بازگشت آلمان‌ها در روزهاي بدون تحريم
فرانك والتر اشتاين ماير براي دومين بار در چهار ماه گذشته به تهران آمد
سارا معصومي/ دومين سفر در بازه زماني كمتر از چهار ماه. نخستين‌بار در بيست و پنجمين روز از مهر ماه پس از 12 سال عنوان نخستين وزير امور خارجه آلمان را به خود اختصاص داد كه به پايتخت ايران سفر كرده است. بهانه آن سفر هم شركت در نشست يك روزه هسته مركزي كنفرانس امنيتي مونيخ بود. سفري كه به حضور 48 ساعتي فرانك والتر اشتاين ماير در ايران منتهي شد. رابطه ايران و آلمان از منظر كلان سياسي، پرونده سوريه و فرصت‌ها و چالش‌هاي دو كشور براي همكاري در آن و دورنماي همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور سوژه‌هايي بودند كه در اين سفر ميان مقام‌هاي ايران به عنوان ميزبان و هيات آلماني در جامه مهمان مورد بحث قرار گرفت. اشتاين ماير در حالي پس از بيش از يك دهه به تهران آمد كه ايران و 1+5 به توافق هسته‌اي دست پيدا كرده بودند. توافقي كه به آن همه سكون سياسي در رابطه ايران با اروپا پايان داده و در سايه آن، ناگهان ايران منزوي شده در منظر غرب به ايراني بدل شد كه براي رهايي از شر بحران‌هاي منطقه‌اي در خاورميانه چاره‌اي نبود جز دست استمداد طلبي دراز كردن به سمت آن. امروز و فردا برابر با 13 و 14 بهمن ماه باز هم تهران ميزبان رييس سيستم ديپلماسي آلمان است. ديدار با محمدجواد ظريف وزير امور خارجه، حسن روحاني رييس‌جمهور كشورمان و علي لاريجاني رييس مجلس شوراي اسلامي در زمره برنامه‌هاي اعلام شده از سوي وزارت امور خارجه آلمان در مدت زمان اقامت دو روزه اشتاين ماير در ايران است. اشتاين ماير كه امروز وارد تهران مي‌شود بعدازظهر با محمدجواد ظريف، همتاي ايراني‌اش در ساختمان شماره يك وزارت خارجه ديدار و گفت‌وگو خواهد كرد. گفته مي‌شود كه سوژه صحبت‌هاي اشتاين ماير در اين سفر هم روابط سياسي دو جانبه و همكاري‌هاي اقتصادي در روزهاي پسابرجام را شامل خواهد شد و هم مسائل منطقه‌اي متفاوت از جمله پرونده سوريه و همچنين تنش اخير به وجود آمده ميان تهران و رياض.
آلمان پيشقدم شد
اواخر مهر ماه اشتاين ماير سومين مقام آلماني بود كه پس از حصول توافق هسته‌اي در ماه جولاي به ايران آمد. تنها چند روز پس از آنكه هيات مذاكره‌كننده ايران با دست پر از وين به تهران بازگشت، هيات آلماني گوي سبقت را از ساير همتاهاي اروپايي ربود و معاون صدراعظم و وزير اقتصاد اين كشور به همراه هياتي عاليرتبه راهي تهران شدند. در چند ماه گذشته هيات‌هاي تجاري و بازرگاني و اقتصادي، سرمايه‌گذاري و صنعتي آلمان به علاوه هيات‌هاي مختلف فرهنگي اين كشور به ايران آمدند تا از فضاي گشايش سياسي به وجود آمده براي ايران در سطح بين‌المللي بيشترين استفاده را بكنند. در فاصله زماني دو سفر وزير امور خارجه آلمان به ايران هم، صدراعظم سابق آلمان، گرهارد شرودر روز 21 دي ماه برابر با 11 ژانويه در راس هياتي عالبي رتبه به تهران آمده و با مقام‌هاي عاليرتبه كشورمان ديدار و رايزني‌هاي فشرده‌اي داشت. در آن مقطع خبرگزاري رويترز هدف از حضور شرودر در ايران را بحث در خصوص رونق رابطه تجاري ايران و آلمان و همچنين تنش به وجود آمده در رابطه تهران و رياض دانست. شرودر در روزهايي به تهران آمد كه هنوز برنامه جامع اقدام مشترك وارد فاز اجرايي خود نشده بود اما اشتاين ماير در روزهايي به پايتخت ايران سفر مي‌كند كه برجام اجرا شده و تحريم‌هاي هسته‌اي ايران از ميان برداشته شده است. شرودر در آن مقطع تاكيد كرده بود كه كمپاني‌ها و شركت‌هاي آلماني مهياي مشاركت در تمام حوزه‌هاي صنعتي و اقتصادي با ايران هستند. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان نيز در آن ديدار از ورود ايران و آلمان به فاز جديدي از رابطه سخن گفت.
