روحاني :عهد من شکستنی نیست
شور و شعار در دانشگاه
رضوانه رضايي‌پور/ «اميد، نشاط، پويايي». آنهايي كه ديروز از خيابان 16 آذر مي‌گذشتند، تحقق اين وعده دولت يازدهم را به چشم ديدند. خيل دانشجوياني كه مشتاقانه به سمت دانشكده فني مي‌شتافتند؛ دانشجوياني كه طي چند سال گذشته غير از آنچه از دانشگاه‌ها انتظار داشتند شاهد بودند. ديروز عطر «اعتدال» در تالار مملو از جمعيت شهيد چمران پيچيد. فضاي عطرآگيني كه صدها نفر از دانشجوياني را كه خواهان تغيير شرايطي بودند كه چندين سال از حاكميت آن بر دانشگاه‌ها مي‌گذشت، تا پشت در تالار كشاند. پخش سرود «اي ايران» و «ايران، اي سراي اميد» و همخواني حاضرين در مراسم، جلوه وصف‌ناپذيري از اميد و نشاط در دانشگاهيان را در فضاي تالار ايجاد كرد. دانشجويان دانشگاه تهران روز دانشجوي امسال را بسيار متفاوت از سال‌هاي گذشته و حتي متفاوت‌تر از سال قبل تجربه كردند. دختران و پسران دانشجو با عكس‌هايي از خاتمي، شريعتي و مصدق در دست. ازدحام جمعيت تا آنجا بود كه انجمن اسلامي دانشگاه كه متولي برگزاري اين مراسم بود با وعده نصب ويدئوپروژكتوري در راهروها و سالن شهيد رجب‌بيگي، مجبور به راضي نگه داشتن جمعيت هزار نفري دانشجوياني شد كه به دليل كمبود جا پشت در مانده بودند. نيم ساعت مانده تا شروع مراسم، سالن جاي سوزن انداختن هم نبود. عده‌يي ايستاده و عده‌يي نشسته، بي‌صبرانه منتظر ورود شخصيتي بودند كه بارها و بارها از حقوق حقه مردم بدون حتي ذره‌يي نگراني و پا پس نهادن، دفاع كرده و فرد ديگري كه گويي به بهانه‌يي براي عدم اعتماد هر وزيري در وزارت علوم دولت يازدهم تبديل شده بود. اگر حسن روحاني مي‌گويد، وعده‌هايي كه به مردم داده را فراموش نكرده است، دانشجويان هم وعده‌هاي رييس‌جمهور را فراموش نكرده‌اند. دانشجويان هنوز هم مطالبات خاص خود را دارند؛ مطالباتي كه «رفع حصر» در شعارهاي آنان بيش از همه خودنمايي مي‌كرد. با ورود علي مطهري، سالن يك‌صدا شعار «زنداني سياسي آزاد بايد گردد» را سر دادند. همچنين شعارهايي همچون «دانشجو مي‌ميرد ذلت نمي‌پذيرد»، «بسيجي واقعي همت بود و باكري»، «فرجي فرجي، داناي مظلوم ما»، و... در تالار شهيد چمران طنين انداز شد. برخي شعارهايي كه هر چند در تمام ادوار جشن‌هاي روز دانشجو مطرح مي‌شده، اما منشأ كنوني آن را بايد انتظار از دولت جديد دانست. دولتي كه هر چند ديگر جديد نيست و يك‌سال و نيم از عمر آن مي‌گذرد اما وعده داد. وعده «بازگشت نشاط به دانشگاه‌ها و دور كردن فضاي امنيتي از آن». هرچند عملي شدن اين شعار طي چند وقت اخير با فراز و فرودهايي همراه شد، اما نهال اعتدال در همين وضعيت به ثمر نشست. وضعيتي كه شايد اكنون بتوان با قطعيت گفت كه بازگشت به آن دوران تاريك، دور است. اينك دانشگاهيان به فضايي عادت كرده‌اند كه آنها را به سال‌هاي نه چندان دور قبل از 84 برمي‌گرداند. دوراني كه اتفاقات ديروز دانشكده فني دانشگاه تهران، تداعي‌گر آن بود؛ تداعي‌گر آزادي بيان. آزادي بياني كه از سوي سيد محمد خاتمي در همان دوران عنوان شده و اكنون هم وي را در صدر محبوب‌ترين چهره‌هاي سياسي بين دانشگاهيان نگه داشته و هنوز هم شعارهايي در حمايت از وي سر داده مي‌شود؛ حمايتي كه پوسترهاي در دست دانشجويان كاملا گوياي آن است. در شروع مراسم، پخش كليپي از روند انتخاب وزير علوم و ظاهر شدن چهره افرادي بر پرده و مرور خبرهايي از يك سال و نيم جنگ رواني مجلس و دولت بر سر اين وزارتخانه، هر لحظه صداي جيغ هيجان‌زده دانشجويان را بيشتر و بيشتر مي‌كرد و البته تصاوير برخي افراد كه با هو كردن دانشجويان بدرقه مي‌شد. جمعيت حاضر و مشتاق پاي صحبت‌هاي نماينده مردم تهران نشستند و با سخنان علي مطهري هر لحظه به وجد مي‌آمدند و بارها با تشويق‌هاي خود مهر تاييدي بر بيان چندين باره مطالبات خود از زبان وي، مي‌زدند. حرفي كه مطهري مي‌زد، جملگي آنچه بود كه در پلاكاردهاي همراه حاضرين در تالار نوشته شده بود. او اما نه براي كسب جايگاه بلكه براي احساس مسووليتي كه خود عنوان كرده اين صحبت‌ها را بر زبان جاري ساخت.
وزير دولت اصلاحات نيز كه در بين دانشگاهيان هنوز هم از محبوبيت بالايي كه ناشي از عملكرد موفق او در تصدي وزارت علوم بوده، برخوردار است، مورد استقبال ويژه دانشجويان قرار گرفت. مصطفي معين كه بعد از چندين سال دوري از دانشگاه و دانشگاهيان در چنين مراسمي حضور مي‌يافت، از اقداماتي گفت كه طي وزارت وي بر نهاد علمي كشور اتفاق افتاد؛ دوران وزارتي كه هرچند برخي ماجراي ستاره‌دار شدن دانشجويان را به زمان تصدي وي بر وزارت علوم مربوط مي‌دانند اما وي باز هم آن را مردود دانسته و حرف‌هايي را به زبان راند كه به گفته خود بيان آنها در نظر برخي جرم است. البته اين مراسم بدون حاشيه نيز نبود. اين‌بار دوربين صدا و سيما با شعار دانشجويان به بيرون هدايت شد و از حضور بعضي خبرگزاري‌ها در اين مراسم كه بدون هماهنگي قبلي صورت گرفته بود، ممانعت به عمل آمد.
خاتمي: دانشجويان اخلاق را در حاكمان و مردم نسبت به يكديگر نهادينه كنند
رييس‌جمهور دولت اصلاحات تاكيد كرد: رسالت دانشجو امروز بسيار سنگين است. بايد به تحقيق، به روز شدن و توليد آگاهي‌هاي جديد و در عين حال دغدغه جامعه را داشته باشد. دغدغه آزادي داشتن دغدغه پيشرفت داشتن. اينها امروز رسالت دانشجوي متعهد است. به گزارش ايلنا، پيام تصويري سيدمحمد خاتمي در برنامه روز دانشجو كه توسط انجمن اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران و علوم پزشكي تهران پخش شد، در بخشي از اين پيام تصويري آمده است؛ آذر، واژه‌يي است كه حساسيت‌هاي بسياري ايجاد مي‌كند. آذر نهمين ماه سال است يعني فصلي كه سرما و فسردگي به اوج خود مي‌رسد و آخرين روزهاي اين ماه طولاني‌ترين شب سال قرار دارد و آذر شبيه شعله آتش است. در بخش ديگري از اين پيام آمده است: در كنار رويدادها و مناسبت‌هاي آذر ماه، روز 16 آذر را روز دانشجو ناميده‌اند. هويت، ماهيت دانشگاه و دانشجو در اين روز مشخص مي‌شود. 16 آذر، روزي است كه ديكتاتوري در جامعه و با حمايت و برنامه‌ريزي بيگانه به‌ويژه امريكا حكومت مي‌كرد. آزاديخواهان سركوب و به بند كشيده شده بودند. احزاب سركوب شده بودند و مصدق و دولت ملي وي سركوب و خود وي تبعيد شده بود. 16 آذري كه چند ماه از 28 مرداد نگذشته بود. درست در اين لحظه از درون دانشگاه آتشي شعله مي‌كشيد و دانشجو در غياب احزاب، گروه‌ها و فعاليت‌هاي اجتماعي كه همه سركوب شده بودند و مردم به يأس دچار شده بودند فرياد كشيد. فرياد اعتراض به ديكتاتوري سر داد و اين است خصوصيت دانشگاه و دانشجوي متعهد. بنابراين در اين روز دانشجو نكته بسيار مهمي وجود دارد يعني هنگامي كه همه مايوس شده بودند و خفقان بيداد مي‌كرد دانشجو در مقابل ديكتاتوري و ديكتاتور و سركوب فرياد كشيد و اين هويت دانشجوي متعهد و دانشگاه است.
