گفت‌وگو با فرهاد فخرالديني
به وعده‌هاي خود عمل كردم
سما بابايي/ حال اركستر موسيقي ملي خوب است. اين را مي‌شد از اجرايي كه پنجشنبه و جمعه گذشته داشتند، متوجه شد. اجرايي كه اگرچه اطلاع‌رساني‌هاي ناكافي، سبب شد تا آن اتفاقي كه بايد، در استقبال مخاطبان رخ ندهد؛ اما صدادهي اركستر، خوانندگان و سوليست‌ها نشان داد كه استاد كهنه‌كار موسيقي ايران، به خوبي توانسته است از پس اجراي قطعات دشوار برآيد و اجرايي متفاوت را رقم بزند. حالا «فرهاد فخرالديني» مي‌گويد كه توانسته است به وعده‌هاي خود عمل كند و سوليست جواني را معرفي كند كه توانسته به خوبي از عهده كار برآيد و اجراي موفقي داشته باشد. رهبر اركستر موسيقي ملي پيش از اين آزموني را براي انتخاب اين نوازنده‌ها برگزار كرده كه طي آن نوازندگان اركستر موسيقي ملي را انتخاب كرده است؛ منتها به دلايل مسائل مالي، قرار شد فعلا تعدادي از نوازندگاني را كه قبلا در اركستر موسيقي ملي فعاليت مي‌كردند، كنار نوازندگان اركستر سمفونيك بنشانم اما تعدادي از نوازندگان اركستر موسيقي ملي هنوز وارد مجموعه نشده‌اند كه به زودي از آنها دعوت به كار خواهد شد. «به هر حال اميدوارم كه از مهر ماه بتوانيم فعاليت اركستر موسيقي ملي با كادر جديدش را شروع كنيم.»
او همواره از همان ابتداي فعاليت‌هاي اركستر موسيقي ملي مي‌خواست نوازندگان اين اركستر از نوازندگان اركستر سمفونيك جدا باشند، دلايل خودش را هم در اين زمينه دارد: « كاري كه ما در اركستر ملي انجام مي‌دهيم كار به مراتب سخت‌تري نسبت به آنچه اركستر سمفونيك انجام مي‌دهد، هست. چون رپرتوار اركستر سمفونيك آماده است. نت‌ها از پيش چاپ شده، پارتيتور و پارت‌ها از پيش آماده شده، با هماهنگي رهبر اركستر نت‌ها در پوپيتر‌ها چيده مي‌شود و كار آماده اجرا مي‌شود. اين در حالي است كه آماده شدن يك قطعه براي اركستر ملي، زمان زيادي مي‌خواهد. ابتدا كار بايد نوشته شود، پارتيتور براي رهبر اركستر كپي شود، پارتيتور‌ها براي تمام نوازندگان كپي شود، بعد از اين مرحله نوبت به چسباندن اين اوراق مي‌رسد. براي آماده شدن يك برنامه كنسرت كه حدودا شامل پانزده قطعه هست و هر قطعه زمان و نيروي زيادي مي‌برد، بايد يك كار گروهي سخت صورت گيرد. اين نيرو را خود من، آقاي علي‌اكبر قرباني، آقاي شهرام توكلي صرف مي‌كنيم و از آرشيوي كه قبلا همكاران عزيزمان كار كرده‌اند، بهره‌برداري مي‌شود تا كار آماده اجرا شود. دوستان هنرمندم از گذشته نسبت به من لطف داشته‌اند و من تنها كسي هستم كه امكان دسترسي به اكثر آثار گذشتگان را در اختيار دارم. مرحوم حنانه بيشتر نت‌هاي‌شان را در اختيار من گذاشتند و ما وظيفه داريم هر از چندگاهي كاري از آقاي حنانه اجرا كنيم. در كنار اين آثار، همكارانم، كارهايي را تنظيم مي‌كنند و اين آثار نيز اجرا مي‌شود. ممكن است اين حرف را بار‌ها از من شنيده باشيد اما خوب است دوباره اين سخن را تكرار كنم كه بدانند ما جاده خودمان را مي‌سازيم و رويش حركت مي‌كنيم. اين خيلي سخت‌تر از آن است كه جاده‌اي از قبل ساخته شده باشد و شما روي آن حركت كنيد. بي‌انصافي است كه همه تلاش‌هاي اركستر ملي توسط بعضي از دوستان، ناديده گرفته شود و بگويند چرا خودمان همه كار‌ها را انجام مي‌دهيم و چرا برخي كار‌ها تكراري است. ما در اركستر ملي هستيم و اگر كاري تكرار شود ايرادي ندارد. چرا اين ايراد را از اركستر سمفونيك نمي‌گيرند، در حالي كه يك اثر گاهي صد‌ها بار توسط آنها، در دنيا تكرار مي‌شود. چرا وقتي به ما مي‌رسد، بابت اجراي يك آهنگ از درويش‌خان از ما خرده مي‌گيرند. به خاطر اجراي سرود «اي ايران» در اركستر ملي از ما انتقاد كرده بودند. اين خواست ما نيست. مردم به اين سرود علاقه دارند. وقتي در سالن يكپارچه‌اي ايران را فرياد مي‌زنند، بايد به خاطر احترام به مردم، اين