استيضاح دلواپسان

مهشيد ستوده / نه رمق داشت و نه جان، پس هماني شد كه بايد مي‌شد. وزير راه به راهش ادامه مي‌دهد و حالا راهي كه استيضاح‌كنندگان حداقل هشت ماهي بود رفته بودند به بن‌بست خورد. برگ برنده‌اي جز چند فيلم تكراري و دو نطق پر هياهو و اتهام نداشتند. جلسه‌اي كه تصور مي‌كردند مي‌توانند مثل جلسه استيضاح شهريورماه پارسال جنجالي‌اش كنند نه تنها جنجالي نشد كه بيشتر همصندلي‌هاي‌شان ترجيح دادند با دولتي‌ها ديده بوسي كنند و عكس يادگاري بگيرند. وزير راه اما براي‌شان برگ برنده رو كرد. فردي در دفاع از او در لحظات آخر پشت تريبون آمد كه همفكرشان بود و مي‌توانست سرنوشت را تغيير دهد. اگر تا پيش از اين سرنوشت استيضاح‌ها از دفاعيات وزير مربوط پيش‌بيني مي‌شد، سرنوشت اين يكي استيضاح از يك هفته پيش روشن شده بود. استيضاحي كه با 13امضا و به روايتي ديگر با كمترين تعداد در يك دهه اخير به هيات رييسه رفته بود حالا با همه تلاش‌ها توانست 72 راي بياورد. تنها 72 نفر با آنهايي همراهي كردند كه براي كنار زدن يك وزير دولت تلاش مي‌كردند. سرنوشت استيضاح آنقدر روشن بود كه رييس‌جمهور هم به جلسه استيضاح نيامد و معاون اولش را فرستاد. دولتي‌ها اما سنگ تمام گذاشتند. همگي‌شان آمدند تا بازار ديده‌بوسي و عكس يادگاري داغ شود و دو رديف ابتدايي صحن علني مجلس بشود مهم‌ترين قسمت استيضاح روز گذشته. اين مجلس اما ديگر جان استيضاح ندارد. صحن ديروز مجلس بيش از هر چيز يك نشانه داشت و آن هم بي‌رمقي‌اش براي استيضاح است. استيضاح فرجي‌دانا و پس‌لرزه‌هاي بعدي آن ديگر رمق نماينده‌ها براي بركناري يك وزير ديگر آن هم در روزهاي منتهي به انتخابات مجلس را گرفته است و شايد اين پاياني باشد بر سرنوشت همه استيضاح‌هاي پيش‌رو.

