تنوع فرهنگي و آييني شهر
بهروز مرباغي
جوامع بشري نشانه‌هاي تقريبا ثابتي دارند. مثلا در هر جامعه‌اي دين يا آييني رسمي وجود دارد. در هر جامعه بشري روزهاي خاصي با نام‌هاي خاص براي مراسم خاص وجود دارد. در هر جامعه‌اي مردم رفتار هويتمند خاص خود را دارند. شهر و جامعه مثل درخت مي‌ماند. يكي ميوه مي‌دهد، ديگري فقط سايه دارد. يكي درختچه است و ديگر درختي به بلنداي كوه! يكي ميوه رنگين، ديگري ميوه همرنگ خودش را دارد. يكي زود شكوفه مي‌كند ديگر آخر از همه. حال تصور كنيم باغي داريم با تنوعي از درختان مثمر. از شروع زنده‌شدنشان با شروع بهار، مرتب و پشت سر هم شاهد شكوفه و جوانه‌زدن‌هاي اين درختان خواهيم بود. تا يكي شكوفه‌اش مي‌ريزد آن يكي شكوفه مي‌زند و هر يك از آنها با رنگ و نقش خاص خود. اين رفتار ادامه دارد تا فصل ميوه‌دهي. تا نوبرانه ميوه اول را مزه‌مزه نكرده‌ايم، درخت بعدي ميوه مي‌دهد و همين‌طور الي آخر تا پايان فصل ميوه و شروع خواب زمستاني. چقدر زيباست اين تابلو باغ درخت مثمر!
شهر مثل باغ است. اگر در شهر و ديارمان از تمام اقوام و اديان عالم نماينده داشته باشيم، تمام سال را با مشاهده و تجربه تك‌تك مراسم‌هاي ديني و ملي آنها سپري خواهيم كرد. هر يك از اين مراسم چراغي خواهند بود بر بستر اجتماعي شهر كه از تاريكي‌ها كم شود و روشني‌ها بيشتر شوند. در يك شهر دموكراتيك همه اديان و اقوام فرصت مي‌يابند مراسمات خود را باشكوه و منزلت تمام برگزار كنند و همين شكوه مراسم سبب مي‌شود جامعه به احترام آن آيين سر تعظيم فرود آورد. همين تعظيم و احترام يعني اجتناب از خشونت. يعني پذيرفتن ديگران. جامعه شهري متمدن چنين ويژگي‌هايي بايد داشته باشد. يك روز در آن جشن كتاب برگزار مي‌شود، روزي ديگر كارناوال سنتي فلان اقوام. در شهر دموكراتيك كه فرهنگي هم هست، با عمارت‌ها و فضاهاي متنوعي روبه‌رو هستيم كه هر يك نماد و مكان استقرار فكر و مشربي خاص است. تنوع اين مشرب‌ها و مسلك‌ها و قالب كالبدي آنها شهر را سرزنده مي‌كند و نشاط و شادابي در زندگي اجتماعي را سبب مي‌شود. در برهه‌اي از تاريخ، ما در برخي شهرهايمان اين شادابي فرهنگي و آييني را داشته‌ايم. مثلا در سده نوزده ميلادي، در بوشهر كليساها در كنار مساجد به مراسمات خود مي‌پرداختند و به خاطر مدنيت حاكم بر شهر هرگز مزاحم هم نبودند. محله يهودي‌ها و محله‌هاي ديگر شهر تفاوتي با هم نداشتند. زندگي همه مردم به روال مالوف جريان داشت و راه‌هايي براي شركت اقوام و اديان مختلف در مراسم همديگر وجود داشت. از جمله در برخي مساجد مثل شيخ سعدون، مكاني ويژه براي حضور يهوديان شهر وجود داشت تا آنان هم بتوانند از وعظ و گفتار شيخ بهره‌مند شوند. بوشهر در آن سال‌ها داراي سيزده نمايندگي سياسي خارجي هم بود. شهري شاداب و بانشاط.
معمار و مدرس دانشگاه