ادامه از صفحه اول
خاتمي در بخشي از اين پيام تصويري گفت: رسالت دانشجو امروز بسيار سنگين است. بايد به تحقيق، به روز شدن و توليد آگاهي‌هاي جديد و در عين حال دغدغه جامعه را داشته باشد. دغدغه آزادي داشتن دغدغه پيشرفت داشتن. اينها امروز رسالت دانشجوي متعهد است. دانشجويان و انجمن اسلامي دانشگاه علاوه بر همه اين دغدغه‌ها بايد رسالت دفاع از اسلام و اسلام آزادي و اسلام مدافع آزادي و استقلال و اسلام خواستار دموكراسي، اسلام اخلاق را داشته باشند. شما بايد بتوانيد اخلاق را در حاكمان و مردم نسبت به يكديگر نهادينه كنيد. رييس‌جمهور دولت اصلاحات در بحث ديگر از اين پيام تاكيد كرد كه دانشجو بايد از حرمت استاد، مردمسالاري و... دفاع كند و در چارچوب قانون و نظام حركت كند.
مطهري: بايد نگاهمان را به حفظ نظام تغيير دهيم
استقبال از سخنراني علي مطهري بسيار ويژه بود. برايش شعار ويژه دادند و او را نمونه يك اصولگراي واقعي خواندند. شدت استقبال‌كنندگان براي خود مطهري هم غيرمنتظره بود. آنقدر استقبال‌كنندگان تعدادشان زياد شد كه مسوولان برگزاري همايش وادار شدند تا او را از در پشتي وارد تالار شهيد چمران دانشگاه تهران كنند. او در اين مراسم گفت: اين حضور گسترده شما براي من غيرمنتظره بود. مطهري با بيان اينكه نقد، آدابي دارد كه بايد رعايت شود، اظهار كرد: جنبش دانشجويي بايد شرايط نقد را در خود ايجاد كند چرا كه اين قشر نقاط ضعف و قوتي توامان با يكديگر دارد. مطهري در ادامه گفت: دانشجو نه عوام است و نه صاحب نظر و در جايگاهي ميان اين دو وجود دارد و ممكن است دچار جهل مركب شود. البته مي‌تواند نقش مصلح اجتماعي را ايفا كند كه به دليل روح پاك مجاهدي اوست. اين نماينده اصولگراي مجلس با بيان اينكه دانشجو رصدكننده اوضاع اجتماعي است، خاطرنشان كرد: هيچ تصميمي نيست كه انقلاب ما را از مسير خود خارج كند، البته وجود ولي فقيه بسيار كمك كننده است اما ولي فقيه وظيفه ما را كم نمي‌كند و هركس وقتي ظلمي ديد بايد امر به معروف و نهي از منكر كند. مطهري با ذكر خاطره‌يي از مقام معظم رهبري و اينكه ايشان از انتقاد به خود استقبال مي‌كنند، گفت: البته در انتقاد بايد جايگاه ولايت فقيه را حفظ كرد؛ چرا كه ولايت فقيه ولايت مكتب است و ولايت فقه حاكم است و نه ولايت شخص. اين نماينده اصولگراي مجلس همچنين اظهار كرد: در حال حاضر هركس نظر مخالفي بيان مي‌كند به ضديت با نظام متهم مي‌شود كه اين درست نيست. اين عضو كميسيون فرهنگي مجلس يادآور شد: برداشت اشتباه دوم برداشت ما از حفظ نظام است كه متاسفانه اين نگاه در برخي مسوولان وجود دارد و برخي به دنبال حفظ نظام برخي اصول را نيز زيرپا مي‌گذارند و فكر مي‌كنند براي حفظ نظام مي‌توانند