يك نماينده مجلس عنوان كرد
پشت پرده استيضاح همتي چيست؟
غلامرضا تاجگردون، نماينده گچساران و عضو كميسيون برنامه و بودجه در مجلس با اشاره به تلاش طيف منتقد دولت در قوه مقننه براي استيضاح وزير اقتصاد عنوان كرد: آماري كه دارم، نشان مي‌دهد كه در دو هفته اخير، ۳ تا ۴ ميليارد دلار از ارزي كه بايد وارد بازار مي‌شد، نيامده است. اگر اين مقدار ارز در همين بازه وارد بازار مي‌شد، اين نوسان شديد در نرخ ارز ايجاد نمي‌شد. پتروشيمي و ذوب‌آهن مي‌گويد من كالا را صادر كردم؛ مي‌گوييم خب چرا ارز حاصل از صادرات را به موقع نياورديد؟ مي‌گويد تعطيل بوده يا آخر هفته بوده يا برف آمده و بازار تعطيل شده و دلايل ديگر. اما واقعيت اين است كه همه مي‌دانستند قرار است تغييري در بازار اتفاق بيفتد، بنابراين صبر كردند تا ببينند چه خواهد شد. پس وقتي بايد ارز جابه‌جا شود، چرا همتي بايد براي اين موضوع زيرسوال برود؟ چرا يكي از مديران پتروشيمي يا آن وزرا يا دستگاه‌هايي كه براي من و ايكس و ايگرگ است، بازخواست نشده؟
اولين اثر استيضاح وزير اقتصاد بي‌ثبات‌تر شدن بازار است
اين نماينده مجلس با تاكيد بر اينكه هر وزيري بايد در برابر كل سياست‌هاي اقتصادي دولت پاسخگو باشد، بيان داشت: وزير اقتصاد هم پاسخگوترين فرد بايد باشد، اما آيا پاسخگوترين فرد بودن، به معناي مقصرترين فرد بودن است؟ اگر در اين شرايط، وزير اقتصاد استيضاح شود، آيا بقيه چيزها اصلاح مي‌شود؟ حتما نمي‌شود. من الان دارم مي‌گويم كه نمي‌شود، بلكه اولين اثري كه خواهد گذاشت، بي‌ثبات‌تر شدن بازار خواهد بود. وي تاكيد كرد: بعد از استيضاح شما نمي‌توانيد به سادگي به سياست‌هاي ارزي بازگرديد. مثلا نمي‌توان دلار ۸۰ هزار توماني را به ۵۰ هزار تومان كاهش داد و انتظار داشت قيمت‌ها ثابت بماند. بي‌ثباتي بازار بدتر از هر چيز ديگري است. شما مي‌توانيد همتي را كنترل كنيد ولي بي‌ثباتي را نمي‌توانيد كنترل كنيد. دولت را شايد بتوان كنترل كرد، اما روان مردم را كه نمي‌توان مديريت كرد. تاجگردون گفت: من فكر مي‌كنم نمايندگان مجلس با نيت دلسوزانه وارد اين ماجرا شده‌اند و قصد دارند به مطالبات مردم پاسخ دهند. اما به ياد داشته باشيد كه در گذشته هم استيضاح‌هايي مانند استيضاح آقاي كرباسيان در شرايط مشابه انجام شد. حالا بايد ببينيم كه چه نتيجه‌اي از اين اقدامات حاصل خواهد شد. بعد از استيضاح آقاي كرباسيان چه اتفاقي افتاد؟ تا مدت‌ها تكليف مشخص نبود. بعد حالا چه تيمي بيايد؟ چيدن يك تيم اقتصادي كار ساده‌اي نيست. وي افزود: در همين دولت آقاي پزشكيان، تنظيم كرده بودند كه آقاي طيب‌نيا دستيار ويژه يا مشاور است. آقاي همتي اينجاست، آقاي پورمحمدي اينجاست، آقاي فرزين هم حضور دارد. هماهنگ كردن همتي و فرزين براي تصميم‌گيري، آن هم در كنار پورمحمدي، كار ساده‌اي نبوده است. حالا اگر بخواهيم دوباره اين تركيب را تنظيم كنيم، خودش ۴ تا ۵ ماه زمان مي‌برد. تازه اگر فرد مناسبي براي اين جايگاه پيدا شود. رييس كميسيون برنامه، بودجه و محاسبات كشور در پاسخ به اينكه راه برون‌رفت از اين شرايط چيست؟ گفت: همه ما در اين شرايط مقصريم. برخي اوقات، به دليل رفتارهاي سياسي خود، از شرايط سوءاستفاده مي‌كنيم، گاهي حرف‌هايي مي‌زنيم بدون اينكه فكر كنيم چه اثري بر جامعه خواهد داشت. اتفاقاتي هم كه رخ داده، هم به دولت، هم به مجلس و هم به سياست‌هاي كلان برمي‌گردد. اگر قرار است بازار تغيير كند، بايد همه مقدمات آن فراهم شود. روز اول كه آقاي فرزين صحبت كرد، گفت تعطيلي ناگهاني شنبه و يكشنبه باعث شد كه ارز وارد بازار نشود. اما مردم اين توضيح را نمي‌پذيرند. مگر مي‌شود بازار يك كشور به دليل دو روز تعطيلي، دچار چنين نوساني شود؟ اين مسائل نياز به مراقبت دارد. وي خاطرنشان كرد: بودجه هم تاثير زيادي بر اين فرآيند دارد. اينكه چه كسي از بودجه بهره مي‌برد، مهم است. به عنوان مثال، ۱۸ ميليارد دلار ارز براي كالاهاي اساسي در نظر گرفته شده است. حالا اين ارز را مي‌توان به همان روش قبلي خرج كرد يا مي‌توان با مكانيسم‌هاي متفاوت، آن را به دست مصرف‌كننده نهايي رساند. مثلا در بودجه، تعيين كرده بوديم كه ارز ۲۸ هزار توماني به ۳۸ هزار تومان تبديل شود و در قالب كالابرگ به مصرف‌كننده نهايي برسد. همچنين، ۳ ميليارد دلار براي دارو تخصيص داده شده بود و مابه‌التفاوت آن در قالب بيمه، به مردم كمك شود. خب همه عددهاي بودجه متناسب با اين سياست است؛ اما اگر سياست‌ها تغيير كند، بودجه هم به هم مي‌ريزد. اين يعني كسري بودجه، استقراض از بانك مركزي و در نهايت افزايش تورم. تاجگردون تاكيد كرد: اگر در اين روند، فقط يك بخش تغيير كند، تعادل كل سيستم به هم مي‌ريزد. در چنين شرايطي طبيعي است كه مردم اذيت شوند و بگويند مسوولان ناكارآمد هستند. هر بخش از اين فرآيند، در دست يك نهاد متفاوت است. بانك مركزي يك رفتاري دارد، مجلس رفتار ديگري دارد. حتي يك نطق ساده در مجلس مي‌تواند صبح فردا، تاثير متفاوتي بر بازار بگذارد و مردم هم احساس بي‌ثباتي مي‌كنند.
