« اعتماد» در گفت‌وگو با عبدالرضا فرجي‌راد بررسي كرد
ترامپ تاکید داشت که برای اجرای محدودیت‌ها عجله‌ای ندارد
ترامپ درنهايت يادداشتي را در باب فشار حداكثري امضا كرد اما مدعي شد كه از امضايش خرسند نيست و در صورت تمايل تهران به مذاكره اين امكان وجود دارد كه محدوديت‌ها اجرايي نشود. همزمان عباس عراقجي، وزير امور خارجه كشورمان در پاسخ به اين ادعا فشار حداكثري را تجربه شكست خورده خوانده و گفت كه تكرار آن به شكست ديگر منجر خواهد شد. عراقچي در ادامه بار ديگر ضمن استناد به فتواي مقام معظم رهبري تاكيد كرد كه ايران به دنبال سلاح هستهاي نبوده و نيست. گفتني است همزمان با ديدار رهبران امريكا و اسراييل، نيويورك تايمز به نقل از جامعه اطلاعاتي امريكا مدعي شد: تهران در تلاش است تا به سرعت از آستانه گريز هستهاي عبور كند؛ اما بنابر گزارش همين نشريه مشخص نيست كه آيا اين تصميم ادعايي اتخاذ شده است يا خير. اين درحالي است كه مسعود پزشكيان رييس‌جمهور ايران اعلام كرده كه مي‌خواهد با دولت جديد امريكا وارد گفت‌وگوهايي سازنده شود. ترامپ روز سه‌شنبه پيش از برگزاري كنفرانس خبري مشترك با نتانياهو با امضاي فرمان اجرايي، كمپين فشار حداكثري را بازگرداند هر چند از بيان عباراتي خصمانه خودداري كرد و در قبال حمله ادعايي اسراييل به تاسيسات هستهاي ايران سياست سكوت را در پيش گرفت. رييس‌جمهور امريكا همچنين ادعا كرد كه علي‌رغم ميل باطني‌اش ناگزير به امضاي اين يادداشت شده است. گفتني است او هنگام امضاي اين يادداشت ادعايي مدعي شد: «اين يكي از مسائلي است كه من در باب آن دچار ترديد هستم. اميدوارم كه مجبور نشويم خيلي از آن استفاده كنيم. خواهيم ديد كه آيا مي‌توانيم توافقي با ايران ترتيب دهيم يا خير.» اين درحالي است كه ترامپ همزمان با امضاي يادداشت مرتبط با تشديد فشارها بر تهران، مدعي شد خواهان ملاقات با همتاي ايراني خود يعني مسعود پزشكيان رييس‌جمهور كشورمان براي ازسرگيري گفت‌وگوها است. اكنون اما گمانه‌زني‌هاي متعددي در باب واكنش احتمالي ايران به كنش‌هاي اخير دونالد ترامپ افزايش يافته است. به اين بهانه روزنامه اعتماد با هدف ارزيابي پاسخ و واكنش احتمالي تهران به كنش اخير رييس‌جمهور امريكا و همچنين پيش‌بيني تحولات روزهاي آينده با عبدالرضا فرجي‌راد، استاد ژئوپليتيك گفت‌وگو كرده است. فرجي‌راد ضمن اشاره به اين نكته كه امضاي يادداشت مرتبط با فشار حداكثري 2 سناريويي است كه پيش‌تر تحققش پيش‌بيني شده بود، آن را امتياز رييس‌جمهوري امريكا به اسراييل قلمداد كرد و گفت، ترامپ منتظر پاسخ تهران خواهد بود و همزمان به دنبال آن است تا در صورت پاسخ مثبت تهران امتياز حداكثري را به نفع خود ثبت كند. هر چند از نظر فرجي‌راد در صورت پاسخ منفي ايران احتمال تشديد تحريم‌هاي امريكا و فعال شدن ماشه بسيار است.