آغاز صعودي نافرجام موافقان استيضاح

آغاز نطق‌هاي موافقان استيضاح سير صعودي نافرجامي داشت. با نطق‌هاي آرام و انتقادهاي منطقه‌اي شروع شد و هر چند كه تلاش كردند با پشت سرهم قرار دادن حميد رسايي و مهدي كوچك‌زاده برگ‌هاي برنده‌شان را رو كنند اما تلاش‌شان نافرجام باقي ماند. آغاز نطق استيضاح‌كنندگان با موسي‌الرضا ثروتي بود. نطقي آرام براي اثبات اينكه استيضاح سياسي نيست در كنار ليست كردن مشكلات جاده‌اي. ثروتي با تاكيد بر اينكه اين استيضاح به هيچ‌وجه سياسي نيست، يادآور شد: از سال گذشته سه گروه در مجلس استيضاح وزير راه و شهرسازي را دنبال مي‌كردند كه برخي گروه‌ها بنا به مصلحت از اين استيضاح كناره‌گيري كردند، لذا ناچار شديم برنامه استيضاح را دنبال كنيم چرا كه قسم ياد كرديم حافظ قانون بوده و وظايف نظارتي خود را انجام دهيم. نفر بعدي مجتبي رحماندوست بود. نماينده تهران كه نخستين فيلم را در جلسه استيضاح ديروز به نمايش گذاشت. از حرف‌هاي وزير در روز راي اعتماد گفت و آن چيزي كه از نگاه او خلف وعده وزير بوده است. رحماندوست تاكيد كرد كه « وزير راه و شهرسازي در رابطه با عمل به حق و حقوق ايثارگران گفتند براي اين حوزه متولي تعيين نكرديم، خودم شخصا تمامي اقدامات مربوطه را انجام مي‌دهم و هر كس هر جايي از كشور مشكلي داشته باشد من شخصا به آن رسيدگي و مساله را حل مي‌كنم.» وي ادامه داد: «متاسفانه وزارت راه و شهرسازي تاكنون در حد قانوني نيز به رفع مشكلات ايثارگران اقدام نكرده چه برسد به فراتر از قانون.» تا اينجاي كار بحث موافقان واقعا هم سياسي نبود. اما همين كه حميد رسايي پله‌هاي تريبون را بالا رفت فريادهاي «دو دو» هم شروع شد. تا اينجا حتي فضاي صحن علني مجلس هم زياد شبيه يك جلسه استيضاح نبود. دور و اطراف وزراي دولت در دو رديف ابتدايي صحن علني مجلس آنقدر شلوغ بود كه جلسه شباهت آنچناني به استيضاح نداشت. تذكرهاي علي لاريجاني هم تا اينجاي كار زياد موثر واقع نشده بود. حميد رسايي اما بالا كه آمد تلاش كرد تا فضاي جلسه را از آن حالت بيرون بياورد. از رييس مجلس درخواست كرد تا نمايندگاني را كه آن جلو تجمع كرده بودند متفرق كند. تذكرهاي لاريجاني بازهم موثر واقع نشد و رسايي از ترس از دست دادن وقت، نطقش را شروع كرد. تا نيمه‌هاي نطقش هم زياد از آن حميد رسايي هميشگي خبري نبود. از روي متن مي‌خواند و در تلاش بود تا نشان دهد اين استيضاح سياسي نيست. حتي تلاش كرد مثال هم بياورد و خطاب به نمايندگان بپرسيد: «واقعا اگر اين استيضاح سياسي بود آيا ما تا اين اندازه مماشات مي‌كرديم. چرا يك عده ضعف‌هاي مديريتي خودشان را با شانتاژهاي رسانه‌اي مي‌پوشانند. آيا استيضاح سياسي روند چنين طولاني طي مي‌كند؟» اوج حمله‌هاي رسايي اما با بحث مسكن مهر شروع شد. همان مسكن مهري كه او و همفكرانش تجمع‌كنندگان مقابل مجلس