گروه حوادث
طي هفته‌هاي گذشته سازمان هواشناسي نسبت به مخاطره‌آميز بودن فعاليت‌هاي كوهنوردان هشدارهايي صادر كرده بود. با اين حال ۱۰ اسفند ماه جاري در مسير بانه به مريوان ۳۳ كيلومتري محور فرعي بانه به سمت روستاي بيان دره؛ ارتفاعات كوه هفت تاش وقوع بهمن موجب جان باختن ۶ كوهنورد شد؛ «روناك دانشمند، عمر عبداللهي، كاروان احمدپور، خالق محمدنژاد، شهلا رحماني و ياسا صادقي».
برادر «روناك دانشمند» در مورد روز حادثه به «اعتماد» مي‌گويد: «خواهرم با گروه كوهنوردي هر جمعه به كوه مي‌رفت. روناك كوه‌هاي آرارات و دماوند را فتح كرده بود، اما آن روز او به همراه ديگر همنوردانش در حال بازگشت از كوه بودند كه بهمن روي سرشان آوار شد.»
پس از اين حادثه «آرش لهوني»، استاندار كردستان گفت: «۷ كوهنورد در ريزش بهمن در كوه‌هاي هفت تاش در ۴۰ كيلومتري شهرستان بانه روز دهم اسفند در مسير بازگشت با بهمن مواجه شده بودند. با تلاش‌هاي نيروهاي امدادي، هلال‌احمر، اورژانس، راهداري، كوهنوردان و گروه‌هاي مردمي محل، پيكر ۴ كوهنورد صبح روز شنبه ۱۱ اسفند پيدا شد. يك نفر از كوهنوردان نيز نجات يافت و عمليات جست‌وجوي امدادگران براي پيداكردن كوهنوردان ديگر پايان يافت.»
همچنين «علي‌اكبر ورمقاني»، معاون سياسي، امنيتي و اجتماعي استان كردستان اعلام كرد: «دهم اسفند ماه حدود ساعت ۲ ظهر ۵ گروه كوهنوردي در دسته‌هاي ۱۰ نفره به كوه هفت تاش رفته بودند كه پس از وقوع بهمن دو گروه دچار حادثه و زير بهمن گير افتادند. از مجموع دو گروه كوهنورد ۷ نفر زير آوار بهمن افتادند كه تاكنون جسد دو نفر و يك مصدوم پيدا شده و به بيمارستان بانه انتقال يافتند. ۴ نفر از كوهنوردان مفقودي زير بهمن ماندند كه به دليل صعب‌العبور بودن و فاصله چندين كيلومتري از روستاي هفت تاش تا محل حادثه، عمليات جست‌وجو تا صبح روز بعد متوقف شد. برنامه‌ريزي لازم براي پاكسازي و برف‌روبي مسير حادثه توسط گريدر و بولدوزر صورت گرفت و اول صبح روز يازدهم اسفند گروه‌هاي هلال‌احمر و مردمي عمليات جست‌وجو را با رعايت جوانب امن آغاز كردند. از اين تعداد ۶ نفر فوت كردند و يكي از كوهنوردان نيز مصدوم و در بيمارستان بستري شد.»
روز حادثه
«باقر دانشمند»، برادر روناك، يكي از كوهنوردان جان‌باخته است. او به سوالات «اعتماد» پاسخ مي‌دهد.
خواهرتان چند سال داشت و چه شد كه آن روز عازم كوه شدند؟
روناك متولد ۱۳۶۲ و مجرد بود. هم من و هم خواهرم عضو انجمن پاژين بانه؛ انجمن محيط‌زيست بوديم. ما هر جمعه كوه مي‌رفتيم. به همين خاطر آن روز هم خواهرم عازم ارتفاعات هفت تاش شد.
با توجه به هشدارهاي هواشناسي چرا اين گروه از كوهنوردها به هشدارها بي‌اعتنايي كردند؟
هفته‌هاي قبل هم ما به كوهنوردي مي‌رفتيم. خود من هم كوهنوردي مي‌كنم. آن روز قرار بود من هم با آنها به كوه بروم، اما برايم كار پيش آمد و نرفتم. با اين حال به آنها گفتم كه آن مسير كمي مشكل است و امكان سقوط بهمن وجود دارد، ولي متاسفانه در مسير بازگشت گروهي كه خواهرم با آنها بود دچار حادثه شد.
