به بهانه ديدار نمايندگان امريكا و روسيه در رياض مطرح شد
ترامپ پايان جنگ سرد را كليد زد؟
نشست رياض با حضور تيم‌هاي ارشد مذاكره‌كننده امريكايي و روسي روز سه‌شنبه برگزار شد و آن‌گونه كه شواهد نشان مي‌دهد، ظاهرا مقام‌هاي امريكايي حاضر در اين نشست با خواسته‌ها و امتيازهاي درخواستي پوتين جهت پايان دادن به جنگ سه ساله اوكراين موافقت كردند. هر چند ناظران مي‌گويند آنچه در عربستان شاهد بوديم، ديپلماسي تهاتري بود كه در قبالش مسكو در ازاي امتيازهاي دريافتي بايد امتيازهايي نيز در اختيار طرف امريكايي قرار دهد. در همين راستا خبرگزاري فاكس‌نيوز با انتشار گزارشي مدعي شد كه هيات‌هاي مذاكره‌كننده امريكايي و روسي به رهبري مارك روبيو و سرگئي لاوروف، در جريان رايزني‌هاي روز سه‌شنبه نه تنها براي ديدار پوتين و ترامپ زمينه‌سازي كردند، بلكه در باب گزاره‌هايي چون واداشتن اوكراين جهت برگزاري انتخابات زودهنگام و كنترل روس‌ها بر سرزمين‌هايي كه در اختيار گرفته به اجماع دست يافتند. با اين همه توافق در باب گزاره‌هاي فوق در حد يك ادعاست و هنوز توسط مقام رسمي تاييد نشده، با اين همه منابع ديپلماتيك آگاه كه نخواستند نام‌شان فاش شود، مدعي‌اند: «پوتين احتمال انتخاب يك رييس‌جمهور دست‌نشانده را نسبتا بالا ارزيابي مي‌كند و همچنين معتقد است كه هر كانديدي غير از رييس‌جمهور فعلي اوكراين انعطاف‌پذيرتر خواهد بود و آمادگي بيشتري براي مذاكره و انجام توافقات دارد.» اين در حالي است كه زلنسكي اعلام كرده كه كشورش هرگز شروط صلحي كه توسط ايالات متحده و روسيه بدون حضور اوكراين در بابش مذاكره شده را نخواهد پذيرفت. رييس‌جمهوري اوكراين همزمان با انتشار اخبار در باب مفاد صلح احتمالي سفر خود به خاورميانه را كوتاه كرد و به كي‌يف بازگشت. اين در حالي است كه استيو ويتكاف، نماينده ويژه ترامپ، روز يكشنبه تاكيد كرده بود كه نشست رياض بيشتر به منظور اعتماد‌سازي است و قرار نيست طرفين درگير جزييات توافق صلح شوند. در همين راستا نشريه نيويورك‌تايمز با انتشار يادداشتي نوشت: در طول يك دهه‌اي كه غرب بار ديگر در مقابل شرق قرار گرفته و پويايي‌هاي حاكم تحولات جنگ سرد را يادآوري مي‌كرد، بازگشت دونالد ترامپ به قدرت موجب شده تا واشنگتن اين سيگنال احتمالي را به جهان مخابره كند؛ «موازنه حاكم بر نظم كنوني در حال تغيير است».
چرخش 180 درجه‌اي
به ادعاي اين نشريه در حالي كه مذاكره‌كنندگان امريكايي و روسي روز سه‌شنبه براي نخستين‌بار پس از حمله تمام‌عيار مسكو به اوكراين در حدود سه سال پيش گرد هم آمدند، ترامپ به صراحت نشان داده كه حاضر است متحدان اروپايي- امريكا را رها كرده و با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه همصدا شود.از نگاه ترامپ، روسيه مسوول جنگي كه همسايه‌اش را ويران كرده، نيست. او برعكس، اوكراين را مقصر حمله روسيه مي‌داند. سخنان ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در روز سه‌شنبه روايتي متفاوت از روايت اروپايي‌ها را از جنگ ارايه داد كه براي ناظران در اوكراين كاملا ناآشناست و حتي روساي جمهوري پيشين امريكا نيز قادر به درك آن نبودند.ترامپ در اين روايت، رهبران اوكرايني را به خاطر جنگ سرزنش كرد و مدعي شد كه آنها با امتناع از پذيرش واگذاري سرزمين، مسوول اين بحران هستند. رييس‌جمهوري امريكا گفت: «شما نبايد هرگز اين جنگ را آغاز مي‌كرديد.» اين در حالي است كه اوكراين آغازگر جنگ نبود. ترامپ همچنين افزود: «مي‌توانستيد به توافق برسيد.» او در سخنراني‌اش در مارالاگو، فلوريدا، از پوتين به واسطه حمله غافلگيرانه به اوكراين انتقاد نكرد در حالي كه روسيه در سال ۲۰۱۴ كريمه را هدف قرار داد و در طول دوره اول رياست‌جمهوري ترامپ درگيري رويارويي با وسعت كم بود و در نهايت در سال ۲۰۲۲ با هدف تصرف كامل اوكراين، حمله گسترده‌اي را كليد زد. به ادعاي ناظران ترامپ براي اجراي چشمگيرترين تغييرات در سياست خارجي امريكا در چندين دهه اخير خيزي جدي برداشته است. اين چرخش ۱۸۰ درجه‌اي، دوستان و دشمنان او را مجبور كرده تا روابط خود با واشنگتن را مورد ارزيابي قرار دهند. از پايان جنگ جهاني دوم تاكنون، روساي جمهوري امريكا، ابتدا اتحاد جماهير شوروي و سپس روسيه را تهديدي جدي قلمداد مي‌كردند، اما به نظر مي‌رسد ترامپ، روسيه را به عنوان يك شريك بالقوه براي همكاري‌هاي مشترك در آينده مي‌بيند.او آشكارا نشان داده كه ايالات متحده از تلاش براي انزواي پوتين به دليل حمله به همسايه ضعيف‌تر دست كشيده است. در عوض، ترامپ كه همواره علاقه خاصي به پوتين داشته، خواهان بازگرداندن روسيه به عرصه بين‌المللي و تبديل اين بازيگر به يكي از متحدان اصلي امريكاست.كوري شاكه، مدير مطالعات سياست خارجي و دفاعي در موسسه اينترپرايز امريكا در واكنش به اين تغيير گفت: «اين يك تغيير جدي در سياست خارجي ۸۰ ساله امريكاست.» او افزود: «در طول جنگ سرد، ايالات متحده هرگز تصرف خاك كشورهاي حوزه بالتيك توسط شوروي را به رسميت نشناخت. اكنون، ما حمله روسيه را مشروعيت مي‌بخشيم تا مناطق نفوذ ايجاد كنيم. اين رويكرد در تضاد با مواضع روساي جمهوري امريكا در 80 سال گذشته است.»
