تركيه؛ دو سال پس از زلزله

زلزله چه تاثيري بر جامعه و افراد مي‌گذارد؟ مردم زلزله را چگونه مي‌شناسند و با ويراني‌هايي كه به همراه دارد، چگونه مقابله مي‌كنند؟ زلزله نه تنها رويدادي زمين‌شناختي است، بلكه سانحه‌اي با ابعاد جامعه‌شناختي و روان‌شناختي است و از نظر اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي بر مردم اثر منفي مي‌گذارد. زلزله‌زدگان دچار اختلال استرس پس از سانحه، افسردگي و درماندگي مي‌شوند. دو سال از زمين‌لرزه 6 فوريه 2023 در قهرمان‌مرعش و هاتاي و سپس زلزله مالاتيا مي‌گذرد. 61 هزار نفر كشته و بيش از 120 هزار نفر زخمي شدند. در دومين سالگرد زلزله، اين رخداد  و تبعات آن  را  مرو ر مي‌كنيم. 
 در 6  فوريه 2023 (17 بهمن 1401) در ساعت 4 و 17 دقيقه بامداد و همچنين در ساعت 13 و 24 دقيقه همان روز به وقت تركيه، دو زمين‌لرزه به بزرگاي به ترتيب 7.8 و 7.5 رخ داد كه كانون اولي پازارجيك در نزديكي قهرمان‌مرعش و كانون دومي در البيستان در نزديكي مالاتيا بود. در 20 فوريه 2023 ساعت 20 و 4 دقيقه به وقت تركيه، زمين لرزه ديگري به بزرگاي 6.4 رخ داد كه مركز آن يايلاداغي (هاتاي) در منتهي اليه جنوب غربي پهنه زلزله‌هاي 6 فوريه بود. زمين لرزه‌هاي مورد بحث در 11 استان از جمله آدانا، آديامان، دياربكر، الازيگ، غازيانتپ، هاتاي، قهرمان‌مرعش، كيليس، مالاتيا، عثمانيه و شانلي اورفا  ويراني جدي  به بار آورد.
بر اثر اين زمين لرزه‌ها كه از جمله سوانحي است كه بيشترين تلفات جاني و مالي را در دهه‌هاي اخير به بار آورده، مساحتي به وسعت 120 هزار كيلومتر مربع و 14 ميليون نفر تحت تاثير قرار گرفتند، 53 هزار و 537 نفر در تركيه و الباقي در سوريه جان خود را ازدست دادند. بر اثر زمين لرزه‌هاي فوريه 2023 در 11 استان زلزله‌زده از دو ميليون و 258 هزار ساختمان متاثر از زلزله، تعداد 39361 ساختمان فرو ريخت، 21191 مورد نياز فوري به تخريب داشت، 202571 مورد دچار آسيب شديد، 43344 مورد دچار آسيب متوسط و 1952155 مورد دچار آسيب جزيي يا بدون آسيب‌ديدگي بودند، بنابراين حدود 262 هزار ساختمان از آسيب شديد تا تخريب كامل داشتند. در ميان ساختمان‌هاي فروريخته يا آسيب‌ديده شديد، علاوه بر ساختمان‌هاي مسكوني، ساختمان‌هايي مانند ساختمان‌هاي خدماتي موسسات عمومي، ساختمان‌هاي تاريخي و فرهنگي، مدارس، بيمارستان‌ها، شركت‌هاي تجاري نيز وجود داشت. خسارات وارده به تفصيل در بخش‌هاي اجتماعي (مسكن، آموزش، بهداشت، اشتغال، محيط‌زيست) بخش‌هاي زيربنايي (آب شرب،  فاضلاب، خدمات شهري، انرژي، حمل و نقل، ارتباطات) و بخش‌هاي اقتصادي (كشاورزي، معدن، صنايع توليدي، گردشگري) و توصيه‌هاي اختصاصي بخش براي رفع اثرات كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت زلزله گنجانده شده است. اين تخريب‌ها بر اقتصاد تركيه تاثير گذاشته است. خسارت اقتصادي اين زمين‌لرزه براي تركيه حدود 150 ميليارد دلار برآورد شد. با فرمان رياست‌جمهوري، وضعيت اضطراري به مدت سه ماه در بعضي استان‌ها از جمله در آدانا، آديامان، دياربكر، غازيانتپ، هاتاي، قهرمان‌مرعش اعلام شد. نياز به سرپناه موقت در مرحله اول به‌طور كامل برآورده شد و كار ساخت مسكن دائمي دو سال بعد از زلزله مذبور همچنان ادامه دارد. تا پايان سال 2024 تركيه 201 هزار خانه به ذي‌نفعان تحويل داده و تا پايان سال 2025 قرار است 452 هزار خانه ديگر تكميل شود  و همه زلزله‌زدگان خانه‌هاي جديد  خود را  داشته  باشند. 
 نظريه «جامعه خطر» در جامعه‌شناسي براساس زلزله، سيل، آتش‌سوزي و غيره تاكيد مي‌كند كه سوانح در هر زماني ممكن است اتفاق بيفتد و جوامع بايد با اين واقعيت زندگي كنند. براساس داده‌هاي AFAD  در سال 2023، در تركيه 74232 زمين لرزه رخ داد كه بيشتر آنها پس‌لرزه‌هاي زلزله 6 فوريه 2023 بوده‌اند. از اين ميان بيش از 540 پس‌لرزه با بزرگاي بيش از 4 در چهار ماه پس از 6 فوريه 2023 ثبت شده است. لرزه‌خيزي اين منطقه دو سال بعد از رخداد همچنان ادامه دارد به نحوي كه از 2833 زمين لرزه‌اي كه در ماه اول سال 2025 در سراسر تركيه رخ داده است، 453 زمين لرزه در مالاتيا بوده است. اين زمين لرزه‌ها كه به عنوان توفان‌هاي زلزله تعريف مي‌شوند، خطر ايجاد تداوم تروماي تجربه شده را به همراه دارند. هنگام وقوع زلزله در ساعت 13 و 21 دقيقه در روز 6 فوريه 2023 در مالاتيا، دماي هوا در روز منفي 5 درجه و در شب منفي 15 درجه بود و دو روز هم برف باريد. صبح درحالي كه همه خواب بودند، بعد از زلزله ساعت 4 و 17 دقيقه بامداد اگر خانه‌هاي‌شان بر سرشان خراب نشده بود همه با لباس خواب و پابرهنه به خيابان‌هاي پوشيده از برف رفتند. براساس تحقيقات جامعه شناختي در مورد چگونگي توصيف زلزله‌زدگان از زلزله، اكثريت قريب به اتفاق آنها قياس‌هاي آخرالزماني انجام مي‌دهند. «لحظه‌اي» كه فرد در يك دقيقه تمام وجود خود را از دست مي‌دهد كه در آن ساختمان‌هاي آپارتماني در برابر چشمانش فرو مي‌ريزد، جايي كه فرد درمانده، تنها و نااميد مي‌ماند، جز «قيامت» كه به معناي پايان زندگي و جهان است، قابل توصيف نيست. طبيعي است كه از دست دادن خانواده، اقوام، دوستان و عزيزان و بي‌خانمان شدن آخرالزمان را تداعي مي‌كند. لحظه‌اي كه همه‌ چيز دوباره تنظيم مي‌شود، زماني كه همه‌ چيز به پايان مي‌رسد، زمان هرج و مرج كه هيچ چيز معنايي ندارد،  به معناي «قيامت»  است.