« اتحاد» اصلاح طلبان با «ملت»

محمد حسين مهرزاد/ صبح پنجشنبه‌اي كه گذشت ابتداي بزرگراه چمران تهران در خيابان منتهي به ورودي سالن اجلاس كنفرانس سران كشورهاي اسلامي بنر بزرگي خودنمايي مي‌كرد كه خبر از يك اتفاق جديد مي‌داد: «نخستين كنگره حزب اتحاد ملت ايران اسلامي» اگرچه از قبل حضور برخي چهره‌ها در كنگره محتمل بود اما چنين اجتماعي از فعالان سياسي اصلاح‌طلب عجيب بود. از عبدالله نوري كه كمترين حضور عمومي را در سال‌هاي اخير داشته تا محمدرضا عارف كه همواره ميهمان ويژه اصلاح‌طلبان بوده است همه در راه سالن اجلاس سران كنفرانس اسلامي بودند. از ساعت 8 صبح چهره‌هاي آشنا يكي يكي وارد شدند. عبدالواحد موسوي لاري، مصطفي معين، محمدرضا عارف، عبدالله نوري، ابراهيم يزدي، غلامحسين كرباسچي، حميدرضا جلايي‌پور، محمدرضا خاتمي، ابراهيم اصغرزاده، شهيندخت مولاوردي، معاون رييس‌جمهور و بسياري ديگر جمع شده بودند تا نخستين كنگره اتحاد با حضورشان رسميت يابد. كارت‌هاي آبي رنگ مخصوص اعضاي اصلي حزب در همان ورودي ساختمان توزيع مي‌شد. نام صاحبان آي‌دي كارت مخصوص اعضاي اصلي نشان از اين داشت كه اتحاد براي اثرگذاري آمده است. حميدرضا جلايي‌پور، علي شكوري‌راد، آذر منصوري، هادي خانيكي، علي تاجرنيا، مرتضي مبلغ و علي محمد مظفري تنها تعدادي از شناخته‌شده‌هاي اصلاح‌طلب بودند كه كارت آبي بر گردن به سمت سالن پذيرايي پيش از جلسه مي‌رفتند. ميهمانان اصلاح‌طلب كنگره هم تمامي شاخه‌هاي اين جريان را بي‌كم و كاست نمايندگي مي‌كردند. از مجمع روحانيون مبارز تا كارگزاران و از ندا تا اعتماد ملي هر گروهي نماينده‌اي به كنگره فرستاده بود. بالاخره كنگره اتحاد ملت ايران اسلامي با قرائت قرآن و دعوت هيات رييسه به جايگاه آغاز شد. محمد آقايي، سيد حسن موسوي نژاد، محمد علي‌محمد مظفري، ‌ساجده كيانوش‌راد و امير آريازند به عنوان اعضاي هيات رييسه در جايگاه خود مستقر شدند و محمد آقايي، رييس هيات رييسه جلسه سخنان خود را با سخنان كوتاهي از روند شكل‌گيري حزب اتحاد ملت آغاز كرد و گفت: در چارچوب قانون نقش خود را در حركت مدني ايفا خواهيم كرد. پس از او غلامرضا انصاري، رييس هيات موسس اتحاد گفت: برگزاري كنگره حزب اتحاد ملت ايران اسلامي با سالگرد كودتاي ننگين انگليس و امريكايي 28 مرداد مصادف شد. اين روز يادآور خاطره يكي از سياستمداران خوشنام و مبارز با استعمار دكتر محمد مصدق است. ياد و خاطره او را گرامي مي‌داريم. در تاريخ تيرماه 1393 درخواست تاسيس حزب را به وزارت كشور تقديم كرديم و اقدامات قانوني و پيگيري لازم را توسط هيات موسس انجام داديم تا در نهايت در تاريخ 7/ 2/ 1394 تلاش‌هاي ما ثمر داد. پس از اين اظهارات پيام تصويري رييس دولت اصلاحات از طريق نمايشگرهاي سالن پخش شد. تمام حاضران در سالن دقايقي ايستاده به تشويق گوينده پيام تصويري پرداختند تا بار ديگر بر محوريت او در فعاليت‌هاي سياسي و جايگاه ويژه‌اش در ميان اصلاح‌طلبان تاكيد كنند.

