گزارش «اعتماد» از كورس اسب‌دواني گنبد
صدمين قهرماني ريوها
محمود ابراهيمي / همه شهر به اينجا آمده بودند؛ از شب قبل هيجان مسابقه جمع خانواده را تنها به يك گفت‌وگو مجبور كرده بود؛ اينكه كدام اسب زودتر از خط پايان مي‌گذرد. اين خود بحثي هيجان‌انگيز را به دنبال دارد كه همه اهالي خانه در آن شركت مي‌كنند و پير و جوان آنچه را از اسب‌ها مي‌دانند با ديگران به اشتراك مي‌گذارند. شب قبل از مسابقه، شب بحث‌هاي دنباله‌دار است اما وقتي صبح مي‌شود، نخستين چيزي كه از همديگر مي‌پرسند اين است كه خواب برنده شدن كدام اسب را ديده‌اند؟ اين زندگي تركمن‌ها قبل از هر دوره كورس است؛ چه در گنبد باشد، چه آق قلا و بندر تركمن. گنبد كاووس اما پايتخت اسب ايران است؛ هر بهار و پاييز سالي دوبار كورس اسب‌دواني در آن برگزار مي‌شود. اسب نزد تركمن‌ها اما جايگاه ويژه‌يي دارد تا جايي كه در خانه‌ها و مغازه‌ها تصاويري از اسب‌هاي اسطوره را كه در سال‌هاي گذشته به مقام قهرماني رسيده‌اند مي‌تواني ببيني. كورس اسب گنبد از نظر هيجان و تعداد تماشاگر از بزرگ‌ترين اجتماعات ورزشي ايران است، حتي بالاتر، در تمام طول هفته مردم منطقه تنها يك حرف دارند و آن اينكه در دور بعد چه اسبي برنده مي‌شود. داستان اسب، كورس گنبد و تركمن‌ها در رگ و ريشه اين مردم وجود دارد و چيزي نمي‌تواند اين سه گانه را از بين ببرد.
رشيد؛ مربي قهرمان
باران آمده و هوا به‌شدت سرد بود، اسب‌ها را در كاوري پهن و كلفت پيچيده بودند اما در پس اين آرامش ظاهري، شورشي دروني در اسب، سوار، مربي و مالك نهفته است. هيچ فكري جز خط پايان نيست. رقابتي سنگيني در جريان است و بهترين اسب‌هاي ايران در هفته هشتم كورس گنبد حضور دارند. «رشيد ايري» مربي مشهوري در تركمن صحراست؛ مربي بزرگي كه اسب‌هاي قهرمان زيادي را مربيگري كرده است. ريز نقش است كه نشان از روزگاري دور دارد كه او چابك‌سوار بود و ميدان اسب دواني را مقهور هنرنمايي خود مي‌كرد. استاد رشيد در مجاورت دشت عظيم سرسبزي كه كوه‌ها پشت آن مثل نقاشي بزرگي روي بوم طبيعت كشيده شده است، اسب‌ها را تمرين مي‌دهد. او در هفته هشتم دو اسب دارد كه هر دو از بهترين‌ها هستند. صبح‌هاي زود وقتي كه هنوز آفتاب در بازي شب و روز بيرون نيامده است، اسب‌ها را روانه دشت كرده و با آنها تمرين مي‌كند. رشيد نماد دوستي اسب و تركمن‌هاست. برادرش و پسرش نيز او را كمك مي‌كنند. روي ديوار خانه‌اش تابلويي قرار دارد كه اسبي در حال دويدن است و اين حديث نبوي كه «تا رستاخيز در پيشاني اسب خير و بركت وجود دارد» نوشته شده. به خاطر همين است كه رشيد وقتي اسب را مي‌بيند بر پيشاني او دست مي‌كشد. رشيد در روز هشتم مسابقه اما مربي برنده ميدان بود. اسب اولش كه اول شد و اسب دومي نيز، به مقام دوم رسيد.
داستان ريوها
كورس اين هفته اما يك اتفاق بزرگ براي اسب‌دواني ايران را به همراه داشت. در اسب دواني ايران باشگاه‌هاي ورزشي خصوصي به عنوان مالكين اسب‌ها بسيار مهم هستند. باشگاه پرورش اسب رادان يكي از باشگاه‌هاي تاثيرگذار در صنعت اسب ايران است. اسب‌هاي آنها با برند «ريو» در مسابقات شركت مي‌كند. در اين هفته اما «ريوكين» توانست صدمين قهرماني آنها را در كورس سوم به دست بياورد. «ريودژ» اسب ديگر اما در كورس هفتم دوم شد. رشيد ايري، مربي ريو‌هاست و حميد رادان مالك آنها. جشن قهرماني زماني برگزار شد كه در كورس سوم رقابتي تنگاتنگ ميان دو اسب «فينيش لاين» و «ريوكين» در جريان بود و تنها يك دهم ثانيه بود كه صدمين قهرماني ريوها را رقم زد. حميد رادان مي‌گويد: « از زماني كه ما باشگاه اسب دواني خودمان را تاسيس كرديم اين براي نخستين بار است كه يك مركز توليد اسب توانسته در طول 10 سال، 100 قهرماني را به دست بياورد. من از اين جهت خوشحال هستم كه اسب ما توليد ايران است و در اين اينجا به دنيا آمده است.» از او مي‌پرسم كه وضعيت اسب‌دواني ايران چگونه است، مي‌گويد: «وضعيت رو به بهبود است. رييس فدراسيون آقاي دكتر خليلي آشنايي خوبي به مقوله اسب دارند و با برنامه‌يي كه دارند روزهاي خوبي براي اسب دواني ايران پيش‌بيني مي‌كنم.»200 متر به پايان خط پايان، نقطه جوش هيجان است. جمعيت به طرف موانع نرده‌يي جايگاه هجوم مي‌برند و اسم اسبي را كه آن را پيش بيني كرده‌اند با فرياد صدا مي‌كنند. هلهله جماعت تماشاچي اسب را به حال مي‌آورد و مي‌داند كه تا آخر خط راهي نمانده و بايد همه توانش را در پاهايش جمع كند و بدود. ريو كين و فينيش لاين دو اسبي بودند كه شايد فرياد جمعيت را گوش مي‌دادند و اين ريو بود كه لحظه پايان را رقم زد. تماشاچيان دو گروه شدند؛ گروهي خوشحال و عده‌يي مغموم اما وقتي شنل ويژه 100 قهرماني روي ريو كين افتاد دوباره ميدان شاد شد و بازهم هلهله و شادي به ميدان بازگشت.