فصل تازه در نظم جهاني
در محافل حاميان ترامپ، اين تغيير رويكرد نشان از اصلاح ضروري سياست خارجي امريكاست. ترامپ و متحدانش هزينه دفاع از اروپا را بيش از حد بالا مي‌دانند و بر اين باورند كه نزديكي به مسكو، امريكا را قادر مي‌سازد تا نيروهاي خود را به كشور بازگردانده يا منابع امنيتي را براي رويارويي با چين كه به‌زعم آنها «بزرگ‌ترين تهديد» است، متمركز كنند. چرخش سياست امريكا در هفته گذشته كاملا مشهود بوده است. تنها چند روز پس از آنكه جي‌دي ونس، معاون رييس‌جمهوري به تندي از متحدان اروپايي انتقاد كرد و مدعي شد كه «تهديد داخلي» نگران‌كننده‌تر از تهديد روسيه است، ماركو روبيو، وزير امور خارجه امريكا با سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه ديدار كرد و از «فرصت‌هاي خارق‌العاده براي همكاري با روس‌ها» سخن گفت.در جريان نشست رياض، هيچ مقام اوكرايني حضور نداشت و حتي ديگر رهبران اروپايي نيز به اين نشست دعوت نشده بودند از همين رو بسياري بر اين باورند كه محور اصلي رايزني‌ها در قلب پادشاهي، تقسيم مناطق نفوذ ميان دو قدرت بزرگ بود، مشابه آنچه در كنفرانس وين يا يالتا در تاريخ ديپلماسي بين‌المللي بود. ترامپ از ديرباز پوتين را فردي باهوش و «بسيار زيرك» توصيف كرده كه تلاش او براي تحت فشار قرار دادن اوكراين جهت پذيرش واگذاري سرزمين‌هايش نشان از نبوغ رهبري مسكو دارد. ترامپ نسبت به رهبران سنتي متحد امريكا مانند آلمان، كانادا يا فرانسه كه همواره با تحقير از آنها ياد كرده، براي پوتين احترام قائل است.در واقع، ترامپ در ماه نخست دوره دوم رياست‌جمهوري‌اش، نه تنها متحدان اروپايي را از مذاكرات اوكراين كنار گذاشته، بلكه تهديد به اعمال تعرفه‌هاي جديد عليه آنها كرده و خواستار افزايش هزينه‌هاي نظامي‌شان شده است. در همين حال، ايلان ماسك، حامي مالي ميلياردر ترامپ، از حزب راست‌گراي افراطي «آلترناتيو براي آلمان» حمايت مي‌كند.ايان برمر، رييس گروه مشاوره اوراسيا در اين باره گفت: «اروپايي‌ها شاهد آن هستند كه ترامپ در حال عادي‌سازي روابط با روسيه است، در حالي كه متحدان خود را غيرقابل اعتماد تلقي مي‌كند.» ترامپ بارها وعده داده بود كه جنگ اوكراين را ظرف ۲۴ ساعت پايان خواهد داد؛ وعده‌اي كه تاكنون عملي نشده است. او همچنين مدعي شده بود كه حتي پيش از آغاز دوره دوم رياست‌جمهوري‌اش، صلح را در اوكراين برقرار خواهد كرد كه اين وعده نيز هنوز اجرايي نشده است.فعلا ترامپ و تيمش امتيازاتي را مطرح كرده‌اند كه بيشتر شبيه فهرست خواسته‌هاي كرملين است: روسيه مي‌تواند تمام مناطق اشغالي اوكراين را حفظ كند، ايالات متحده هيچ تضمين امنيتي به اوكراين ارايه نخواهد داد و تحريم‌ها عليه مسكو لغو خواهد شد. ترامپ حتي پيشنهاد كرده كه روسيه مجددا به گروه ۷ بازگردد.مواضع رييس‌جمهوري امريكا، اروپا را در شوك فرو برده، چراكه اين قاره اكنون با اين واقعيت روبه‌رو است كه متحد اصلي‌اش در جنگ سرد جديد، ديگر خود را در جبهه اين گروه از بازيگران نمي‌بيند.