ترامپ و نفت؛ ۱۴۰۴ ،كوويد۱۹ یا جنگ قیمت‌ها؟
علی آهنگر
كوويد۱۹ با همه بدی‌هایش برای دونالد ترامپ یک خاطره شیرین برجا گذاشت. خاطره خوش ترامپ از ویروس کرونا زمانی بود که در ماه مه ۲۰۲۰ بهای بنزین به کمتر از ۱.۸۷ دلار در هر گالن رسید. وقتی که نفت‌خام غرب تگزاس به منفی ۴۰ دلار در هر بشکه سقوط کرده بود. این قیمت وقتی خوش‌تر می‌آید که بدانیم در پمپ بنزین‌های امریکا هر گالن معادل ۴ لیتر است. بنابراین، هر لیتر بنزین کمتر از ۴۷ سنت بود.
ترامپ در جریان مبارزه‌های انتخاباتی خود بارها این قیمت بسیار پایین بنزین را به یاد هواداران خود آورد. او به هوادارانش گفت: «۱.۸۷ دلار برای هر گالن بنزین مکانی عالی و یک عدد کاملا زیباست.» حالا نکته این است که اگر قرار باشد برابر با خواست ترامپ، بهای بنزین در سال آینده، مانند سال کرونا باشد، لازمه‌اش این است که نفت‌خام در هر بشکه حدود ۲۰ دلار باشد. یعنی همان که در فروردین ۱۳۹۹ و در اوج حمله کرونا و «جنگ قیمت‌ها» بین روسیه و عربستان اتفاق افتاد. مساله قیمت نفتی که ترامپ به دنبال آن است، وقتی دوباره شدت گرفت که هفته گذشته پیتر ناوارو، مشاور تجاری کاخ سفید قیمت ۵۰ دلاری برای نفت را پیشنهاد کرد. او گفت اگر نفت به ۵۰ دلار در هر بشکه کاهش یابد، به کاهش تورم کمک می‌کند. از اینجا بود که طوفان در بادبان نفت و دست‌اندرکاران آن پیچید. اما آیا قیمت ۵۰ دلاری نفت با شعار «مته، عزیزم، مته» یا «حفاری کن، عزیزم، حفاری کن» ترامپ که در کنوانسیون جمهوری‌خواهان در ۲۰۲۴ و نیز در ۲۰ ژانویه در مراسم افتتاحیه ریاست جمهوری خود بر زبان آورد و ورد زبان اهالی نفت در جهان شد، همخوانی دارد؟
کارشناسان و مدیران نفتی باور دارند که شعار افزایش تولید با کاهش قیمت همخوانی ندارد. به گزارش فایننشال تایمز، کلودیا گالیمبرتی، اقتصاددان ریستاد انرژی هشدار داد که نفت ۵۰ دلاری بیشتر از آن که به نفع امریکا باشد، به ضرر آن است؛ زیرا اجازه تولید نفت بیشتر را نمی‌دهد. او اضافه کرد: دو هدف کاهش قیمت و افزایش تولید با یکدیگر سازگار نیستند. کریس رایت، وزیر انرژی ایالات‌متحده اما به فایننشال تایمز گفت: کاهش مقررات و رفع موانع تولید، شرکت‌های نفتی امریکایی را قادر می‌سازد تولید خود را حتی با قیمت‌های کمتر از ۵۰ دلار هم افزایش دهند.
این در‌حالی است که موسسه معتبر اس‌اند‌بی گلوبال، هزینه سربه‌سر برای تولیدکنندگان نفت شیل را ۴۵ دلار در هر بشکه می‌داند. هر چند که بسیاری از تحلیلگران و مدیران نفتی هزینه سربه‌سر تولید را ۵۰ دلار در بشکه می‌دانند. به باور آنها نفت ۵۰ دلاری برای تولیدکنندگان امریکا سودآور نیست.
کارشناسان بانک استاندارد چارترد می‌گویند شاید نفت ۵۰ دلاری برای برخی حوضه‌های کوچک کار کند، اما میدان‌هایی مانند اوکلاهاما، تگزاس و داکوتای شمالی با مشکل جدی روبه‌رو می‌شوند.