پايتخت ايران
كورس گنبد، در بزرگ‌ترين ميدان اسب‌دواني ايران برگزار مي‌شود. باران زمين را به‌شدت گلي كرده ولي جمعيت عظيمي به سوي جايگاه بزرگ كورس مي‌روند. در اين هفته 53 راس اسب در 7 دور رقابت براي 53200 ميليون تومان جايزه نقدي رقابت مي‌كنند. كورس اول، ويژه اسب تركمن است. بوسفالوس اسكندر و جهان‌پيماي ناپلئون، نمونه‌هايي از اسب‌هاي تركمني هستند كه پاي به فتوحات زيادي گذاشتند. جمعيت زيادي در حالي كه هنوز مسابقه اول كه ويژه اسب‌هاي تركمن است در محوطه سكوها و حتي گوشه و اطراف جمع شده‌اند و برگه اطلاعات اين هفته كه نام اسب‌ها، مربي، پدر و مادر اسب‌ها و مالكين آن را نوشته‌اند با هم مرور و حتي گاهي با يكديگر بحث مي‌كنند. زير سكو‌هاي استاديوم جمعيت عظيمي جمع شده‌اند كه به باجه‌هاي پيش بيني مي‌روند تا آنچه را از شب قبل در خانه با يكديگر به اشتراك گذاشته‌اند در باجه‌ها پيش‌بيني روي كاغذ بياورند. روي سكوها، سمت چپ پيرمردها و بزرگ‌هاي تركمن صحرا نشسته‌اند؛ جايي كه روزگاري وقتي جوان‌تر بودند با هيجان امروز جوان‌ها در بحث‌هاي مشترك و پيش‌بيني‌ها شركت مي‌كردند. حالا آنها كارشناسان اسب هستند. ميدان كورس گنبد اما نسبت به سال‌هاي گذشته بهتر شده و پستي و بلندي‌هاي ميدان گرفته شده است. مهندس حكيم ايگدري، مدير مجموعه اسب‌دواني گنبد مي‌گويد: «پيست تاكنون خاكي بود و با اندك بارندگي مسابقات لغو مي‌شد و با مشكلات زيادي مواجه بوديم. اما با زيرسازي كه صورت گرفت و با رعايت زيرسازي و ماسه‌يي شدن پيست، اسب‌ها شرايط بهتري در مسابقات خواهند داشت و براي چابكسواران نيز بهتر مي‌شود.» مجموعه اسب‌دواني گنبد نياز به بازسازي و مرمت دارد اما شايد يكي از مشكلاتي كه اين مجموعه مثل بسياري از مجموعه‌هاي ورزشي ديگر دارد اين است كه شركت تجهيز و توسعه نگهداري اماكن ورزشي اهميت حضور اين همه عاشق ورزش اسب‌دواني را درك نمي‌كند. در اين ميان اما مهندس خراساني معاونت اسب دواني اما مسوول همه كورس‌هاي ايران است كه روي كورس گنبد نيز نظارت ويژه‌يي دارد و در كنار او عوامل اجرايي زحمات زيادي براي بهتر شدن كورس مي‌كشند.
ستاره واليبال و اسب دواني
گنبد در كنار آثار تاريخي‌اش و مردم خونگرم تركمن و ديدني‌هايش با دو ورزش مانوس است؛ اسب و واليبال. حالا اما نماد واليبال گنبد فرهاد قائمي است كه اتفاقا از خانواده‌يي اسب دوست هم هست. پدربزرگ و پدرش از اسب داران معروف كورس گنبد بودند. او كه همين چند ماه پيش بعد از قهرماني در بازي‌هاي آسيايي از دوست پدربزرگش حميد رادان اسب بي‌نظيري به نام ريو ونتورا هديه گرفت، در كورس هشتم هم حضور داشت و اتفاقا در جشن قهرماني ريوها شركت كرد. قائمي در كورس چهره‌يي شناخته شده است و مردم بسيار او را دوست دارند. ضمن اينكه او به «اعتماد» گفت اسبي كه از آقاي رادان هديه گرفته در كورس بهاره سال بعد شركت مي‌كند. فرهاد قائمي را بايد يكي از مالكان اسب سال بعد كورس گنبد دانست.