مخالفت اردن و مصر با ايده ترامپ مبني بر خروج فلسطينيها؛ كرانه باختري در آماده‌باش
صلحسازي يا صلح‌سوزي؟
پيشنهاد شب شنبه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده مبني بر اينكه فلسطينيها از غزه خارج شوند، نشان از يك تغيير اساسي رويكرد او نسبت به پيشينيانش بود. به ادعاي گروهي از تحليلگران بيانيه اخير او در اين رابطه مي‌تواند نشانه‌اي از تغييرات چشمگير در سياست ايالات متحده نسبت به فلسطيني‌ها‌تحت‌رياست‌جمهوري‌هر‌دو حزب دموكرات و جمهوري‌خواه باشد. چرا كه هيچ يك از دولت‌هاي اخير امريكا پيشنهاد نكرده‌اند كه فلسطينيها در بلندمدت از غزه خارج شوند. ترامپ همچنين در ادامه طرح خود مدعي شد كه ترجيح مي‌دهد با برخي از كشورهاي عربي درگير شود و مسكن‌هايي در مكان‌هاي ديگري بسازد كه فلسطينيها شايد بتوانند براي يك بار هم كه شده در صلح زندگي كنند! اين در حالي است كه مقامات دولت ترامپ در روز يكشنبه نيز پيشنهاد كردند كه ايالات متحده و شركاي منطقه‌اي‌اش مي‌توانند تضمين‌هايي ارائه بدهند كه فلسطينيها در نهايت اجازه بازگشت به غزه را داشته باشندو البته اين تضمين به‌گونه‌اي طراحي شود كه ايده را براي كشورهاي عربي نيز قابل قبول كند.
وال استريت ژورنال با انتشار گزارشي در اين راستا آورده است كه مقامات امريكايي هنوز جزييات دقيق اين پيشنهاد را مشخص نكرده‌اند؛از جمله اينكه چگونه بيش از دو ميليون فلسطيني در اين منطقه مي‌توانند جابه‌جا شوند و آيا آنها در نهايت مي‌توانند به آرزوهاي خود براي اداره كامل سرزمين‌شان برسند يا خير؟ اين در حالي است كه اين ايده جنجالي ترامپ به سرعت توسط اردن رد شد؛ همان كشوري كه ترامپ از آن خواسته بود تا به‌طور موقت يا بلندمدت پناهندگان غزه را بپذيرد. همزمان نيز اين پيشنهاد توسط تشكيلات خودگردان فلسطين - كه بيشتر فلسطينيها در كرانه باختري را اداره مي‌كند - و همچنين حماس نيز رد شد. حماس نيز طي بيانيه‌اي در اين رابطه آورده است ما از دولت ايالات متحده مي‌خواهيم كه چنين پيشنهادهایی را كه همسو با طرح‌هاي اسراييلي است، متوقف كند. اين در حالي است كه اين طرح توسط ايتامار بن گوير، سياستمدار راستگراي افراطي اسراييلي مورد تحسين قرار گرفت. به ادعاي ناظران اما با اين همه واقعيت آن است كه ترامپ همچنان نقشه راه روشني براي تأمين صلح در غزه بعد از اجرايي شدن آتشبس 42 روزه و همزمان نيز ترغيب به عادي‌سازي روابط رياض و تل آويو ارائه نكرده است.
نيويورك‌تايمز نيز با انتشار گزارشي در اين راستا مدعي شده ورود ترامپ به عرصه صلحسازي در خاورميانه در لحظه‌اي بحراني رخ داده است، چرا كه آتش بس ميان اسراييل و حزب‌الله در جنوب لبنان به‌طور فزاينده‌اي شكننده به نظر مي‌رسد. همزمان با اين ادعا جان آلتربن، عضو مركز مطالعات استراتژيك و بين‌المللي درباره طرح ادعايي ترامپ به وال‌استريت ژورنال گفت: « اين يك طرح حركت ابتدايي جالب است، اما تصور آنكه بتواند تأثير زيادي داشته باشد، دشوار است. همچنين قطعا نگراني عميقي را در مصر و اردن و نيز در ميان هم‌‌پيمانان عرب خليج فارس و همزمان دول اروپايي كه به ثبات در مصر و اردن علاقه‌مندند و نيز به حقوق فلسطينيها توجه دارند، ايجاد مي‌كند.»