روز حادثه چند گروه كوهنوردي عازم كوه شده بود؟
پنج گروه كوهنوردي بودند كه هر كدام از گروه‌ها از يك مسير رفته بودند، اما چون قبل از بارش برف هوا سرد بود و همه جا يخ زده بود، مسير حالت معلق گرفته بود و اين اتفاق افتاد. خواهرم كوهنورد بود و هميشه عادت داشت به كوه برود؛ كوه آرارات و دماوند را هم فتح كرده بود. چندين بار هم اين كوه‌ها را فتح كرده بود، اما آن روز سه بار بهمن آمد. اولين بهمن بر سر خواهرم و دو نفر ديگر آوار شد و دومين و سومين بهمن هم بر سر سه نفر ديگر از گروه كوهنوردي.
چگونه مطلع شديد كه اين اتفاق افتاده است؟
در آن مسير اصلا گوشي همراه آنتن نمي‌دهد. وقتي بهمن آمد، صداي مهيبي داشت و گروه‌هاي ديگر كوهنوردي متوجه اين حادثه شدند و براي نجات اين گروه خود را به پايين كوه رساندند و سريع به نيروهاي امداد و نجات اطلاع دادند، اما آن مسير به خاطر برفي كه آمده صعب‌العبور شده بود، به همين خاطر ۲۴ ساعت بعد اجساد را پايين آوردند. در اين ميان يك كوهنورد جان سالم به در برده است؛ وقتي بهمن آمده اين كوهنورد را به گوشه‌اي پرت كرده و او مصدوم شده است.
كوهنوردان بايد به هشدارهاي هواشناسي
توجه كنند
كارشناسان حوزه كوهنوردي و امداد بارها اعلام كرده‌اند كه صعود به ارتفاعات در شرايط نامساعد جوي، ريسك بالايي دارد. دماهاي پايين، توفان‌هاي ناگهاني و برف‌كوري از جمله تهديداتي هستند كه مي‌توانند صعودهاي زمستاني را به يك فاجعه تبديل كنند، با اين حال، همچنان برخي كوهنوردان بدون بررسي وضعيت آب‌وهوا و تجهيزات كافي، اقدام به صعودهاي پرخطر مي‌كنند. براي جلوگيري از وقوع حوادث مشابه، لازم است كه نهادهاي مختلف اقداماتي موثرتر را در دستور كار خود قرار دهند. فدراسيون كوهنوردي بايد با اعمال محدوديت‌هاي بيشتر بر صعودهاي انفرادي در شرايط نامساعد جوي، صدور مجوزهاي الزامي براي صعود در فصل‌هاي پرخطر و برگزاري دوره‌هاي آموزشي براي كوهنوردان، سطح آگاهي و ايمني را افزايش دهد. كنار آن هلال‌احمر مي‌تواند با تقويت پايگاه‌هاي امداد و نجات در مسيرهاي پرخطر، استفاده از تجهيزات پيشرفته براي عمليات جست‌وجو و ارايه آموزش‌هاي لازم به كوهنوردان، در كاهش اين مخاطرات نقش اساسي داشته باشد. همچنين پليس و نهادهاي نظارتي مي‌توانند با كنترل مسيرهاي كوهنوردي در روزهاي بحراني، همكاري با فدراسيون براي اجراي محدوديت‌هاي قانوني و ايجاد سامانه‌اي براي ثبت اطلاعات كوهنوردان پيش از صعود، به افزايش ايمني اين صعودها كمك كنند. افزايش حوادث مرگبار در كوهستان نشان مي‌دهد كه بايد نگاهي جدي‌تر به ايمني كوهنوردي داشت. مسوولان، كوهنوردان و نهادهاي امدادي بايد همكاري بيشتري براي كاهش اين حوادث داشته باشند، در غير اين صورت، تكرار چنين فجايعي در آينده اجتناب‌ناپذير خواهد بود.