مهم‌تر از همه، نظر چهره ابر قدرت نفتی امریکا و جهان، اسکات شفیلد، یکی از پیشگامان انقلاب شیل و موسس غول نفتی پایونیر است. او می‌گوید: «نفت ۵۰ دلاری کار نمی‌کند؛ تولیدکنندگان شیل را مجبور به کاهش تولید می‌کند و به کشورهای دیگر، به ویژه اوپک اجازه می‌دهد تا سهم خود را در بازار افزایش دهند.»
ترامپ قرار است در دیدار ماه آینده خود از عربستان‌سعودی، اوپک پلاس را در فشار قرار دهد تا تولید خود را افزایش دهند. اما کارشناسان باور دارند که ریاض برای پیشبرد اهداف و پروژه‌های کلان خود به نفت ۸۰ تا ۱۰۰ دلاری نیاز دارد و روسیه نیز که هیچ نشانی از پایان دادن جنگ بروز نمی‌دهد، بیشتر هزینه‌های جنگ را از فروش نفت تامین می‌کند. بنابراین، دو رهبر تاثیرگذار ائتلاف نفتی بسیار بعید است که به قیمت‌های پایين‌تر نفت رضایت دهند.
با این‌همه، قیمت جهانی نفت برنت در هفته‌ای که گذشت به ۶۸ دلار در بشکه سقوط کرد که کمترین میزان در سه سال اخیر است. نفت پرچمدار اکنون کمی بالاتر از ۷۰ دلار قرار دارد. این در حالی است که اسکات شفیلد، قیمت نفت برای سال آینده را بین ۵۰ تا ۶۰ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرد.
امریکا اکنون بالای ۱۳ میلیون بشکه در روز تولید می‌کند. ترامپ با تکرار شعار قدیمی جمهوری‌خواهان «مته، عزیزم، مته» اعلام کرد می‌خواهد تولید امریکا را تا سال ۲۰۲۸ به میزان سه میلیون بشکه در روز افزایش دهد و به رقم فوق نجومی ۱۶ میلیون بشکه در روز برساند. اما اسکات شفیلد در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ گفت: «دو یا سه سال رکود در پیش روی صنعت نفت امریکاست و شعار «مته، عزیزم، مته» با قیمت ۵۰ دلاری اتفاق نمی‌افتد. به‌گونه‌ای که مانند دوران پس از كوويد۱۹، نفت شیل دوباره باید خود را بازسازی کند تا بتواند به نقطه تعادل بازگردد. او اضافه کرد خواهیم دید که در دو یا سه سال آینده، به ویژه با افزایش قیمت تعرفه‌ها، که هزینه‌های حفاری را افزایش می‌دهد، چه اتفاقی خواهد افتاد.
این نفت ۵۰دلاری کار نمی‌کند. ریستاد انرژی می‌گوید افزایش تعرفه‌ها، هزینه حفاری را بین ۵ تا ۱۰درصد افزایش می‌دهد ضمن آنکه نااطمینانی را در بازار حاکم می‌کند.
هارولد هام یکی دیگر از غول‌های نفتی امریکاست. او به چالش‌های اقتصادی و فنی استخراج نفت اشاره می‌کند و می‌گوید: «در برخی از میادین نفتی هزینه‌های استخراج به قدری بالا رفته که دیگر نمی‌توان با قیمت‌های پایین مانند ۵۰ دلار در هر بشکه به استخراج نفت ادامه داد. او گفت شعار «حفاری کن، عزیزم، حفاری کن» ترامپ در دوران قیمت‌های بالای نفت کاربرد دارد.
با همه این احوال، اداره اطلاعات انرژی امریکا در واپسین گزارش خود، پیش‌بینی کرد قیمت نفت در تابستان ۱۴۰۴ حدود ۷۱.۵۰ دلار در هر بشکه باشد. این مرجع بین‌المللی با بیان این که در سال ۱۴۰۵ عرضه نفت ۵۰۰ هزار بشکه در روز از تقاضا پیشی می‌گیرد، قیمت نفت در پاییز ۱۴۰۵ را ۶۲.۵۰ دلار در هر بشکه پیش‌بینی کرد.
حال باید منتظر ماند و دید لابی‌های ترامپ بیشتر موثر می‌شود تا قیمت نفت را در سال آینده به ۵۰ دلار و کمتر از آن ساقط کند یا اصول بنیادین بازار، نفت حدود ۷۱ دلار را برمی‌گزیند. در این میان نباید از التهاب‌های ژئوپليتیک غافل بود که می‌تواند آتشی که نمیرد در نیستان نفت در خاورمیانه بیفکند.