هر كاري بكنند. در حالي‌كه در قانون اساسي نيز اصل آزادي افراد مطرح شده و آمده كه كسي حق بازداشت فردي را ندارد مگر اينكه سريعا كيفرخواست او تهيه شده و دادگاهي برايش برگزار شود. وي تصريح كرد: البته اوضاع خيلي بهتر شده و بسياري از افراد با نظام آشتي كرده‌اند و در عين حال كه انتقادات شديدي بيان مي‌كنند در راهپيمايي 22 بهمن نيز حاضر مي‌شوند. مطهري در عين حال با بيان اينكه «گويا اصل براي برخي براندازي و فتنه‌گري است مگر خلاف آن ثابت شود»، ادامه داد: اينها آفاتي است كه نظام را تهديد مي‌كند. بايد نگاهمان را به حفظ نظام تغيير دهيم؛ چراكه معتقدم اكثريت شما دانشجويان نظام را دوست داريد و فقط مي‌خواهيد اصلاحاتي صورت بگيرد. وي افزود: برداشت غلط از آزادي بيان مشكل ديگري است و برخي ارزش كافي براي آزادي بيان قايل نمي‌شوند. مطبوعات ركن چهارم دموكراسي است و مي‌تواند مانع بسياري از تخلفات شود، در صورتي كه بسياري از خط قرمزها برداشته شود. وي معتقد است: آزادي انساني يعني قواي انساني او آزاد باشد و نه قواي حيواني. بايد بين تفكر و عقل فرق بگذاريم؛ چراكه طبق اعلاميه حقوق بشر عقيده بايد آزاد باشد و هركس هرچه را مي‌پرستد بايد در پرستش آن آزاد باشد كه اين فكر ريشه در اروپا دارد و از محكمه‌هاي تفتيش عقايد در قرون وسطي نشات مي‌گيرد كه در خود اين فكر نيز تناقض‌هايي وجود دارد در عملكرد غرب كاملا مشخص است كه اسلام اين مسائل را قبول ندارد.
اين نماينده مجلس همچنين معتقد است: در ارتباط با وضعيت آزادي بيان سختگيري‌ها همچنان پابرجاست. در دوران رياست‌جمهوري قبل، وزارت اطلاعات سخت،گيري مي‌كرد و ان‌شاءالله بايد اين اوضاع اصلاح شود و آقاي روحاني به وعده‌هاي خود عمل كند. دانشجويان درباره رفع حصر پرسيدند و مطهري در پاسخ گفت: البته من مامور رفع حصر نيستم و فقط به دليل احساس مسووليتي كه تاكنون داشتم، چه به عنوان نماينده مجلس و چه به عنوان فرزند شهيد مطهري، احساس كردم بايد پيگير موضوع شوم. اين عضو كميسيون فرهنگي مجلس همچنين يادآور شد: برگزاري چنين جلساتي در حضور اين دانشجويان نشان مي‌دهد كه افراد ديگري نيز در جامعه وجود دارند. وي با تاكيد بر اينكه «بايد با گفت‌وگو و منطق يكديگر را قانع كنيم»، گفت: با لجاجت و سروصدا چيزي حل نمي‌شود. وي در پاسخ به سوال ديگري درباره راي اعتماد به وزير علوم گفت: ما نمي‌گوييم معامله انجام شده اما در جلسه‌يي كه نمايندگان با وزير پيشنهادي داشتند خيال‌شان راحت شد كه معاونان و مسوولان وزارتخانه بدون نظر نمايندگان انتخاب نمي‌شوند و چنين قول‌هايي به آنها داده شد كه من گفتم اگر اين طور بوده معامله است و معناي معامله به آن معنا كه در ذهن شماست وجود نداشته است.
