وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در پاسخ به پرسش «اعتماد»:
مرشد نيستيم، كارگزار فرهنگيم
گروه هنر و ادبيات
نخستين نشست رسانه‌اي وزير فرهنگ دولت چهاردهم پيش از ظهر ديروز در مجتمع باغ زيبا برگزار شد. در اين نشست كه نمايندگان رسانه‌هاي مختلف داخلي و خارجي حضور داشتند، سيدعباس صالحي پس از سخناني كوتاه در باب مهم‌ترين برنامه‌هاي دستگاه متبوع خود، به پرسش‌هاي مختلفي پاسخ داد.
او درباره برنامه‌هاي چهارگانه‌اي كه به مجلس داده، گزارشي ارائه كرد و گفت: «اصلاح بنيادي فرآيند مجوزها انجام مي‌شود و در اين مسير بايد به تسهيلگري فكر كرد كه اميدواريم تا پايان سال شرايط در بخش صدور مجوز بهتر باشد. مورد دوم برنامه‌هاي ما شفاف‌سازي بود كه در اين دوره كميته آن راه افتاده و تاكنون ۲۰۰ سند بارگذاري شده و اگر تلاش كنيم پشت اين ديوار شيشه‌اي قرار بگيريم، ايمن‌تر هستيم.
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به بحث عدالت اشاره كرد و گفت: «به دنبال اين هستيم كه در اين بخش نگاه عدالت‌گرايانه قوميتي، جنسيتي، مذهبي و... اجرا شود. همچنين معتقديم سامانه دسترسي به اطلاعات آزاد بسيار مهم است و الان به شكل جدي‌تري پيگيري مي‌شود.»
صالحي در پاسخ به دو پرسش «اعتماد» كه از مشكل مزمن نحوه بررسي و صدور مجوز كتاب و نيز نگرش شخص وزير به مقوله فرهنگ پرسيده بود، پاسخ مبسوطي داد. در سوال اول دبير گروه فرهنگ (هنر و ادبيات) روزنامه «اعتماد» به وضعيت نويسندگان مستقل و غيررسمي اشاره شد كه معمولا از منابع دولتي بهره‌اي ندارند. همچنين گفته شد نويسنده ايراني سال‌هاست چشم از حمايت ايجابي دولتي پوشيده و تنها توقعش بازداري دستگاه حاكم از برخورد سلبي با متن اثر اوست اما برخوردهاي سليقه‌اي در دولت‌هاي مختلف با آثار ادبي و هنري و حتي برخورد متفاوت با يك اثر در يك دولت در دو مقطع مختلف نويسندگان را با فشارهاي مضاعفي روبه‌رو كرده است؛ چنان‌كه اثري ممنوع‌الانتشار با نامي جديد ارائه مي‌شود و مجوز مي‌گيرد! پرسش اينكه وزارت فرهنگ دولت چهاردهم براي اصلاح قانون مربوط به بررسي و صدور مجوز كتاب چه برنامه‌اي دارد؟
پاسخ سيدعباس صالحي به اين پرسش از اين قرار است: «من در اين زمينه همگرا و همراه شما هستم. بحث صدور مجوز كتاب يك امر انساني است و امر انساني به تكثر انسان‌ها مربوط مي‌شود. ما نمي‌توانيم يك اثر را براي بررسي به دو يا سه نفر بدهيم و انتظار برداشت‌هاي يكسان داشته باشيم. طبعا در فرآيند اين بررسي‌ها هم علي‌القاعده اختلاف‌نظر و اختلاف عقيده پديد مي‌آيد. بنابراين اتفاقاتي كه گفتيد [براي كتاب‌ها مي‌افتد] كاملا درست است.»
وزير فرهنگ دولت چهاردهم با بيان اينكه ما سعي داريم با بعضي از ساز و كارها از [اعمال] سليقه‌ها بكاهيم، اشاره كرد كه حق معنوي نويسنده هم مصداق حق‌الناس است. سيدعباس صالحي توضيح داد كه حق‌الناس صرفا مادي و پول نيست بلكه «نويسنده‌اي كه سال‌ها وقت مي‌گذارد براي خلق يك اثر» صاحب حق است و اگر پايمال شود، حق‌الناس ضايع شده.
