روز گذشته باز هم شاخص كل بورس همانند چهار روز قبل از آن افت كرد و با كاهش حدود ۳۵ هزار واحدي به محدوده دو ميليون و ۷۲۲ هزار واحد رسيد. در نوزدهمين روز اسفند ۱۴۰۳ شاخص كل بورس اوراق بهادار تهران ۳۴ هزار و ۶۹۷ واحد كاهش يافت و به رقم دو ميليون و ۷۲۲ هزار و ۲۷۲ واحدي رسيد. در پنج روز گذشته اين بازار به ترتيب، ۵۷هزار، ۸۱۰۵، ۱۵ هزار و دوبار ۳۵ هزار واحد افت كرده بود. ريزش پنج روز اخير پس از آن ايجاد شد كه بازار در دو روز كاري قبل از آن افزايشي بود. شدت ريزش بورس باعث شد تا اين بازار نتواند كانال ۲.۸ ميليون را كه در ماه‌هاي اخير چهار بار فتح كرده بود، حفظ كند و روز چهارشنبه مجددا به پايين اين كانال سقوط كرد. بر اساس اين گزارش بورس اوراق بهادار تهران به عنوان يكي از مهم‌ترين بازارهاي سرمايه در ايران، در سال‌هاي اخير با نوسانات شديد و ركود قابل توجهي مواجه شده است. اين در حالي است كه ساير بازارهاي موازي مانند بازار مسكن، طلا، ارز و خودرو با رشد نسبي همراه بوده‌اند.
چرا امسال هم بورس روي خوشي نديد؟
نااطميناني‌هاي اقتصادي و سياسي يكي از مهم‌ترين دلايل درجا زدن بورس تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران است كه باعث كاهش سرمايه‌گذاري خارجي و محدوديت در دسترسي به منابع مالي بين‌المللي شده و اين موضوع اعتماد سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي را كاهش داده و باعث خروج سرمايه از بورس شده است.
بي‌ثباتي‌هاي سياسي نيز نگراني‌ها درباره آينده سياسي ايران و تاثير آن بر اقتصاد را افزايش داده و سرمايه‌گذاران را به جاي بورس، به سمت بازارهايي با نقدشوندگي بالاتر و ريسك كمتر مانند طلا و ارز سوق داده است.
تورم بالا و كاهش قدرت خريد
همچنين تورم بالا در ايران باعث كاهش قدرت خريد مردم و افزايش هزينه‌هاي توليد شده و اين موضوع سودآوري شركت‌ها را تحت تاثير قرار داده و ارزش سهام آنها را كاهش داده است. ضمن آنكه در شرايط تورمي، بانك‌ها نرخ بهره را افزايش مي‌دهند تا مردم را به سپرده‌گذاري تشويق كنند كه اين موضوع باعث جذب سرمايه‌هاي خرد به سمت بانك‌ها و دوري از بورس شده است.
عملكرد ضعيف شركت‌هاي بورسي
در اين ميان سودآوري پايين بسياري از شركت‌هاي حاضر در بورس به دليل مشكلات ساختاري، مديريت ناكارآمد و وابستگي به واردات باعث كاهش جذابيت سهام اين شركت‌ها براي سرمايه‌گذاران شده و عدم شفافيت در گزارش‌دهي مالي شركت‌هاي بورسي و انتشار ديرهنگام اطلاعات، اعتماد سرمايه‌گذاران را كاهش داده و بازار مسكن و طلا به دليل حفظ ارزش در برابر تورم، مورد توجه سرمايه‌گذاران قرار گرفته است و اين بازارها به عنوان گزينه‌هاي امن‌تر و با نوسانات كمتر، سرمايه‌ها را از بورس دور كرده‌اند. نوسانات شديد در بازار ارز نيز باعث شده تا سرمايه‌گذاران به جاي بورس، به دنبال سودهاي سريع در اين بازار باشند.
ضعف در سياستگذاري و مديريت بازار سرمايه
دخالت‌هاي دولت در بازار سرمايه و تصميمات ناگهاني نيز از ديگر عواملي است كه در ريزش‌هاي بورس تاثيرگذار است، مانند محدوديت‌هاي معاملاتي كه باعث كاهش اعتماد سرمايه‌گذاران شده است و عدم وجود يك برنامه جامع و بلندمدت براي توسعه بازارسرمايه، باعث شده تا بورس نتواند به عنوان يك گزينه پايدار براي سرمايه‌گذاري مطرح شود و پس از ريزش شديد بورس در سال‌هاي گذشته، بسياري از سرمايه‌گذاران خرد دچار هراس از زيان شده‌اند و ديگر تمايلي به بازگشت به بورس ندارند و انتظارات منفي درباره آينده اقتصاد ايران و بورس، باعث شده است تا سرمايه‌گذاران به جاي ورود به بورس، به دنبال گزينه‌هاي كم ريسك‌تر باشند.