سخنراني نماينده هيات موسس

پيام تصويري با تشويق ممتد اعضا به پايان رسيد تا علي شكوري‌راد، به عنوان نماينده هيات موسس به سخنراني بپردازد. علي شكوري‌راد گفت: كساني كه در اين كنگره حضور دارند نمايندگان كساني هستند كه بي‌ادعا آرمان‌هاي بزرگ انقلاب مانند استقلال، آزادي و عدالت و آمال و اهداف اصلاحات مانند جامعه مدني، آزادي بيان و دفاع از حقوق ملت و... را دنبال مي‌كنند. وي با اشاره به تنگناهاي به وجود آمده در دولت‌هاي نهم و دهم اظهار داشت: هشت سالي كه در دولت نهم و دهم گذشت حديث كوچكي نيست كه به آن پرداخت و البته مسببان اين سال‌ها در ميان مردم جايگاه ديگري ندارند. عوام‌فريبي، ويژه‌خواري، فساد، ايجاد تنگناهاي سياسي و... عملكرد مدعياني بود كه مي‌گفتند مي‌خواهند شعارها و اهداف انقلاب را احيا كنند و بيشترين جفاها را به انقلاب كردند. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب ادامه داد: اوج اين مسائل پس از حوادث تلخ سال 88 بود كه ياران و دلسوزان انقلاب و نخبگان را حذف و انسجام و اتحاد ملت را به انشقاق سوق داد و كشور را به انزواي بي‌سابقه‌اي كشاند كه همه اين مسائل موجب افزايش فشار به مردم شد. شكوري‌راد با يادآوري عملكرد مردم در سال 92 تصريح كرد: ظرفيت‌هاي ملت بار ديگر معجزه آفريد وبا تدبير مقام معظم رهبري و فداكاري همه جريان‌هاي اصلاح‌طلب، خرداد 92 در تاريكي درخشيد و اميد به كشور بازگشت و حاصل آن نجات كشور از ورطه سقوط بود. وي با بيان اينكه عملكرد دولت با شعارهاي اعتدال‌گرايانه و عملكرد مبتني بر خردورزي موجب اعتماد مجدد به صندوق آرا شد، خاطرنشان كرد: همه دريافته‌اند كه بزرگ‌ترين مشكلات را مي‌توان برداشت و بدترين توطئه‌ها را خنثي كرد. حاصل حضور مردم، تغيير شرايط سياسي كشور و ايجاد افق‌هاي جديد براي سياست‌ورزي بود. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب افزود: اكنون دولت جديد كه مانند جزيره كوچك در درياي اصولگرايان قرار گرفته است، توانسته به عهد خود باقي بماند و هرچند نتوانسته همه شعارهاي انتخاباتي را اجرا كند از حمايت اصلاح‌طلبان برخوردار است و اميد مي‌رود به همه شعارهاي خود در دو سال باقي مانده جامعه عمل بپوشاند. شكوري‌راد تاكيد كرد: بعد از آن سال‌هاي سخت و دو سال بعد از سال 92، نخبگان به آن رسيدند كه تنها راه برون‌رفت از مشكلات اتحاد ملت حول منافع ملي و آرمان‌هاي انقلاب است. شكوري‌راد در ادامه گفت: اگر امروز همه ما از وضعيت اقتصادي كشور نگرانيم (كه هستيم)، چاره‌اي نداريم جز اينكه فضايي ايجاد كنيم تا هر دلسوزي بتواند در آن نقش‌آفريني كند. وي با اشاره به اينكه امروز مرزبندي‌هاي گذشته برداشته شده است، گفت: دو دليل براي برداشته شدن اين مرزبندي‌ها وجود دارد؛ اول اينكه منافع ملي به خطر افتاده و كشور بايد نجات پيدا كند و چپ و راست نبايد منافع جناحي را به منافع ملي اولويت دهند و اينكه شفافيت محيط سياست ملت ما را ياري خواهند رساند. عضو حزب اتحاد ملت افزود: حتي اگر امكان حذف يك جريان سياسي وجود داشته باشد، براي جبران عقب‌ماندگي ملي چاره‌اي جز استفاده از همه ظرفيت‌هاي ملي وجود ندارد. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب عملياتي كردن دستور رهبر انقلاب را مبني بر اينكه افرادي كه دلبستگي به نظام جمهوري اسلامي ندارند هم در انتخابات شركت كنند، براي كشور ضروري دانست و گفت: اصلاحات چيزي جز پاسخگويي نهادهاي قدرت، تعيين سرنوشت مردم به دست خود مردم و چرخش نخبگان به وسيله صندوق‌هاي راي نيست و اصلاح‌طلبان به دنبال ساختن يك آينده روشن براي فرزندان و يك وضعيت باثبات براي همه اقشار جامعه هستند. شكوري‌راد با اشاره به اينكه بايد در اقوام مختلف وابستگي به آب و خاك ايران تقويت شود، گفت: اين مساله جز با به رسميت شناختن حقوق شهروندي آنها امكانپذير نيست و توجه به حقوق شهروندي، اصلاح‌طلبان را از ساير گروه‌هاي سياسي متمايز كرده است و همين جا از نهادهاي امنيتي و قضايي مي‌خواهم كه توجه به اين مساله را در دستور كار خود قرار دهند. وي گفت: امروز اين سوال وجود دارد كه چرا چهار دهه بعد از انقلاب، مردم در رنج و نگراني آينده فرزندان خود هستند. پاسخ اصلاح‌طلبان به اين سوال روشن و شفاف است. شكوري‌راد با اشاره به برخي مشكلات ايجاد شده در دولت اصلاحات و تجربيات تلخ و شيرين آن دوران گفت: منافعي كه ملت ايران در صد سال گذشته در راه رسيدن به استقلال، آزادي و پيشرفت به دست آورده امروز پيش‌ روي اصلاح‌طلبان قرار دارد. وي با تاكيد بر اينكه حزب اتحاد ملت ايران اسم مستعار هيچ حزبي نيست، گفت: البته اتحاد از تجربيات همه احزاب گذشته براي رسيدن به اهداف خود استفاده خواهد كرد. شكوري‌راد با بيان اينكه آرامش مدنظر ما آرامشي مبتني بر حاكم شدن فضاي قانوني و اخلاقي است، يادآور شد: بر اين اساس كسي به خود اجازه نخواهد داد با دروغ و افترا و آنچه در جامعه به نام «بگم، ‌بگم» مطرح شده است، عرصه را به مردم تنگ كند و همچنين گسترش فضاي اخلاقي موجب ايجاد آرامش سياسي و امكان استفاده از همه ظرفيت‌ها مي‌شود. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب با بيان اينكه اگر ميزان، راي ملت است، چاره‌اي نداريم كه به انتخابات آزاد تن بدهيم، ابراز داشت: ثبات و اعتلاي كشور به ايمان و حضور مردم متكي است و هر كاري كه براي حذف و بي‌اثر شدن آرا و همچنين دلسردي مردم براي مشاركت شود، گامي در جهت خواست ملت ايران است. شكوري‌راد با بيان اينكه حزب اتحاد ملت ايران اين اميد را دارد كه در كنار بزرگان اصلاح‌طلب و ساير تشكل‌ها گامي نو در جهت اصلاح‌طلبي بردارد، تاكيد كرد: در اين مسير دست خود را روي تمامي احزاب و جريان‌هاي اصلاح‌طلب دراز مي‌كنيم و دست ياري آنها را مي‌فشاريم و سعي مي‌كنيم با دورانديشي و اتكا به خدا عرصه جديدي را باز كنيم. وي اضافه كرد: در سايه قانون‌گرايي، اتحاد و آرامش ملت، دهه بعدي ايران دهه شكوفايي خواهد بود و ما از هيچ تلاشي فروگذار نخواهيم كرد؛ زيرا حزب اتحاد ملت ايران، ايمان و پيشرفت را سرلوحه خود قرار مي‌دهد تا به حزب پيشرفته و كادري ورزيده تبديل شود. با اتمام سخنراني شكوري‌راد، افتتاحيه كنگره به پايان رسيد و نوبت به گعده‌هاي صميمانه بيرون از سالن رسيد. عمادالدين باقي از مينو مرتاضي احوالپرسي مي‌كرد و مصطفي معين با ابراهيم يزدي گپ مي‌زد. محمدرضا خاتمي هم با حضور در كنار موسوي‌لاري براي او توضيحاتي در خصوص انتخابات مي‌داد. كرباسچي نيز به همراه عبدالله نوري در جمع برخي اعضاي حزب به گفت‌وگو مي‌پرداخت. بازار عكس‌هاي دسته‌جمعي و دو نفره نيز داغ بود. جوانان حزب اتحاد مي‌خواستند بعد از چند سال دوباره كار تشكيلاتي را آغاز كنند از وزن و جايگاه حزب‌شان به وجد آمده بودند. بزرگ‌ترهاي‌شان اما شايد به روزهاي خرداد 84 فكر مي‌كردند؛ همان زماني كه اختلاف‌شان مانع حضور با كانديداي واحد شد و در نهايت نه معين و نه كروبي بلكه اين احمدي‌نژاد بود كه به پاستور رفت. حالا 10 سال بعد از آن روزهاي تلخ همه جمع شده بودند تا تولد حزبي را جشن بگيرند كه مي‌خواهد بماند و اثرگذار شود آن هم چند ماه مانده به انتخابات مجلسي كه اهميتش در ادامه راه اصلاحات كمتر از رياست‌جمهوري نيست.