مشروح اين گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد:
ارزيابي شما از واكنش احتمالي ايران به كنش اخير ترامپ و امضاي يادداشت مرتبط با بازگشت فشار حداكثري عليه تهران و همزمان ادعاي ديدار با همتاي ايراني خود چيست؟
به اعتقاد و باور من امضاي يادداشت اجرايي در باب بازگشت يادداشت فشار حداكثري عليه ايران توسط ترامپ، با فرضيه‌هايي كه پيش‌تر در باب آن پيش‌بيني‌هايي انجام شد، تفاوت چنداني نداشت.
او اكنون به طور رسمي اعلام كرد كه آمادگي دارد با همتاي خود يعني آقاي پزشكيان، وارد گفت‌وگو شود. در واقع، ترامپ با امضاي اين يادداشت اجرايي بر اين نكته تاكيد داشت كه براي اجراي محدوديت‌ها عجله‌اي ندارد.
به نظر مي‌‌رسد هدف او اين است كه فشارهاي وارده ازسوي نخستوزير اسراييل مبني بر حمله به تاسيسات هستهاي ايران را مديريت كند. به واقع ترامپ مي‌خواست اقدامي در اين زمينه انجام دهد كه به نتانياهو نشان دهد همزمان با وارد كردن فشار به ايران، امتيازي نيز به نخستوزير اسراييل داده است. ناگفته نماند كه ترامپ همچنين تاكيد كرد كه مي‌خواهد با همتاي ايراني خود وارد گفت‌وگو شود. از طرفي زماني كه خبرنگاري از او پرسيد آيا حاضر به حمله به ايران هست، ترامپ اين سوال را ناديده گرفت. بنابراين، به اعتقاد من تغييرات زيادي حاصل نشده است. اما به هر حال، اين يادداشت كه توسط ترامپ به امضا رسيد، به مسوولان دولت او اجازه مي‌دهد فشارهايي را به ايران وارد كنند. گفتني است ماركو روبيو، وزير خارجه دولت جديد امريكا پيش از اين مدعي شده بود كه براي فعالسازي مكانيسم ماشه با اروپايي‌ها هماهنگ خواهند شد. در بدبينانه‌ترين حالت اين رويكرد نشان مي‌دهد كه رويكرد ترامپ، رويكردي بلندمدت است؛ يعني رييس‌جمهوري امريكا احتمالا تحريم‌هاي امريكايي را ممكن است كه به تدريج افزايش دهد، اين تحريم‌ها در هماهنگي با تحريم‌هاي سازمان ملل مكانيسم ماشه را عليه ايران فعال مي‌كند. به باور من اما ترامپ منتظر است ببيند با دعوتي كه از ايران براي مذاكره كرده، چه پاسخي از سوي تهران دريافت خواهد كرد. اگر در دو هفته آينده پاسخ مثبتي از ايران دريافت كند، احتمالا اين يادداشت اجرا نخواهد شد. اما اگر پس از چند هفته پاسخ مثبتي از سوي ايران دريافت نكند، ممكن است فشار حداكثري را با تشديد تحريم‌هاي امريكايي بر ايران اجرايي كند. از سويي ديگر در صورتي كه اروپا در چند ماه آينده مذاكرات را به نتيجه برساند، مي‌تواند مكانيسم ماشه را فعال كرده و همكاري امريكا و اروپا در اين زمينه آغاز شود. نكته مهم اين است كه انتظار مي‌رفت ترامپ از زماني كه وارد كاخ سفيد شد، بحث مذاكره با ايران را مطرح كند اما او اين موضوع را در ديدار با نتانياهو به طور مستقيم مطرح كرد. اين نشان مي‌دهد كه او انتظارات بالايي از گفت‌وگو با ايران دارد و مي‌خواهد مديريت اين مذاكرات را خود شخصا به دست بگيرد تا امتيازات احتمالي كه از ايران مي‌گيرد، به نام خودش تمام شود.