نياز به ايران براي مهار بحران
موضع‌گيري‌هاي مثبت آلماني‌ها در خصوص رابطه با ايران از تريبون وزارت امور خارجه اين كشور در هفته‌هاي منتهي به سفر اشتاين ماير به ايران هم ادامه يافت. اواسط ژانويه بود كه فرانك والتر اشتاين ماير به صراحت اعلام كرد كه آلمان به دنبال همكاري گسترده با ايران براي آرام كردن بحران‌هاي منطقه‌اي در روزهايي است كه ايران از آنچه وي انزواي بين‌المللي خواند، خارج شده است. اشتاين ماير همچنين خواهان كاهش تنش ميان تهران و رياض شد. اشتاين ماير در اين خصوص گفت: ايران كليدي براي برقراري ثبات در خاورميانه و حل بحران در كشورهاي يمن و سوريه است. ما به ايران براي آرام كردن اين اختلاف‌ها و احياي ثبات در اين منطقه بحران زده نياز داريم. اميدوارم كه ايران آماده همكاري با ما و ايفاي نقش در اين زمينه باشد.
آلمان در چندماه اخير با هجوم مهاجران و پناهندگان سوري روبه‌رو شده است و در حالي كه آنگلا مركل، صدراعظم آلمان در هفته‌هاي نخست از آغوش باز كشورش به روي آوارگان سخن گفته بود اما اندك‌اندك با شدت يافتن اين موج، برلين نيز به فكر راهي براي مهار جريان و بازگرداندن آوارگان افتاده است. آلمان براي حل و فصل اين معضل به كمك‌هاي ايران بسيار اميدوار است و اشتاين ماير نيز در تازه‌ترين سخنان خود تاكيد كرده بود كه آرام كردن اوضاع در سوريه براي حل بحران مهاجرت كه اروپا در حال دست و پنجه نرم كردن با آن است بسيار مهم است.
اشتاين ماير كه در سفر مهرماه خود به ايران هم براي ميانجيگري ميان ايران و عربستان اعلام آمادگي كرده بود پس از تنش اخير به وجود آمده ميان دو كشور و قطع رابطه ديپلماتيك از سوي عربستان، اعلام كرده بود كه اين اختلاف‌ها به راحتي قابل حل و فصل نيست اما دو رقيب قديمي در منطقه (ايران و عربستان) مي‌توانند به اعتمادسازي روي بياورند. وي در اين خصوص گفته بود: تنش‌هاي ميان دو كشور همسايه مانند آنچه ميان ايران و عربستان در جريان است به راحتي به دوستي بدل نخواهد شد. در گام نخست، اگر دو كشور وضعيت موجود را تحت مديريت و كنترل خود دربياورند، مانع از افزايش تنش شده و با هم گفت‌وگو كنند، دستاوردهاي بسياري به دست خواهد آمد.