در اعتراض به آن را تشويق هم مي‌كردند. مسكن مهر شد محور حرف‌هاي رسايي. فيلم‌هاي تكراري را كه پيش از اين هم در جريان سوال از وزير نمايشش داده بودند دوباره رو كردند. فيلم‌هايي از پروژه‌هاي مسكن مهر كه به تعبير رسايي «رها» شده بودند. به يك نقل قول تكذيب شده هم چنگ انداخت؛ همان نقل‌‌قولي كه در آن ادعا شده بود وزير راه پروژه مسكن مهر را مزخرف خوانده است. رسايي حالا كه متن نوشته‌شده‌اش پايان يافته بود شد همان رسايي هميشگي. لحن صدا حالا بالا رفته بود اما آن جلوي صحن شلوغ‌تر از هميشه شده بود تا وقتي كه رسايي خطاب به وزير راه بگويد چه كسي هست كه نداند شما سياسي‌ترين وزير كابينه هستيد؛ اصلا صدايش شنيده نشود. رسايي در اين ميان حتي ايرادات فني هم گرفت. وزير راه را متهم به عدم تسلط در حوزه مسكن كرد. پايان اظهارات رسايي اما مثل هميشه نشان داد كه همان رسايي هميشگي است. از وزير مسكن آدرس خانه‌اش را پرسيد و از خانه 140 متري خودش در خيابان مجاهدين گفت. «خانه‌اي در خيابان ايران تهران.» چيدمان استيضاح‌كنندگان نفر بعد را مهدي كوچك‌زاده تعيين كرده بود تا شايد تكليف استيضاح كمي مشخص‌تر شود. كوچك‌زاده مثل هميشه نطقش را با حمله به رسانه‌ها شروع كرد. حمله به رسانه‌هايي كه به تعبير او در جريان استيضاح وزير راه راهي را رفته بودند كه «شارلاتانيزم رسانه‌اي» بوده است. كوچك‌زاده تلاش كرد تا هدف استيضاح‌كنندگان را چيز ديگري نشان بدهد و گفت: «اين استيضاح منعكس‌كننده فرياد پابرهنگاني است كه مي‌گويند اگر براي آسفالت كردن فضاهاي بين بلوك‌هاي مسكوني مهر در هشتگرد بودجه نيست چرا براي باغچه‌سازي مسير ويلاهاي مسوولان بودجه هست.» اگر رسايي استيضاح را به خانه وزير راه كشانده بود اين‌بار كوچك‌زاده از ويلاي معاون اول مي‌گفت كه جاده‌اش آسفالت شده بود تا شايد استيضاح جاني بگيرد. استيضاح اما بازهم جان نگرفت، حتي آنجايي كه كوچك‌زاده تلاش كرد آخوندي را به هر نحو ممكن متهم كند و بگويد: «شما از 20سالگي معاون وزير و وزير بوده‌ايد و حتما بدون استفاده از رانت بوده است چون چند روز در پشتيباني جنگ و جهاد خدمت كرديد و با آشنايي با فلان مسوول و روحاني به اينجا نرسيديد و بعد از سال‌ها اشتغال در كرسي وزارت براي جبران خدمات خود با بودجه وزارت نفت براي تحصيل به انگلستان اعزام شده و بعد از اخذ درجه دكتري و مراجعت، خدمات دريافتي از نظام را با پذيرش رياست ستاد فتنه جبران كرديد و جوان‌هاي دلسوز را در وزارتخانه قلع و قمع كرديد. »كوچك‌زاده اما دلش نيامد نطقش را به رييس‌جمهور هم متصل نكند. از روحاني انتقاد كرد كه چرا مشكلات به بار نشسته از هشت سال قبل را در عرض 100 روز حل نكرده است و در عوض با هواپيماي شخصي به نيويورك رفته است. سوالي كه كمي بعد جوابش از سوي محمدرضا باهنر، ديگر نماينده تهران در مجلس داده شد.

