نگاهي به« امكان مينا » ساخته كمال تبريزي
چرا از ديدن «امكان مينا» حس غرور ملي نمي‌كنيم؟
محمد تقي زاده/ فارغ از اينكه امكان مينا آخرين ساخته كمال تبريزي را دوست داشته باشيم يا نه، امكان مينا فيلم مهمي در كارنامه فيلمسازي كمال تبريزي و حتي تاريخ سينماي ايران است. چرا مهم؟
ژانر امكان مينا تريلر سياسي است كه گونه‌اي بعيد و نادر در سينماي ايران و فراوان و وافر در سينماي امريكاست. تقريبا هر سال در سينماي امريكا فيلم با درونمايه‌هاي سياسي و بعضا اطلاعاتي ساخته مي‌شود كه هم به خاطر فضاي پرالتهاب و اكشن اين گونه سينمايي مخاطب زياد دارد هم در پس‌زمينه آن تم‌هاي حماسي و ملي مطرح مي‌شود.
كمال تبريزي كه هفدهمين يا هجدهمين فيلمش را ساخته است يكي از با تجربه‌ترين فيلمسازان است و متنوع‌ترين كارها را به لحاظ تنوع گونه‌هاي فيلمسازي دارد. در كارنامه تبريزي از فيلم كميك (مارمولك، ليلي با من است، هميشه پاي يك زن در ميان است، طبقه حساس) گرفته تا فيلم‌هاي جدي (يك تكه نان، شيدا) و از فيلم‌هاي كودك و نوجوان گرفته (مهرمادري) تا فيلم‌هاي سوررئال (گاهي به آسمان نگاه كن) وهنري (فرش ايراني) وحتي سياسي (خيابان‌هاي آرام و از رييس‌جمهور پاداش نگيريد) ديده مي‌شود كه اين تنوع فيلمسازي هم حكايت از توانايي و مهارت تبريزي دارد و هم جسارت و تجربه‌گرايي او. ولي تمايل به ساختن فيلم سياسي آن هم از نوع اطلاعاتي‌اش در ايران مثل بازي كردن با دم شير است: زيرا شخص از دو طرف رانده مي‌شود. (مصاحبه فيمساز با روزنامه اعتماد كه گفته بود هم مي‌توانم اطلاعاتي باشم هم خائن).
فرضيه ديگري هم وجود دارد كه كمي از اين فضاي دوقطبي دور است و نشان از مقابله سيستم فرهنگي كشور با صنعت، سياست و برنامه هاليوود دارد. بنابر اين فرض اگر امريكايي‌ها آرگو مي‌سازند و در آن به تخريب نيروهاي امنيتي ايران مي‌پردازند ما هم مي‌توانيم با برنامه‌ريزي و دادن خط مشي‌هاي استراتژيك فرهنگي فيلم‌هاي مهم و خوبي مثل امكان مينا بسازيم كه هم از نظر كيفيت مي‌تواند در حد بالايي باشد و هم پس از تماشاي فيلم به تماشاگر معمولي و خاص حسي از غرور ملي را بدهد كه پس از تماشاي يك بازي فوتبال و يك كشتي به آنها دست مي‌دهد. ولي چه مي‌شود كه بعد از تماشاي آن بازي اين حس به تماشاگر دست مي‌دهد و آن را با تمام وجود حس مي‌كند ولي يك فيلم وطني مثل امكان مينا نمي‌تواند تماشاگرش را به اوج غرور و افتخار برساند و برعكس با جملات متضادي مثل سفارشي بودن روبه رو مي‌شود. اين سوالي است كه خيلي سخت مي‌توان برايش جواب صريح وروشني يافت.