وزير فرهنگ در بحث قانون مربوط به صدور مجوز كتاب همچنين عنوان كرد: «دو ساز و كار مهم وجود دارد؛ نخست اينكه از طريق كاربرگ‌هاي بررسي كتاب، يعني براساس مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي، بتوانيم دامنه [اعمال] سليقه‌ها را كم كنيم و از برداشت‌هاي سليقه‌اي بكاهيم. نكته دوم نيز در همين چند ماه شروع شده و آن ايجاد باب گفت‌وگو ميان مولف و بررسان است تا با هم صحبت كنند و به نتيجه مطلوب برسند. بايد اين گفت‌وگوها را به رسميت بشناسيم.»
پرسش دوم «اعتماد» ناظر بر نگرش وزير به مقولات «فرهنگ» و «ارشاد» بود. در پيش‌درآمد پرسش اشاره شد به سابقه نگرش‌هاي دوگانه وزراي فرهنگ و ارشاد در دوره‌هاي مختلف. اينكه سال‌ها پيش وزيري گفته بود دوره ارشاد گذشته و ما وزير فرهنگيم و 8 سال بعد از آن، وزير ديگري آمد و گفت اتفاقا ما براي ارشاد اهل فرهنگ و هنر آمده‌ايم. پرسش اين بود كه سيدعباس صالحي به اين موضوع چه نگاهي دارد؟ آيا معتقد است كه وزارتخانه به عنوان دستگاه متولي فرهنگ و هنر نقش مرشدي را دارد كه بايد اهل هنر و فرهنگ را به راه راست هدايت كند يا اينكه معتقد است وزير و مجموعه وزارتخانه كارگزار و مجري قانون در حوزه فرهنگ هستند؟
صالحي در پاسخ به اين پرسش هم صراحتا گفت كه «ما آمر و مرشد نيستيم بلكه كارگزار مردم هستيم.»
وزير فرهنگ دولت چهاردهم در اين باره افزود: «بايد به اين امر توجه كنيم كه [با مردم] كه ولي‌نعمت ما هستند، به‌خصوص با اصحاب فرهنگ، بايد گفت‌وگو كرد و اين دو ساز و كار تا حدودي جواب مي‌دهد. به اضافه نگاه ديگري كه مكرر در معاونت امور فرهنگي به دوستان مي‌گويم كه حق‌الناس فقط پول نيست، به هر حال نويسنده چند سال زحمت كشيده است و با ضبط آن اثر اين اتفاق رخ خواهد داد و بايد جواب درستي به آن داده شود.»
صالحي در پاسخ به پرسش رسانه ديگري درباره افزايش قيمت كتاب و وضعيت يارانه‌هاي كتاب گفت: «اين مشكل در سال‌هاي اخير وجود داشته و متغير اصلي در اين زمينه كاغذ است. در نامه‌اي به آقاي عارف پيشنهادهايي ارائه شده ولي چون هنوز بررسي نشده، مطرح نمي‌كنم. متغيرهاي ارزی كتاب را به كالاي لوكس تبديل كرده ولي پس از بررسي آن پيشنهادها اظهارنظر مي‌كنيم تا وعده‌اي كه نتيجه آن مشخص نيست، داده نشود.»
صالحي همچنين در چند بخش از سخنان خود بر لزوم صداقت با مردم تاكيد و عنوان كرد كه «اقدامات وزارتخانه كافي نيست و اين قانون متعلق به زمان گذشته است كه متغيرهاي مختلفي مانند امروز نداشتيم. جهان پيرامون ما متفاوت شده است؛ ما مقهور اين تغييرات نيستيم اما بايد متوجه آن باشيم.»
او با بيان اينكه اميدوارم در صدور مجوزها، شرايط تا پايان سال بهتر باشد و بتوانيم بهتر اقدام كنيم، گفت: «با هدف مردمي‌سازي و عدالت فرهنگي، شفاف‌سازي را مدنظر قرار داديم و تاكنون ۲۰۰ سند بارگذاري شده است كه همه آنچه در حوزه فرهنگ هستند را در نظر گرفتيم و تلاش كرديم پشت ديوارهاي شيشه‌اي قرار بگيريم كه ايمن‌تر از [سایر] ديوارهاست.»
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي افزود: «طرح مديريت محصولات جمعي، ديگر نكته‌اي است كه ما آن را پيگيري مي‌كنيم، چراكه افراد به دليل عدم آشنايي احقاق حقوق‌شان با مشكل روبه‌رو هستند و موسسات در اين مسير مشغول به كار هستند و اين طرح در حال اجرا و پيگيري است. برخي حركات نمادين است؛ ازجمله اتفاقي كه دكتر پزشكيان در شب سال نو ميلادي رقم زدند تا در حوزه مجموعه افرادي كه در جغرافياي ايران هستند، بتوانيم اين حس را ايجاد كنيم.»
