون نيز استدلال مي‌كند كه طالبان پاكستان يك مشكل داخلي پاكستان است و اسلام‌آباد بايد خود مشكلات دروني‌اش را رفع كند. بنابر تحليل ديگر نشريات خارجي ارتش پاكستان احتمالا به بمباران خاك افغانستان بدون اينكه با واكنش جدي بين‌المللي مواجه شود ادامه خواهد. به باور گروهي از تحليلگران متاسفانه، اين يك پيش‌فرض رو به رشد در سطح بين‌المللي است كه بازيگراني مانند اسراييل حملات هوايي فرامرزي خود را بدون هيچ مانعي انجام مي‌دهند و تهديدات امنيتي را به عنوان دليل اين حملات مطرح مي‌كنند. در اين شرايط نيز ارتش پاكستان تحت فشار شديدي است تا اقدامات ملموس خود را در مقابله با افراط‌گرايي و حفاظت از زيرساخت‌هاي كشور، از جمله پروژه‌هاي اقتصادي سرمايه‌گذاري شده توسط چين در بلوچستان، به نمايش بگذارد. حمله به خاك افغانستان نيز به دولت پاكستان اين امكان را مي‌دهد كه پيام‌‌هاي سياسي به جمعيت داخلي كشور ارسال كند و بر دشمني كه توسط عوامل بيروني حمايت مي‌شود، تمركز كند. همچنين اين رويكرد دولت را از تعامل با خواسته‌هاي داخلي فزاينده براي توانمندسازي سياسي و اقتصادي، به ويژه توسط پشتون‌هاي پاكستاني، مصون مي‌سازد. اين درحالي است كه همزمان طالبان در افغانستان فاقد منابع، ارتش سازمان يافته و هيچ‌‌گونه شراكت بين‌المللي معنادار براي مقابله با حملات پاكستان است. در ادامه گزارش الجزيره آمده است درحالي كه رهبران طالبان وعده انتقام را براي حملات پاكستان داده‌اند، اما همچنان مشخص نيست كه چگونه مي‌توانند در برابر همسايه‌اي با قدرت نظامي بالا كه در عين حال حامي استراتژيك بلندمدت آنهاست، انتقام بگيرند.
پاكستان همچنين ديگر ابزارهاي نفوذ خود عليه طالبان را حفظ كرده است؛ به گونه‌اي كه بخش عظيمي از تجارت به افغانستان كه محصور در خشكي است از طريق پاكستان انجام مي‌شود و پاكستان همچنين براي دهه‌ها ميزبان ميليون‌ها پناهنده افغان بوده است. با اين حال اما اقدام نظامي پاكستان در داخل افغانستان احساسات ضدپاكستاني را در ميان جمعيت افغان تحريك خواهد كرد و باعث بيگانه‌تر شدن پشتون‌هاي پاكستاني خواهد شد. به باور ناظران اين درحالي است كه معمولا راه‌حل‌هاي رفع بحران نياز به مديريت و رهبري دارند. نمايش واكنش‌گرايانه نيروي نظامي ممكن است لحظات هيجان‌انگيز قابل‌توجهي ايجاد كند، اما دستيابي به صلح معمولا حاصل صبر و حكمت است. درحالي كه هر دو كشور پاكستان و افغانستان مسيرهايي عملي براي يكپارچگي اقتصادي منطقه‌اي، كه آسياي مركزي و جنوبي را به يكديگر متصل مي‌كند، فراهم مي‌‌آورند، اما متاسفانه، نبود اراده و همچنين چشم‌انداز سياسي در ميان رهبران و امنيتي‌سازي روابط دوجانبه، رفاه بيش از 300 ميليون نفر در هر دو كشور را به خطر انداخته است.