پول بلوكه شده در قطر، پيش‌خور شده است
وي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره‌به پول‌هاي بلوكه شده ايران در قطر با بيان اينكه اين پول متعلق به دولت نيست كه حالا بگوييم مي‌خواهد با آن چه كند، چون دولت پولش را خورده، توضيح داد: بانك مركزي با سياهه فروش روزانه نفت، برنامه‌ريزي مي‌كند. مثلا اگر ۱۰۰ هزار بشكه نفت فروخته و قيمت هر بشكه ۶۰ دلار بوده، معادل ريالي آن را در ترازنامه خود ثبت مي‌كند. حالا اين پول در هر كشوري كه باشد ـ در فيليپين، توكيو يا جاي ديگر ـ نقدينگي آن در داخل كشور قابل دسترس نيست، اما بانك مركزي اين مبلغ را ضرب در ريال مي‌كند و سهم دولت را به خزانه مي‌ريزد تا با آن حقوق بدهد. تاجگردون بيان داشت: اين مبلغ در ترازنامه بانك مركزي هم ثبت مي‌شود و جزو دارايي‌هاي خارجي آن محسوب مي‌شود. اين پول در خارج از كشور است. دولت سهمش را گرفته و در سال ۱۳۹۵ هم آن را مصرف كرده است. اين پول، متعلق به ترازنامه بانك مركزي است، نه دولت. پس اگر اين پول وارد كشور شود، باز هم به ترازنامه بانك مركزي مي‌رود. بانك مركزي تنها مي‌تواند از اين پول براي تنظيم بازار ارز استفاده كند، اما نمي‌تواند آن را مستقيما به دولت بدهد. بانك مركزي اگر ۷ ميليارد دلار اضافه داشته باشد، مي‌تواند با ۲ ميليارد دلار از آن، نرخ ارز را كنترل كند و قيمت را پايين بياورد. اما تاثيري در بودجه كشور ندارد، بلكه مي‌تواند بازار را كنترل كند. وي گفت: اين را هم بگويم كه در مبادله سالانه ۶۰ تا ۷۰ ميليارد دلاري صادرات، مگر اين ۷ ميليارد دلار چه كار مي‌تواند بكند؟ خيلي كاري نمي‌تواند بكند. اما در تنظيم بازار موثر است. ولي براي رشد اقتصادي كه نيازمند ۱۰۰ ميليارد دلار منابع جديد است، اين مبلغ كافي نيست. همچنين در بودجه دولت هم تاثير چشمگيري نخواهد داشت.
تصويب FATF آرامش رواني در بازار ايجاد مي‌كند
اين نماينده مجلس در پاسخ به اين سوال كه آيا تصويب FATF در مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌تواند بر كنترل بازار ارز موثر باشد، اظهار داشت: از نظر مبادلاتي، تاثير چنداني ندارد كه بگوييم تحول خاصي رخ مي‌دهد. اما از نظر رواني، تاثير بالايي خواهد داشت و باعث مي‌شود فعالان اقتصادي راحت‌تر معامله كنند. وقتي عدم اطمينان وجود دارد، معامله‌گران نگران مي‌شوند. در اين شرايط، اثر رواني يك موضوع، به مراتب بيشتر از اثر اقتصادي آن است. اگر FATF در مجمع تشخيص تصويب شود، حداقل آرامش رواني ايجاد مي‌كند.
FATF شايد با قيود و شروطي در مجمع تصويب شود
تاجگردون در خصوص پيش‌بيني‌اش درباره تصويب FATF در مجمع تشخيص گفت: مجمع تشخيص ما قابل پيش‌بيني نيست، اما با توجه به شرايط، حدس مي‌زنم كه شايد با قيود و شروطي تصويب شود. مثلا بحثي هست كه مخالفان مي‌گويند طرف مقابل، شروط ما را قبول نمي‌كند. خب نكنند. ما شروطمان را مي‌گذاريم و آنها قبول نكنند. دعوا نبايد اين باشد. نكته اينجاست كه در مقررات FATF، راي هر فرد حاكم است بر تصميم و نمي‌توان شرطي گذاشت كه الزام‌آور باشد. فرد مي‌تواند بگويد شرط را قبول ندارم. بنابراين دعواهاي سياسي داخلي ما روي جرياني كه مي‌تواند حداقل به آرامش داخلي كمك كند را تحت تاثير قرار مي‌دهد.