حاشيه‌هاي تصويب دو بند اساسنامه

بخش دوم كنگره اتحاد تنها با حضور اعضاي اصلي و ناظران برگزار شد. با تصويب مرامنامه حزب نوبت به تصويب اساسنامه رسيد. با اينكه پيش‌بيني مي‌شد اساسنامه بدون مشكل به تصويب برسد اما بر سر يكي از بندها اختلاف‌نظر وجود داشت. طبق پيش‌نويس اساسنامه در بند دوم ماده پنج اعضاي اين حزب مي‌بايست مسلمان باشند. اينجا بود كه برخي اعضا با استناد به حقوق اقليت‌هاي مذهبي خواستار حذف اين بند شدند. اما خواسته‌هاي آنان مخالفان جدي مانند حميدرضا جلايي‌پور داشت. جلايي‌پور در مخالفت با تغيير پيش‌نويس سخنراني كرد اما در نهايت نتوانست راي كنگره را برگرداند و اعضا از اين شرط عدول كردند و در نهايت مذاهب مصرح در قانون اساسي نيز به آن اضافه شد اما تصويب نهايي اين بند منوط به اعلام نظر شوراي مركزي شد تا در نخستين جلسه روي آن بحث كنند. بند ديگري كه با اعتراض برخي اعضا مواجه شد حاوي اين نكته بود كه اعضاي ديگر احزاب، تشكل‌ها و سازمان‌ها مي‌توانند به صورت همزمان در اتحاد نيز عضويت داشته باشند. اين‌بار موافقان حذف اين بند نتوانستند حرف خود را به كرسي بنشانند و اعضا با قاطعيت اين بند را در اساسنامه حفظ كردند. در نهايت اساسنامه حزب اتحاد ملت ايران اسلامي در 37 ماده با 329 راي به تصويب رسيد تا بالاخره نوبت به هيجان‌انگيز‌ترين بخش كنگره برسد: انتخابات شوراي مركزي و دبيركل.