به باور شما در بازه زماني كنوني با توجه به اينكه رييس‌جمهوري امريكا بازگشت كمپين فشار حداكثري را در اولويت قرار داد، مي‌توان به آغاز رايزني‌ها ميان تهران و واشنگتن خوش‌بين بود؟
در روزهاي اخير، مقامات ايراني از جمله وزير خارجه و همچنين معاون وزير اطلاعات اعلام كرده‌اند كه هنوز تصميمي درخصوص مذاكره اتخاذ نشده است. به عبارت ديگر، پاسخ منفي به مذاكره داده نشده اما همزمان هشدارهايي مطرح شده كه از طرح مكرر موضوع مذاكره توسط برخي افراد خودداري شود. علت اين امر احتمالا اين است كه هنوز از سوي طرف امريكايي تمايلي براي گفت‌وگو مطرح نشده است. حال كه رييس‌جمهور امريكا به طور رسمي آمادگي خود را براي گفت‌وگو اعلام كرده است، احتمال دارد كه طرف ايراني نيز به نحوي مواضع خود را از طريق يك مقام رسمي، مانند رييس‌جمهور يا وزير امور خارجه، اعلام كند. به نظر من، موضع تهران احتمالا منفي نخواهد بود و مقام‌هاي رسمي كشورمان به طور صريح نخواهند گفت كه با طرف امريكايي وارد گفت‌وگو نمي‌شوند يا ديداري انجام نخواهد شد.
در عوض، ممكن است اعلام كنند كه گفت‌وگو خواهند كرد، به شرطي كه اين مذاكرات موثر باشد و بتواند خواسته‌هاي آنها را برآورده كند.
به باور شما با توجه به هماهنگي احتمالي ميان ايالات‌متحده و تروييكاي اروپايي و با لحاظ كردن اين سناريوي احتمالي كه رايزني‌ها ميان تهران و واشنگتن بي‌نتيجه بماند، تا چه اندازه اجرايي شدن كمپين فشار حداكثري و فعالسازي مكانيسم ماشه به صورت همزمان طي يك سال آينده محقق خواهد شد؟
به باور من فعالسازي يا عدم فعالسازي مكانيسم ماشه به طور مستقيم به تصميمات ايران در زمينه ميزان غني‌سازي و حضور بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تاسيسات هستهاي بستگي دارد. اگر ايران آمادگي داشته باشد كه گفت‌وگوهاي جدي را با كشورهاي اروپايي آغاز كند و اين كشورها براساس ارزيابي‌هاي خود به اين نتيجه برسند كه ايران به دنبال سلاح هستهاي نيست، مي‌توان انتظار داشت حال كه ميزان غني‌سازي اورانيوم كاهش يافته احتمال اينكه ايران با اروپا به تفاهم برسد و مكانيسم ماشه فعال نشود، وجود دارد. ازسوي ديگر اما اروپا نگران است كه اگر در رابطه با ايران تندروي و بهانه‌‌جويي‌هاي خود را تشديد كند، به صورت كلي مساله هستهاي ايران زير سوال برود. در چنين شرايطي، تنش‌‌ها تشديد خواهد شد و اين امكان وجود دارد كه ايران از پيمان ان‌پي‌‌تي خارج شود يا ميزان غني‌سازي خود را افزايش دهد و از 60درصد عبور كند. بنابراين به اعتقاد من همه چيز به تصميمات ايران بستگي دارد و اينكه براساس چه معيارهايي مي‌خواهد با اروپا و امريكا در زمينه برنامه هستهاي خود وارد گفت‌وگو شود.
به نظر مي‌‌رسد كه ترامپ نيز تا حدودي خود را در باب اين موضوع با اروپا هماهنگ كرده است. سيگنال‌هاي ارسالي چند روز گذشته حاكي از آن است كه امريكايي‌ها نمي‌خواهند مسيري مجزا از اروپا در پيش بگيرند.