آشوب و هرج و مرج در بازارهاي جهاني پس از كليد خوردن دور جديد جنگ تعرفه‌اي وارد مرحله جديدي شده است. خبر وضع تعرفه‌هاي تجاري جديد توسط دولت ترامپ، به سرعت نگراني را در سراسر بازارهاي مالي جهاني پراكنده كرد و اين اقدام كه كشورهاي كانادا، مكزيك و چين را هدف قرار داده، طي 24 ساعت اول، منجر به «ليكوييد» شدن بيش از 2.2 ميليارد دلار سرمايه در بازار رمزارزها شد. حجم سرمايه‌اي كه در شبانه‌روز گذشته ليكوييد شده، حتي از زمان سقوط صرافي FTX و شوك اوليه همه‌گيري كرونا نيز بيشتر بوده است.
اصطلاح «ليكوييد شدن» در معاملات، به وضعيتي اشاره دارد كه در آن، پوزيشن‌هاي معاملاتي به دليل افزايش زيان و رسيدن به آستانه ضرر تعيين شده، به‌طور خودكار بسته مي‌شوند. در پي اين رويداد، ارزش بيت‌كوين، به عنوان شاخص اصلي بازار كريپتو، با افتي نزديك به 7درصد مواجه شد و تا سطح حدود 93 هزار دلار سقوط كرد. (تا ساعت 17 روز گذشته) قيمت اتريوم نيز بيش از ۲۰درصد افت كرده و قيمت آن به زير ۲۵۰۰ دلار رسيد. اين سقوط به معناي از بين رفتن تمامي سودهاي اتريوم در ماه‌هاي اخير است.
واكنش بازارهاي جهاني
بازارهاي مالي روز گذشته با نگراني شديد از عواقب جنگ تجاري هفته كاري جديد را آغاز كردند. سهام در توكيو در پايان روز تقريبا سه درصد كاهش يافت و شاخص استراليا كه اغلب به عنوان نماينده‌اي براي بازارهاي چين در نظر گرفته مي‌شود، 1.8 درصد افت كرد. البته بازار اصلي چين به دليل تعطيلات سال نو اين كشور تعطيل است. شاخص‌هاي آتي بورس امريكا، شامل شاخص آتي داو جونز، S&P 500 و نزدك نيز، شاهد كاهش 1 تا 2 درصدي بودند. با آغاز به كار بازارهاي مالي ايالات متحده در روز جاري، فعالان بازار منتظرند تا واكنش دقيق‌تر بازار و سرمايه‌گذاران به اين سياست‌هاي جديد تجاري را مشاهده كنند.
همچنين يوان چين، دلار كانادا و پزوي مكزيك همگي در برابر دلار قوي سقوط كردند. با توجه به اينكه كانادا و مكزيك بزرگ‌ترين منابع واردات نفت خام ايالات متحده هستند، قيمت نفت امريكا بيش از يك درصد افزايش يافت، در حالي كه قراردادهاي آتي بنزين تقريبا سه درصد رشد كردند.
نگراني اروپايي‌ها
دونالد ترامپ روز يكشنبه، در ملك شخصي خود در مارالاگو در فلوريدا عنوان كرد كه اتحاديه اروپا با ۲۷ عضو، هدف بعدي خواهد بود. او گفت: «آنها ماشين‌هاي ما را نمي‌گيرند، محصولات كشاورزي ما را نمي‌گيرند. آنها تقريبا هيچ چيزي از ما نمي‌گيرند، اما ما همه‌چيز را از آنها مي‌گيريم.»
بسياري از تحليلگران نسبت به فوايد اين تعرفه‌ها ترديد دارند. وال استريت ژورنال در سرمقاله‌اي اين اقدام را «احمقانه‌ترين جنگ تجاري تاريخ» ناميده است. برخي از تحليلگران هم مي‌گويند كه اين تعرفه‌ها ممكن است كانادا و مكزيك را به ركود بكشاند و در داخل ايالات متحده باعث «ركود تورمي» شود. ترامپ البته در پست‌هايي در شبكه تروث سوشال منتقدان را به دريافت حمايت مالي از چين متهم كرد.
اتحاديه اروپا نيز اعلام كرده كه به هرگونه تعرفه‌اي كه بر كشورهاي عضو آن اعمال شود، قاطعانه پاسخ خواهد داد. يكي از سخنگويان اتحاديه در گفت‌وگو با «پوليتيكو» تأكيد كرد كه اين تعرفه‌ها باعث اختلال اقتصادي و افزايش تورم شده و به همه طرف‌ها آسيب مي‌زند. اقتصاددانان دويچه بانك هم مي‌گويند كه اگر ترامپ ۱۰درصد تعرفه اعلام كند، فعلا نيم درصد كاهش در توليد ناخالص داخلي برايش در نظر گرفته‌اند.