پشت پرده ريزش‌هاي بورس چيست؟
حسين ايزدي، كارشناس بازار سرمايه در مورد ريزش‌هاي اخير بورس به «اعتماد» گفت: دليل اصلي اين ريزش‌ها مسائل سياسي است كه به اقتصاد هم مربوط مي‌شود، به عنوان نمونه عدم تمديد قرارداد معافيت خريد انرژي از ايران از سوي عراق كاملا سياسي است، اما به‌طور مستقيم بر عوامل اقتصادي تاثيرگذار است و تا زماني كه نتوانيم منابع مالي جذب كنيم وضعيت بهبود نمي‌يابد. ايزدي تصريح كرد: مورد ديگر بازرسي‌هايي است كه بر كشتي‌هاي نفتي اعمال مي‌شود كه همه اين موارد از جمله مسائل سياسي هستند كه بر اقتصاد كشور تاثيرگذار است و درآمدها را كاهش مي‌دهد و با كاهش درآمدها، پروژه‌هاي مختلف كشور، به ويژه آنهايي كه بخش خصوصي در آنها دخيل است يا با كندي مواجه يا به كلي متوقف مي‌شوند.
او ادامه داد: همه اين محدوديت‌ها اكثر شركت‌ها و به ويژه شركت‌هاي بزرگ حاضر در بورس را درگير مي‌كند و باعث كاهش سودآوري آنها و در نتيجه كاهش قيمت سهام‌شان مي‌شود.
منطقه هم تمايلي به وقوع جنگ ندارد
ايزدي در مورد اثر نامه ترامپ بر بورس نيز تصريح كرد: هر چند آقاي عراقچي گفته كه هنوز نامه نرسيده است، اما به نظر مي‌رسد كه هر دو طرف در حال محك زدن يكديگر هستند. او گفت: البته برداشت بنده اين است كه در نهايت با امريكا به توافق خواهيم رسيد، اما هر دو طرف در حال سنجش يكديگر هستند. هر چند ترامپ با رفتارش به زلنسكي نشان داد كه رويكردش چندان مثبت نيست و به نظر مي‌رسد شرايط قبل نيز تغيير كرده است و ما نيز بايد انعطاف‌هايي در مقابل امريكا نشان دهيم ضمن آنكه منطقه هم تمايلي به وقوع جنگ ندارد، اما اين پافشاري‌ها نشان مي‌دهد كه بايد با رويكردي معقول و متوازن به توافق برسيم، به گونه‌اي كه منافع هر دو طرف حفظ شود. ايزدي در خصوص عقب افتادن بورس از ساير بازارها نيز خاطرنشان كرد: شايد دليل اصلي روي كار آمدن ترامپ است كه انتظارات اقتصادي هم با انتخاب مجدد او تغيير كرد، علاوه بر اين، چندين اتفاق ديگر نيز در كشور رخ داد، از سانحه‌اي كه براي رييس‌جمهور پيش آمد و باعث شد بسياري از امور به مدت چهار تا پنج ماه به دليل انتخابات و تغييرات متوقف شود تا انتخاب دور از انتظار آقاي پزشكيان وگسترش جنگ ۷ اكتبر سال گذشته بين اسراييل و حماس و مسائلي مانند سوريه نيز سياست خارجي ايران را تحت تاثير قرار داد.
بورس دماسنج اقتصاد است
اين كارشناس حوزه بورس تصريح كرد: بورس دماسنج اقتصاد است و در اين مدت نشان داده كه بازار سرمايه نتوانسته است نسبت به ديگر ابزارهاي سرمايه‌گذاري مانند طلا، سكه و ارز عملكرد مناسبي داشته باشد و معمولا در شرايط بحراني، مردم ترجيح مي‌دهند سرمايه‌هاي خود را به دارايي‌هاي كوتاه‌مدت و نقدشونده‌تر تبديل كنند. او ادامه داد: در حال حاضر، نقدشوندگي بورس در وضعيت مناسبي نيست و همين موضوع باعث شده است كه مردم به سمت سكه، طلاي آب شده و ارز روي آورند. اين تغييرات ناگهاني در ارزش دلار، طلا و ديگر دارايي‌ها نشان مي‌دهد كه ابزارهاي ديگري جايگزين بورس شده‌اند و اينها همه تحت تاثير عوامل سياسي هستند كه پيش‌بيني‌ها را با اختلال مواجه كرده‌اند. ايزدي خاطرنشان كرد: در اين مدت، قيمت سهام نوسانات زيادي داشته است و پس از سخنان رهبري، وزارت خارجه امريكا بيانيه‌اي صادر كرد كه نشان مي‌دهد يا به سمت توافق خواهيم رفت يا احتمالا وارد جنگ خواهيم شد و اين موضوع بسيار نگران‌كننده است، اما احساس بنده اين است كه بازار سرمايه با يك سوال بزرگ مواجه است كه آيا توافق حاصل خواهد شد يا گزينه نظامي پيش خواهد آمد؟ اما تحركات اخير نشان مي‌دهد كه شايد بازار سرمايه به نتيجه‌اي نرسيده باشد و احتمال رويارويي نظامي قوت گرفته باشد و شاخص‌هاي بورس نه تنها رشد چشمگيري نداشته‌اند، ريزش‌هاي بورس نيز همچنان ادامه‌دار باشند.