او با بيان اينكه دبيرخانه سامانه انتشار و دسترسي به اطلاعات، در دولت يازدهم كليد خورد، گفت: «در دولت دوازدهم و سيزدهم اين مسير ادامه يافت و معتقديم سامانه دسترسي، يك قانون مهم براي عدالت فرهنگي است؛ بنابراين هر فردي چنين حقي دارد تا به اطلاعات غيرمحرمانه دسترسي داشته باشد و اين در نگاه ما به شكل جدي دنبال مي‌شود.»
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي با بيان اينكه به بحث «اقتصاد فرهنگ» و صادرات ورود كرديم كه به اقتصاد فرهنگ در حوزه اشتغال خانگي و خرد به كمك مي‌آيد، گفت: «بحث شبكه‌هاي خلاق هنر نيز به شكل جدي‌تري در اين چند ماه مورد توجه قرار گرفته است. شهرها مي‌توانند مزيت‌هاي نسبي فرهنگي داشته باشند و با همين مزيت‌هاي نسبي در حوزه اقتصادي و فرهنگي عمل كنند. مقدمات در دولت دوازدهم شروع شد اما به دليل كرونا توقف ايجاد شد كه زيرساخت‌هاي آن آماده است و مراحل دنبال مي‌شوند.»
او افزود: «بحث گذرهاي «فرهنگ و هنر» نيز با همين نگاه اقتصاد فرهنگ و هنر شكل گرفت تا پايگاه‌هاي فرهنگ و هنر را داشته باشيم. در اين هفته به مشهد سفر خواهم كرد، در نيشابور كار خوبي با همكاري بخش خصوصي انجام شده كه با همين نگاه تفاهمنامه‌اي خواهيم داشت.»
صالحي با بيان اينكه حوزه فرهنگ نسبتي با هويت دارد كه اين هويت دو بخشي است، گفت: «هويت ايراني و هويت اسلامي، امكان ندارد، يك رو شود؛ چراكه هر دو با هم معنا مي‌يابند. در فضاي فرهنگي و رسانه‌اي خودمان بايد بتوانيم از اين سكه دو رو، صيانت كنيم و آن را تكامل بدهيم.»
او در پاسخ به سوالي انتقادي درباره انتخاب معاونان سينمايي و هنري در مقايسه با دوره قبلي وزارت خودش و اينكه به نظر مي‌رسد كار را سهل گرفته و با اين معاون‌ها چگونه مي‌خواهد كار را پيش ببرد، گفت: «آقاي انتظامي وقتي به سينما آمد به من اعتراض شد ولي ايشان توانست كار كند. البته نمي‌خواهم اين نكته را تخطئه كنم چون ممكن است من هم يك سال ديگر به نتيجه ديگري برسم. درمورد آقاي فريدزاده براي سازمان سينمايي هم شير يا خط نينداختم كه بگويم شير آمد، پس ايشان را انتخاب كنم.
به نظرم الان قضاوت زود است. دوستاني كه انتخاب شدند در راستاي جوانگرايي و تغيير بافت مديريتي بودند و اينكه عامل نباشند بلكه صاحب فكر و ايده باشند و از نسل جوان‌تر انتخاب شوند. من دوست نداشتم اينجا -وزارت فرهنگ- بيايم و اين روشن است ولي وقتي مسووليتي را قبول مي‌كني وجدان اجازه نمي‌دهد كه كوتاهي شود.»
وزير فرهنگ در پاسخ به سوالي درباره واگذاري پلتفرم‌ها به صدا و سيما گفت: «اين بحث در دولت سيزدهم به توافقي رسيد ولي درك روشني ندارم از اينكه چقدر اين تصميم درست است كه يك شبكه متصل را جدا كنيم چون به نظرم اين شبكه پيوسته است. من اين فهم را ندارم كه چطور يك بخش مثل سينما در يك جا باشد و بخش ديگر آن در جايي ديگر. ما بايد تابع قانون باشيم ولي از نظر من اشكالي به اين موضوع وارد است اما در كوتاه‌مدت راه‌حلي براي آن نمي‌بينم.»
او با يادآوري يك كاريكاتور از گل‌آقا در زماني كه دام را با يك وزارتخانه سپرده بودند و تامين علوفه را به دستگاهي ديگر، ادامه داد: «گاهي تقسيم‌هاي مكانيكي به عواقبي ختم مي‌شود كه بيشتر به‌هم‌ريزي كار است نه تقسيم كار. فعلا قانون اين است و گردن ما هم از مو باريك‌تر. با اين حال فعلا در جلسات نظرات خود را مطرح كرديم.»