معين: افق آينده جنبش دانشجويي را روشن مي‌بينم
وزير علوم دولت اصلاحات نيز در اين مراسم گفت: من افق آينده جنبش دانشجويي كشور را به دليل وجود نسل جديد و خردمندي و آگاهي اين نسل روشن و اميدبخش ارزيابي مي‌كنم و فكر مي‌كنم اين نسل بتوانند در آينده كمتر دچار افراط و تفريط شوند. به گزارش ايسنا، مصطفي معين نيز در اين مراسم با تاكيد بر لزوم احترام به دانشجويان اظهار كرد: به نظر من ما و مسوولان تا دانشجو را به درستي نفهميم و حداقل آنها را در يك روز محترم نشماريم و از حقوق آنها دفاع نكنيم قطعا نه دانشگاه‌ها و نه توسعه دانش را نمي‌شناسيم. وي با تاكيد بر اينكه گسستگي خطري بزرگ براي فرهنگ محسوب مي‌شود، گفت: نه تنها دانشجو بودن جرم نيست، بلكه يك وظيفه است و كسي كه از دانشجو دفاع نمي‌كند متهم محسوب مي‌شود. وي با تاكيد بر لزوم پويايي فضاي دانشگاهي كشور خاطرنشان كرد: چنانچه جنبش دانشجويي ما فعال و پويا باشد قطعا فضاي جامعه ما نيز از نشاط و پويايي بيشتري برخوردار مي‌شود و اين موجب به وجود آمدن فضاي بهتر در جامعه خواهد شد. وزير علوم دوره اصلاحات با بيان اينكه متاسفانه امروز جامعه به شدت آسيب‌پذير است، به استعفاي خود از سمتش در وزارت علوم اشاره كرد و در بيان علل اين اقدام، بي‌حرمتي به دانشجو و خشونت عليه فضاي دانشگاهي، وجود تداخل جدي ميان شوراي عالي انقلاب فرهنگي و شخص وزير علوم و ايجاد مانع به واسطه اين تداخل در رشد كشور در جهت قرار گرفتن آموزش عالي در محور توسعه و همچنين ايجاد موانع مختلف در ايجاد تحول در ساختار اداري و اجرايي كشور را از جمله دلايل خود براي استعفا از سمت وزارت دانست. معين اظهار كرد: متاسفانه در كشور ما و در عرف سياست و مديريت و افكار عمومي چنانچه در جهت دفاع از فضاي ملي و پاسداري از نظام استعفا دهيد يا به دليل مناسب نبودن فضا استعفا دهيد تا فرد بعدي بيايد و در فضاي بهتر مسووليت را برعهده بگيرد؛ اينگونه بيان مي‌شود اما شما بدانيدكه استعفا گناه نيست و عدم استعفا و چسبيدن به ميز و صندلي در شرايطي كه شما توانايي برعهده گرفتن مسووليت را نداريد يك خيانت محسوب مي‌شود. وي با تاكيد بر نقش دانشگاه‌ها نسبت به جامعه اظهار كرد: دانشگاهي كه با جامعه خود پيوند نداشته باشد و از درد جامعه خود باخبر نباشد ديگر دانشگاه محسوب نمي‌شود؛ دانشگاه‌ها بايد نسبت به جوامع خود احساس مسووليت بيشتري داشته باشد. معين با بيان اينكه دانشگاهي مي‌تواند به جامعه خود خدمت كند كه خود آسيب ديده نباشد، خاطرنشان كرد: دانشگاه‌هاي ما تا سال 84 يكي از پاك‌ترين نهادهاي كشور با وجود اتهامات وارده محسوب مي‌شدند، اما پس از اين سال دچار آسيب‌هايي جدي و اساسي بسياري شدند.