شوراي مركزي 30 نفره و يك شگفتي

از ميان حدود 400 عضو اصلي حاضر در كنگره بيش از 83 نفر كانديداي حضور در شوراي مركزي شدند كه در مرحله اول 22 نفر به صورت مستقيم و با كسب بيش از نيمي از آرا راهي شوراي مركزي شدند. شگفتي اين بخش آذر منصوري، از جمعيت زنان مسلمان نوانديش بود. او كه سابقه معاونت دبيركل در حزب منحل اعلام شده مشاركت را داشت عصر روز پنجشنبه با 339 راي به عنوان نخستين منتخب اعضا راهي شوراي مركزي شد. پس از او علي تاجرنيا، هادي خانيكي، محمد كيانوش‌راد، حميدرضا جلايي‌پور، حسين كاشفي، ولي‌الله شجاع‌پوريان، علي شكوري‌راد، فاطمه راكعي، غلامرضا انصاري، جلال جلالي‌زاده، مرتضي مبلغ، عمادالدين خاتمي، اشرف بروجردي، حجت‌الاسلام مصطفي درايتي، سيدمحمود حسيني، شمس وهابي، علي صوفي، رضا باوفا، حسين عبادي، حسين نقاشي و علي‌محمد حاضري اعضايي بودند كه با راي اعضاي كنگره در دور اول به عنوان اعضاي شوراي مركزي انتخاب شدند. پيش از برگزاري انتخابات براي اعضاي باقيمانده از شوراي مركزي، كنگره يك ميهمان ويژه داشت. محسن ميردامادي كه به تازگي دوران محكوميت خود را سپري كرده به سالن اجلاس آمد؛ اتفاقي كه بايد در زمره شگفتي‌هاي نخستين كنگره حزب اتحاد قرار گيرد. پس از آن دور دوم انتخابات نيز برگزار شد و از بين 16 نفر راه يافته به اين دور، زهره آقاجري، سيدحسن موسوي‌نژاد، نسيم چالاكي، محمدعلي فاضلي‌كيا، اميرآريا زند، مهدي فراهاني، علي‌محمد مظفري و حجت شريفي به عنوان اعضاي شوراي مركزي اين حزب انتخاب شدند تا 30 عضو شوراي مركزي حزب اتحاد ملت ايران اسلامي معرفي شوند.

شكوري‌راد چگونه دبيركل شد

از روز قبل زمزمه‌هايي مبني بر دبيركلي علي شكوري‌راد شكل گرفته بود. انتخاب او براي سخنراني افتتاحيه نيز اين شايبه را تقويت كرد كه شكوري راد نخستين دبيركل اتحاد خواهد بود. شوراي مركزي 30 نفره اتحاد در نخستين جلسه خود او و آذر منصوري را به عنوان گزينه‌هاي پيشنهادي جهت برگزاري انتخابات دبيركل معرفي كرد. هنگام معرفي اين دو چهره پس از اعلام نام آذر منصوري حاضران به ابراز احساسات بيشتري پرداختند. شرايط كمي تغيير كرد. برآورد ناظران كنگره اين بود كه اگر رقابت شكل گيرد احتمال پيروزي منصوري وجود دارد اما او تصميم به انصراف گرفت. البته اين تصميم با مخالفت شوراي مركزي روبه‌رو شد تا منصوري با وجود ميل باطني مجبور به باقي ماندن در رقابت با شكوري‌راد شود. با اين حال منصوري در سخناني خطاب به اعضا از آنان خواست تا به علي شكوري‌راد راي دهند و اعلام كرد خودش نيز به او راي خواهد داد. اين گفته‌هاي منصوري كافي بود تا پيش‌بيني‌ها محقق شود و علي شكوري‌راد كمي مانده به بامداد جمعه با 235 راي عنوان نخستين دبيركل حزب اتحاد ملت ايران اسلامي را كسب كرد.