آرامش وزير و برگ برنده مخالفان استيضاح

عباس آخوندي ديروز اما تلاشش را كرد تا آخوندي هميشگي نباشد. نه از كوره در رفت و نه حتي صدايش به تن هميشگي‌اش رسيد. صحن علني مجلس خوب نشان مي‌داد كه آنچه بر سر رضا فرجي‌دانا در همان مجلس آمده بود بر سر او قرار نيست بيايد. موافقان استيضاحش حتي با فيلم و صدا هم به جايي نرسيده بودند پس تلاش كرد آرام باشد و از اقداماتش بگويد. هيچ اشاره سياسي يا منتقدانه‌اي از اظهارات نمايندگان مجلس نداشته باشد و ميوه آرامشش را بچيند. صحبت‌هاي آرام وزير هم در هياهوي دو رديف ابتدايي مجلس گم شد تا جلسه استيضاح آخوندي و حرف‌هايش شباهتي به جلسات سوالش هم نداشته باشد. اين اما پايان مسير برنده شدن آخوندي نبود. آخوندي يك برگ برنده خوش آب و رنگ داشت. چند دقيقه‌اي از وقتش را به مردي داد كه وقتي پله‌هاي تريبون مجلس براي دفاع از وزير راه را بالا رفت مي‌شد مطمئن بود كه اين استيضاح سرانجامي كه امضا‌كنندگانش به دنبالش بودند را نخواهد داشت. مدافع وزير اين‌بار محمدرضا باهنر بود. مردي كه هرچند چند وقتي است بيشتر درگير انتخابات مجلس است اما روزهايي بود كه او را مرد لابي مي‌ناميدند و رايزني. تكليف خيلي از استيضاح‌ها و راي‌اعتمادها در گذشته با همين رايزني‌هاي باهنر بود كه روشن مي‌شد. شايد آخرين صحنه‌اي كه باهنر اينچنين همه را شگفت زده كرده بود همان روزي بود كه كابينه دوم محمود احمدي‌نژاد به مجلس معرفي شده بود همان جا بود كه باهنر در مخالفت با كابينه سخنراني كرد و از خاكستري بودن نظرش گفت. اين‌بار اما او در موافقت با وزيري پشت تريبون رفته بود كه نزديك‌ترين افراد به او استيضاحش را طراحي كرده بودند. هرچند كه نبايد از اين نكته غافل بود كه شايد منتفي كردن استيضاحي كه تنها 13 امضا داشته است براي فردي مثل محمدرضا باهنر كاري نداشته باشد اما انگار باهنر ترجيح داد استيضاح برگزار شود و او پشت تريبون بيايد. داوطلبانه درخواست وقت كرد تا دفاع كند تا شايد شرايط را كمي به نفع خودش تغيير دهد. نكته ديگر اينجا بود كه پيش از رفتن باهنر پشت تريبون مجلس هم معلوم بود كه آخوندي ماندني است اما باهنر انگار رفت تا با دفاعش ديني بر گردن آخوندي بگذارد. ديني كه معلوم نيست چقدر با رابطه فاميلي آخوندي و ناطق نوري در ارتباط بوده است. محمدرضا باهنر البته در دفاع از آخوندي آنقدرها هم كه مي‌توانست مايه نگذاشت و ترجيح داد يك دفاع آرام يا به قول خودش چند جمله‌اي داشته باشد و با انتقاد از سياست‌هاي دولت قبل در مورد پروژه مسكن مهر از مزاياي آخوندي بگويد و تاكيد كند كه «از كنار عملياتي شدن پروژه‌هاي مسكن مهر 10 واحد درصد تورم به كشور وارد شد يعني اگر 17 ميليون نفر در كشور خانه‌دار شدند 10 ميليون نفر فشار تورم اضافي را احساس كردند كه اعتقاد داريم اين فشار به همان خانواده مستضعف و دهك‌هاي پايين‌تر از دهك 5 وارد شد. »كار تا جايي پيش رفت كه باهنر انتقادات كهنه‌اش از نحوه هدفمندي يارانه‌ها را در دولت قبل هم بگويد و تاكيد كند كه «زماني تصميم گرفته شد به دنبال اجراي اين قانون 45 هزار تومان هر ماه به مردم داده شود اما از آن طرف به دليل تورم 60 هزار تومان از جيب مردم برداشت كرديم به اين جهت توصيه مي‌كنم دولت‌ها برنامه‌هايي تدوين كنند كه نه تنها در دولت خود بتوانند آن را اجرا كنند كه دولت‌هاي بعدي نيز از عهده اجراي آن برآيند.» باهنر شهادت هم داد و گفت: «من همه دولت‌ها را ديده‌ام با صدها وزير گفت‌وگو كرده‌ام و بيش از 1200 همكار نماينده داشته‌ام براساس تجربه و سابقه خود بعد از مهندس كازروني شهادت مي‌دهم كه آخوندي يكي از وزراي فهيم، مدير، پركار و استراتژيك كشور است.»

استيضاحي با نتيجه از پيش مشخص

استيضاح عباس آخوندي هماني شد كه همه تصورش را مي‌كردند هرچند كه در روزهايي كه استيضاح فاني با تعداد امضاهاي بالا در همين مجلس راي نياورد و استيضاح آخوندي در حد زمزمه بود بسياري تصور مي‌كردند كه مجلس انرژي‌اش براي بركناري يك وزير دولت را براي آخوندي ذخيره كرده است اما ورود برجام به مجلس همه‌چيز را تغيير داد. نمايندگان اين روزها هم دغدغه برجام را دارند و هم دغدغه انتخابات پيش رو. استيضاح عباس آخوندي هرچند كه با لوگوي سياسي وارد شد اما با همه تلاشي كه استيضاح‌كنندگان كردند و تشويق تجمع‌كنندگان مقابل مجلس بازهم به نتيجه‌اي كه مي‌خواستند نرسيدند و در نهايت تعدادشان به 72 نفر بيشتر نرسيد. تنها 72 نفر مخالف وزير ماندن آخوندي بودند، 72 نفري كه ديروز خودشان هم از مشاهده تعدادشان شگفت زده شدند.