به ادعاي نيويورك تايمز اين در حالي است ترامپ خود نيز هفته گذشته اذعان كرد كه به حفظ آتشبس در غزه نيز اطمينان ندارد. هرچند كه به سرعت اعتبار برقراري آتشبس اوليه در غزه را به خود نسبت داد. اما واقعيت آن است كه مذاكره براي پايان دادن پايدار به درگيري در غزه چالشي بسيار بزرگ‌تر براي رييس‌جمهور جديد و تيم او به وجود مي‌‌آورد.
وال استريت ژورنال در ادامه گزارش خود آورده است كه آنتوني بلينكن وزير خارجه وقت امريكا در روزهاي پاياني مسووليت خود بر لزوم يك برنامه پس از جنگ تأكيد داشت كه به پايان حضور نظامي اسراييل در غزه منجر شود و ساختار جديدي از حكومت را تحت رهبري تشكيلات خودگردان فلسطيني ايجاد كند، كه البته بايد اصلاحاتي را پشت سر بگذارد و كنترل آن به كرانه باختري نيز گسترش يابد. از طرفي در ادامه اين طرح آمده بود كه يك نيروي امنيتي عربي به كنترل غزه كمك مي‌كرد و همزمان مشاوره‌هايي از امريكايي‌ها دريافت مي‌كردند، بدون اينكه نيروهاي خود را در آنجا مستقر كنند. به ادعاي ناظران اين طرح بلينكن مي‌توانست زمينه‌‌ساز بازسازي گسترده غزه و آغاز فرآيندي براي عادي‌سازي روابط اسراييل و عربستان سعودي شود. اما اكنون پيشنهاد ترامپ مبني بر اينكه فلسطينيها نوار غزه را ترك كنند تا بتوان آن را بازسازي كرد، اين فرآيند ديپلماتيك دولت پيش از خود را به هم مي‌‌ريزد. همزمان نيز گوردون سوندلند، سفير واشنگتن در اتحاديه اروپا در دولت اول ترامپ، به وال استريت ژورنال گفت كه رييس‌جمهور امريكا طرح‌هايي براي نوسازي زيرساخت‌هاي منطقه را همزمان با مذاكرات احياي توافقات ادعايي ابراهيم دنبال مي‌كند. اين در حالي است كه برخي از نزديك‌ترين متحدان سياسي ترامپ از جمله ليندسي گراهام، سناتور جمهوري‌خواه گفتند كه عملياتي شدن اين طرح ممكن نيست.
گفتني است مصر و اردن مدت‌هاست كه اين ايده را به دليل نگراني‌هاي امنيتي و بار اقتصادي كه پيش‌بيني مي‌كنند، رد كرده‌اند. به ادعاي نيويورك‌تايمز يكي ديگر از دلايل بروز اين نگراني‌ها آن است كه اگر اسراييل مانع از بازگشت فلسطينيها شود، آنها ناگزير و متهم به تسهيل الحاق اين منطقه به اسراييل خواهند شد.
فرانك لووينشتاين، مذاكره‌كننده سابق صلح اسراييل فلسطين در وزارت امور خارجه در اين رابطه به وال استريت ژورنال گفت: «تشويق به مهاجرت داوطلبانه غيرنظاميان از غزه مدت‌هاست كه خواب و خيال شديدترين افراطيون در اسراييل بوده است.» در ميان اين افراد بن‌‌گوير شهرت بيشتري دارد كه البته پيشتر به دليل توافق آتشبس در غزه از سمت خود در كابينه نتانياهو استعفا داد. به ادعاي برخي مقامات سابق امريكايي، اكنون نيز ادعاهاي برخي راست‌گرايان افراطي اسراييل درمورد رضايت خود از پيشنهاد ترامپ، حمايت اعراب از اين طرح را دشوارتر كرده است. در اين راستا يك مقام ارشد واشنگتن به وال‌استريت ژورنال گفت: اين ايده كه مصر و اردن تعداد قابل‌توجهي از فلسطيني‌هاي غزه را بپذيرند، غيرقابل قبول است. اين امور خط قرمزهايي بودند كه قبل از بحران غزه وجود داشتند و اكنون نيز حتي تندتر شده‌‌اند.