سرود نواخته شود تا هم مردم لذت ببرند و هم بتوانند همراه با سرود، زمزمه كنند. فرياد مردم به خاطر علاقه به من نيست، بلكه آنها ايران را دوست دارند. لازم به توضيح است كه ما صاحب موسيقي با كلاسي هستيم و اصلا نبايد آن را دست كم بگيريم. بعضي از دوستان ما فكر مي‌كنند، كاري كه خودشان در زمينه موسيقي كلاسيك انجام مي‌دهند، تافته جدا بافته است، در حالي كه اين ادعا اصلا درست نيست. فخرالديني همچنين توضيح مي‌دهد: « اركستر موسيقي ملي، توانست در اجراي اخير خود قطعات خوبي را بنوازد و به خوبي از عهده كار برآيد؛ اما دراين ميان من بسيار خوشحال هستم كه توانستم به وعده‌مان عمل كنيم و سوليست جواني چون «حبيب جديري» به خوبي از عهده نواختن ويولن برآمد. ضمن آنكه استاد «محمد اسماعيلي» سال‌ها از صحنه دور مانده بود و ديگر علاقه‌اي به اجراي صحنه‌اي نداشت، اما با وجود سن و سال‌شان راضي شدند كه به اجراي برنامه همراه با اركستر موسيقي ملي بپردازد و اجرايي بسيار شايسته انجام دهد. به هرروي حضور اين افراد در اركستر موسيقي ملي ايران، مي‌تواند خبر بسيار خوبي براي دوستداران اين نوع موسيقي باشد. ضمن آنكه آقاي «سعيد ثابت» نيز از شاگردان خوب استاد پايور هستند. اما اين تمام كارهايي نيست كه من به عنوان رهبر اركستر در نظر دارم و به شكل قطع بار ديگر از حضور جوانان و همچنين پيشكسوتان استفاده خواهيم كرد.»
در برنامه اخير قطعه «همايون» براي اركستر از ساخته‌هاي خود «فخرالديني» به همراه چهارمضراب چهارگاه از اين آهنگساز در اركستر اجرا شد. او معمولا در اركستر موسيقي ملي، قطعات كمتري از خودش را اجرا مي‌كند؛ اما اين‌بار اين اتفاق افتاده است. او مي‌گويد: «قطعه چهارمضراب را تنظيم جديدي كرده‌ام كه براي نخستين بار در كنسرت اخير اجرا شد، اما قطعه «همايون» را 50 سال پيش در زمان جواني‌ام نوشته‌ام كه در برنامه «گل‌ها» اجرا شد. اين قطعه را در آن زمان آقاي شجريان به اجرا درآوردند و تكنوازي ويولن را نيز «شجاع‌الدين لشگرلو» انجام دادند. بعد از آن نيز يك بار در اركستر موسيقي ملي، آقاي نويد مصطفاپور آن را اجرا كردند و حالا هم كه «حبيب جديري» سوليست ويولن بودند.»
اين سوليست جوان از تبريز در آزمون اركستر موسيقي ملي شركت مي‌كند و فخرالديني صداي ساز او را مي‌شنود و از او استفاده مي‌كند و آنقدر اعتماد دارد كه سولوي ويولن قطعه خودش را به او مي‌سپارد و البته او نيز به خوبي از عهده ماجرا برآمده و اجرايش مي‌تواند با استقبال بسيار زياد مخاطبان روبه رو شود. رهبر اركستر موسيقي ملي، همچنين از خوانندگان اين اركستر رضايت بسياري دارد و مي‌گويد كه به خوبي توانسته‌انداز اجراي قطعات برآيند و در عين حال خبر مي‌دهد كه «حميدرضا نوربخش» در اجراي بعدي اركستر موسيقي ملي نيز به عنوان خواننده اركستر را همراهي خواهد كرد. او همچنين مي‌گويد: «قطعه جديد و زيباي «پايكوبان» كه توسط مازيار حيدري نوشته شده است از قطعات جديد است كه در اين كنسرت اجرا كرديم. آقاي حيدري از همكاران خوب ما در اركستر موسيقي ملي بوده‌اند و در حال حاضر هم دوره رهبري اركستر در كانادا را به پايان رسانده‌اند. ما در اين كنسرت 14 قطعه اجرا كرديم. اركستر موسيقي ملي قرار است به زودي مستقل شود و ديگر نوازنده مشترك با اركستر سمفونيك تهران نخواهد داشت چرا كه اين مشترك بودن مانع فعاليت‌هاي ما مي‌شود. البته نوازنده‌هاي اركستر سمفونيك بچه‌هاي بسيار خوبي هستند و من مشكلي با آنها ندارم اما گاهي اوقات تداخل برنامه‌ها، مشكلاتي را سر راه قرار مي‌دهد؛ علاوه بر اين اجراي موسيقي در اركستر موسيقي ملي نيازمند نوازنده‌هايي است كه با موسيقي ايراني آشنايي بيشتري داشته باشند و درجات، پرده‌ها، مقام‌ها و ريتم‌هاي موسيقي ايراني را بهتر بشناسند تا هويت واقعي موسيقي ملي ايران حاصل شود. »