در حالي كه نگاه سياسي آلمان به ايران بسيار مثبت بوده و به نظر مي‌رسد كه رابطه سياسي دو كشور هم از پتانسيل بالايي براي پيشرفت برخوردار است، وزير اقتصاد اين كشور ماه گذشته ميلادي تاكيد كرده بود كه احياي رابطه اقتصادي آلمان با ايران به زمان بيشتري نياز خواهد داشت. پس از ورود ايران و 1+5 به فاز اجراي برجام، وزير اقتصاد آلمان كه معاون صدراعظم هم به حساب مي‌آيد در يك گفت‌وگو در خصوص فرداي رابطه اقتصادي دو كشور گفت: «برداشته شدن تحريم‌هاي ايران و اجرايي شدن برجام، فرصتي است كه فصل جديدي را در رابطه اقتصادي ايران و آلمان گشوده است. اما احياي رابطه اقتصادي به خصوص مالي دو كشور به زمان طولاني‌تري نياز دارد.» اين مقام آلماني پيش از اين نيز اعلام كرده بود كه كميسيون مشترك اقتصادي ميان ايران و آلمان در ماه مه در تهران برگزار خواهد شد.
فرصت‌هاي اقتصادي ايران براي آلمان
سياستمداري كه امروز و فردا مهمان ايران است پس از ورود ايران و 1+5 به فاز اجراي برجام تاكيد كرده بود كه روزي كه تحريم‌هاي هسته‌اي ايران برداشته شد، روزي تاريخي است نه به اين دليل كه 12 سال مذاكره براي مذاكره سرانجام به فرجام و توافق هسته‌اي منتهي شده است بلكه به اين دليل كه «ما هرلحظه در آستانه جنگ با ايران بوديم.»
اشتاين ماير در چندماه اخير به عنوان وزير امور خارجه آلمان مانند بسياري از تجار و صاحبان تجارت‌هاي سنگين در اروپا به بازار ايران و فرصت‌هاي اقتصادي آن در پسابرجام فكر كرده است. وي در اين خصوص به صراحت گفت: فرصت‌هايي براي اقتصاد آلمان شكوفا شده است.
در ميان شركت‌هاي آلماني، زيمنس به دنبال فروش تجهيزاتي براي به روزرساني زيرساخت‌هاي حمل و نقل در ايران است و مرسدس هم خواب بازگشت به بازار ايران را مي‌بيند. شركت‌هاي تامين‌كننده تجهيزات مورد نياز براي تونل‌سازي‌هاي عظيم در آلمان هم كه در صحنه بين‌المللي كم‌رقيب هستند به دنبال تامين تجهيزات براي كمك به ايران در راستاي توسعه شبكه اتوبان درون‌شهري و بين‌شهري هستند. در آلمان موسسه‌ها، كمپاني‌ها و شركت‌ها از كوچك تا متوسط و بزرگ به دنبال يافتن راهي براي ورود جزئي يا كلان به بازار ايران هستند. سايت دويچه‌وله در گزارش اقتصادي در ماه ژانويه در خصوص رابطه اقتصادي ايران و آلمان مي‌نويسد: اخيرا زيمنس نخستين قراردادهاي خود با ايران را پس از چندين سال امضا كرده است. اين غول مهندسي آلماني به دنبال ان است كه در پروژه مدرن‌سازي سيستم حمل و نقل در ايران سرمايه‌گذاري‌هاي كلان انجام دهد. كمپاني مادر مرسدس هم اخيرا اعلام كرده است كه با دو شريك در ايران براي ورود امن و دوباره به بازارهاي ايران وارد رايزني و تنظيم قرارداد شده است. مديران مرسدس به نقل از مقام‌هاي ايراني مي‌گويند كه ايران در بازه زماني سه تا پنج ساله به 56 هزار مورد مدرن‌سازي سيستم حمل و نقل خود نياز دارد. جامعه تجاري آلمان اميدوار است كه بتواند در 3 تا 5 سال آينده ميزان صادرات به ايران را به 10 ميليارد يورو برساند. قريب به يك دهه رابطه اقتصادي پرفراز و نشيب آلمان با ايران سرانجام به پايان رسيده است. با برداشته شدن تحريم‌هاي ايران اكنون تهران به احياي بدنه حمل و نقل در سطح كلان و شهرسازي‌هاي مدرن‌تر نياز دارد. نيازي كه آلماني‌ها خود را بهترين گزينه براي رفع كردن آن مي‌دانند.