وقتي هشدارهاي هواشناسي منتشر مي‌شود، معمولا به چند پديده جوي اشاره مي‌شود كه مي‌تواند براي كوهنوردان و طبيعت‌گردان تهديدآميز باشد؛ مه‌گرفتگي و كاهش ديد، بارش برف و خطر بهمن، سرمازدگي و هيپوترمي، توفان‌هاي محلي و وزش باد شديد و حتي سيلاب‌هاي ناگهاني. مه غليظ مي‌تواند باعث گم شدن در مسيرهاي كوهستاني و افزايش خطر سقوط شود. تغييرات دما و بارش‌هاي جديد مي‌تواند تعادل لايه‌هاي برف را بر هم بزند و منجر به ريزش بهمن شود. كاهش ناگهاني دما در ارتفاعات مي‌تواند به سرعت باعث سرمازدگي و حتي مرگ شود. توفان‌هاي كوهستاني نيز مي‌تواند چادرهاي كوهنوردان را از جا بكند و حتي باعث سقوط از صخره‌ها شود. سيلاب‌هاي ناگهاني نيز اغلب در دره‌هاي مستعد سيلاب رخ مي‌دهد؛ اين سيلاب‌ها ناشي از بارش‌هاي شديد هستند. كارشناسان پيش‌بيني اداره كل هواشناسي تاكيد دارند كه پيش‌بيني‌هاي هواشناسي به‌طور مداوم براساس داده‌هاي ماهواره‌اي و ايستگاه‌هاي زميني به‌روزرساني مي‌شود. اين اطلاعات مي‌تواند تفاوت بين يك سفر ايمن و يك حادثه تلخ باشد. توجه به پيش‌بيني‌هاي هواشناسي تنها يك توصيه ساده نيست؛ يك ضرورت است. هر ساله حوادثي مانند سقوط بهمن، گم شدن در مه، سرمازدگي يا گرفتار شدن در توفان‌هاي ناگهاني جان انسان‌ها را مي‌گيرد. پيش‌بيني‌هاي هواشناسي فرآيندي علمي و دقيق است كه بر پايه جمع‌آوري داده‌هاي جوي از منابع مختلف انجام مي‌شود. اين داده‌ها از طريق ايستگاه‌هاي هواشناسي زميني با اندازه‌گيري دما، رطوبت، فشار هوا، سرعت و جهت باد، ماهواره‌هاي هواشناسي با ارايه تصاوير و داده‌هاي دقيق از حركت ابرها، توفان‌ها و تغييرات جوي، مدل‌هاي پيش‌بيني عددي با استفاده از الگوريتم‌هاي پيشرفت‌هاي كه با استفاده از داده‌هاي جمع‌آوري‌شده، وضعيت آب‌وهوا را براي ساعات و روزهاي آينده شبيه‌سازي مي‌كند به دست مي‌آيد. هشدارهاي هواشناسي به سه دسته اصلي تقسيم مي‌شوند كه هر كدام سطح متفاوتي از خطر را نشان مي‌دهد. زماني كه سازمان هواشناسي هشدار زرد صادر مي‌كند، به معناي اين است كه پديده‌اي جوي رخ خواهد داد كه ممكن است در سفرها و انجام كارهاي روزمره اختلالاتي را ايجاد كند. هشدار زرد رنگ براي آگاهي مردم صادر مي‌شود تا بتوانند آمادگي لازم را براي مواجهه با پديده‌اي جوي كه از حالت معمول كمي شدت بيشتري دارد، داشته باشند. از سوي ديگر مسوولان نيز در جريان اين هشدارها قرار مي‌گيرند تا اگر لازم باشد تمهيداتي را بينديشند. هشدار نارنجي شدت بيشتري از هشدار زرد رنگ دارد. در اين نوع از هشدار پيش‌بيني مي‌شود كه پديده‌اي جوي اثرات منفي به دنبال داشته باشد و خسارت‌هاي احتمالي را سبب شود. هشدار نارنجي رنگ جهت آماده‌باش دستگاه‌هاي مسوول براي مقابله با يك پديده خسارت‌زا صادر مي‌شود. هشدار قرمزرنگ بالاترين سطح هشدار است كه پيش‌بيني مي‌شود يك پديده جوي مي‌تواند خسارت‌هاي وسيعي به دنبال داشته باشد. از اين‌رو با صدور هشدار قرمز به دستگاه‌هاي مختلف اعلام مي‌كنيم كه وارد عمل شوند و اقداماتي را براي كاهش خسارات وقوع پديده‌هاي جوي انجام دهند. بر همين اساس با بررسي اطلاعات هواشناسي و توجه به هشدارهاي رسمي، ازجمله هشدارهاي زرد، نارنجي و قرمز مي‌توان از وقوع مخاطرات جلوگيري كرد.