گزارش آژانس و شروعي تازه براي ايران

گزارش يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در رابطه با برنامه هسته‌اي بار ديگر اين موضوع را جزو خبرهاي مهم بين‌المللي قرار داد. آمانو در گزارش به اعضاي شوراي حكام آورده است كه ايران پيش از سال 2003 فعاليت‌هايي محدود در مورد يك برنامه تسليحات اتمي داشته كه بعضي از آنها تا سال 2009 ادامه داشته ولي نشانه قابل اعتنايي از ادامه يافتن اين فعاليت‌ها پس از سال 2009 وجود ندارد. طبيعي است كه گفته مي‌شود ولي واقعيت اين است كه بخش منفي گزارش مربوط به گذشته و بخش مثبت آن مربوط به حال است. آنچه آژانس به فعاليت‌هاي قبل از 2003 اشاره مي‌كند و البته طرف ايراني هم در رابطه با آنها ملاحظاتي دارد به فعاليت‌هايي اشاره دارد كه از سطح مطالعات امكان‌سنجي علمي و كسب صلاحيت‌ها و توانمندي‌هاي مرتبط بالاتر نرفته و آژانس هيچگونه شواهد موثق كه بتوان ايران را متهم كرد در ارتباط با ساخت بمب اتم تلاش‌هايي به‌عمل آورده در اختيار ندارد. بي‌دليل نيست كه درست پس از گزارش مديركل آژانس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا اعلام مي‌كند امريكا و پنج كشور ديگري كه در مذاكرات اتمي با ايران مشاركت داشتند در جلسه 15 دسامبر شوراي حكام آژانس با مختومه شدن اين پرونده موافقت خواهند كرد. در بعضي از محافل سياسي اين نگراني وجود دارد كه ممكن است با توجه به سياه بودن بخش‌هايي از گزارش مديركل، شوراي حكام به مختومه شدن اين پرونده راي مثبت ندهد ولي واقعيت اين است كه وضعيت سياسي و امنيتي منطقه و نظام بين‌الملل به نحوي است كه كشور‌هاي تاثيرگذار برجنبه‌هاي سفيد گزارش تاكيد كرده و بسيار بعيد است كه جنبه‌هاي گذشته را مد نظر قرار دهند. ضمن اينكه نبايد فراموش كرد كه زمينه‌هاي تحقيقاتي در بعضي از كشور‌هاي ديگر كه امروز داراي سلاح هسته‌اي نيستند تا حدودي مرسوم بوده و ايران نخستين كشوري نيست كه در گزارشات آژانس چنين تحقيقاتي درباره آن مورد اشاره قرار مي‌گيرد. اين نكته هم قابل ذكر است كه جمهوري اسلامي خود در زمينه كمك به تهيه گزارش آژانس پيشقدم بوده و كمك‌هاي قابل توجهي ارايه داده است. در رابطه با چرايي عدم راي منفي شوراي حكام در نيمه دسامبر اين نكات قابل ذكر است كه اولا دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا آبروي خود را براي رسيدن به توافق با ايران سرمايه كرده و راي منفي شوراي حكام مي‌تواند اجرايي شدن برجام را با تاخير مواجه كرده يا خط قرمزي روي توافق هسته‌اي بكشد كه بهانه خوبي براي مخالفان توافق خواهد بود كه در انتخابات رياست‌جمهوري كانديداي اصلي آنها را زير شلاق گرفته و حتي باعث شكست آنها شود. گزارش طوري تهيه شده كه مخالفين قدرت مانور زيادي ندارند و حتي در اين رابطه نخست وزير رژيم صهيونيستي هم دچار تناقض‌گويي شده است. وي طي بيانيه‌اي اعلام كرده گزارش آژانس همان چيزي است كه قبلا هشدار داده بودند در حالي كه تا همين اواخر نامبرده تكرار مي‌كرد كه ايران تا رسيدن به بمب چند ماهي بيشتر فاصله ندارد اما گزارش آژانس فعاليت ايران در چندين سال گذشته را مردود اعلام مي‌كند. ثانيا ديگر اعضاي 1+5 در وضعيت سياسي متلاطمي با ايران قرار ندارند كه در وين كار سياسي منفي انجام دهند و موضوع هسته‌اي ايران را به درازا بكشانند. از يكسو روسيه در جنگ عليه تروريسم با ايران متحد شده و هر دو كشور به كمك يكديگر نيازمندند. كشور‌هاي اروپايي با سفرهاي متعدد مقامات خود به ايران زمينه‌هاي گسترده فعاليت‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي را فراهم كرده و منتظرند با گزارش مديركل و تصميم نهايي شوراي حكام فعاليت خود در ايران را عملياتي سازند. بنابراين بايد منتظر ماند در 15 دسامبر شوراي حكام آژانس انرژي اتمي تصميم خود را اعلام داشته و ضمن مختومه اعلام كردن ابعاد احتمالي نظامي پرونده هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران شروع تازه‌اي از روابط ايران با جهان را شاهد باشيم.
٭ استاد ژئوپولتيك و سفير پيشين در نروژ، مجارستان و سريلانكا