سخنگوي وزارت خارجه آلمان: تلاش مي‌كنيم تهران و رياض را به ديالوگ نزديك كنيم
سخنگوي وزارت خارجه آلمان روز اجراي برجام و برچيده شدن تحريم‌ها را موجب خرسندي برلين دانست و آن را يك لحظه تاريخي بسيار ويژه و نه فقط در تاريخ ايران و آلمان بلكه جهان دانست. به گزارش ايرنا، «مارتين شفر» ديروز در نشست خبري دولت با خبرنگاران گفت: لغو تحريم‌هاي ايران فرصتي براي نزديك شدن تهران و كشورهاي مختلف جهان شده است. وي در ادامه اعلام كرد كه «فرانك والتر اشتاين ماير» وزير خارجه اين كشور صبح امروز در نشست ارزيابي مبارزه با داعش در رم شركت كرده و بلافاصله پايتخت ايتاليا را به مقصد تهران ترك خواهد كرد. شفر در رابطه با سفر وزير خارجه آلمان به رم گفت: هدف نشست رم بازنگري و بررسي عملكرد مبارزه عليه داعش است. در سوريه و عراق و نقاط ديگر توانستيم داعش را عقب برانيم، ولي هنوز براي شكست داعش كارهاي زيادي داريم كه بايد انجام دهيم. تهديد داعش همچنان وجود دارد و آلمان نقش رهبريت در تثبيت و بازسازي مناطق غيرنظامي آزادشده از دست داعش را برعهده دارد. وي درباره سفر اشتاين ماير از رم به تهران گفت: وزير خارجه آلمان سه‌شنبه‌شب با محمدجواد ظريف همتاي ايراني خود ديدار و گفت‌وگو كرده و سپس در يك كنفرانس خبري شركت خواهند كرد. شفر افزود: اشتاين ماير صبح چهارشنبه با رييس مجلس شوراي اسلامي كه از زمان رياست علي لاريجاني با هيات مذاكره كنندگان هسته‌اي ايران آشنايي دارد، ديدار و تبادل نظر خواهد كرد و سپس با حسن روحاني، رييس‌جمهوري ايران ديدار و گفت‌وگو خواهد كرد. وي همچنين با اشاره به سفر اشتاين‌ماير به رياض پس از سفر تهران، گفت: وزير خارجه آلمان در اين سفر با همتاي سعودي خود و نيز برخي سران عربستان ديدار و گفت‌وگو خواهد كرد. او اضافه كرد: محور مذاكرات ما در تهران و رياض كاهش تنش بين دو كشور و تلاش براي پيداكردن نشانه‌هايي براي نزديك كردن دو طرف به مذاكره و ديالوگ خواهد بود. شفر بار ديگر با اشاره به اهميت نقش تهران و رياض در حل بحران سوريه، گفت: شروع مذاكرات صلح سوريه سخت بود و اكنون هم در يك مرحله بسيار مهم قرار دارد. تهران و رياض بايد بر طرفين مناقشه فشار وارد سازند و هدف ما در وهله اول برقراري آتش بس، پايان جنگ و سپس تشكيل دولت انتقالي است. در اين نشست خبري همچنين «اشتفان زايبرت» سخنگوي دولت آلمان نيز در رابطه با اخبار برخي رسانه‌ها مبني بر سفرهاي احتمالي و متقابل مقامات بلندپايه دو كشور گفت: در زمان حاضر برنامه‌اي براي سفر رييسان جمهوري دو كشور به برلين و تهران در دستور كار نيست و نكته حايز اهميت براي ما اين است كه در زمان حاضر تماس‌هاي كافي دوجانبه در سطوح مختلف بين دو دولت برقرار است. وي افزود: اكنون نمي‌توانم در رابطه با دعوت قريب‌الوقوع نظر بدهم ولي وحدت نظري كه وجود دارد اين است كه ما تماس‌هاي دوجانبه را با سفرهاي وزيران خارجه و اقتصاد تعميق بخشيده‌ايم و به اعتقاد ما اين امر بسيار مهمي است.