اما به نظر مي‌رسد تنها كشوري كه از تعرفه‌ها مستثني خواهد شد، بريتانيا باشد. به گزارش بي‌بي‌سي، ترامپ احتمال توافق با اين كشور را مطرح كرده و گفته است: «فكر مي‌كنم اين يكي قابل حل است.»
اما نگاهي به نحوه تجارت امريكا با كشورهاي دنيا نشان مي‌دهد كه جنگ تعرفه‌اي جديدي كه به راه افتاده، به زيان كشورهاي مقابل است. مطابق آمارها 78درصد از صادرات كانادا و 80درصد صادرات مكزيك به امريكا صورت مي‌گيرد؛ درحالي كه تنها 14درصد واردات امريكا از كانادا و 15درصد آن از مكزيك است و 71 درصد آن از بقيه دنيا انجام مي‌شود. اروپايي‌ها تقريبا 15درصد از كل واردات امريكا را تامين مي‌كنند و چين نيز 16 درصد آن را تشكيل مي‌دهد؛ يعني نزديك به 60 درصد از واردات امريكا از سوي مكزيك، كانادا، اروپا و چين صورت مي‌گيرد كه تعرفه‌ها مي‌تواند اقتصادهاي آنها را به‌شدت تحت تاثير قرار دهد.
رهبران اتحاديه اروپا كه روز گذشته در بروكسل گردهم آمده‌اند، قرار بود بيشتر بر موضوع كمك به اوكراين تمركز كنند، اما موضوع تعرفه‌ها بر اين نشست سايه افكند. كايا كالاس، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا هشدار داد كه در جنگ تجاري هيچ برنده‌اي وجود ندارد و افزود كه اگر بين اروپا و ايالات متحده جنگ تجاري رخ دهد، «چين از كنار خواهد خنديد.» اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، بزرگ‌ترين اقتصاد اتحاديه اروپا نيز كه به‌شدت به صادرات وابسته است، گفت اين اتحاديه در صورت لزوم مي‌تواند با تعرفه گذاشتن براي امريكا پاسخ دهد اما تأكيد كرد كه بهتر است دو طرف به توافق برسند. امانوئل مكرون نخست‌وزير فرانسه هم گفت اگر منافع اقتصادي اين اتحاديه هدف قرار بگيرد بايد «به خودش احترام بگذارد و واكنش نشان دهد.» لوك فريدن، نخست‌وزير لوكزامبورگ گفت: «من فكر مي‌كنم تعرفه هميشه بد است. تعرفه براي تجارت بد است. تعرفه براي ايالات متحده هم بد است.»
پاناما تسليم شد
در تحولي مرتبط، رييس‌جمهور پاناما دقايقي بعد از ديدار با ماركو روبيو وزيرامورخارجه امريكا اعلام كرد كه شركت‌هاي چيني را از كانال پاناما اخراج كرده و قرارداد همكاري اقتصادي با چين را لغو خواهد كرد. پيش از اين، ترامپ تاكيد كرده بود كه ايالات متحده قصد دارد از «مالكيت چين بر كانال پاناما» جلوگيري كند. او در سخنراني مراسم تحليف خود گفته بود كه ايالات متحده قصد دارد كنترل كانال پاناما را كه به گفته او «به پاناما تحويل داده شد» دوباره به دست بگيرد.
در همين حال، خوزه رائول مولينو، رييس‌جمهور پاناما پس از گفت‌وگو با ماركو روبيو، وزير امور خارجه امريكا كه به پاناما رفته، مي‌گويد كه دولت پاناما يادداشت‌تفاهم با چين در مورد طرح «كمربند و جاده» را تمديد نخواهد كرد. وزير خارجه امريكا هم گفته بود رييس‌جمهور ايالات متحده نمي‌خواهد وضعيت موجود در مورد كانال پاناما را «با توجه به نفوذ فزاينده چين در منطقه» حفظ كند.
تعرفه‌ها بر كانادا، مكزيك و چين، كه در سه فرمان اجرايي مشخص شده‌اند، قرار است امروز از ساعت ۱۲: ۰۱ بامداد به وقت شرق امريكا (۰۵: ۰۱ به وقت گرينويچ) اجرايي شوند. ترامپ همچنين در اظهارات جديدش به خبرنگاران گفته است كه تصميم خود براي اعمال تعرفه بر كالاهاي مكزيك و كانادا را روز دوشنبه با رهبران اين كشورها در ميان خواهد گذاشت: «من صبح با نخست‌وزير (جاستين) ترودو صحبت مي‌كنم و با مكزيك هم صحبت مي‌كنم و انتظار هيچ چيز چشمگيري ندارم. ما تعرفه‌ها را وضع كرديم، آنها پول زيادي به ما بدهكار هستند و مطمئنم كه پرداخت خواهند كرد.»