دستاوردهاي سامانه 101 در گفت‌وگو با معاون برنامه‌ريزي و هماهنگي معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري
بيشتر پيامك زنان درباره مسائل با شوهران‌شان است
سينا قنبرپور/ سامانه پيامكي 101 براي رسيدگي به مشكلات زنان راه افتاده است؛ مشكلاتي كه مي‌تواند به عنوان نخستين پايگاه براي طرح مسائل زنان به آن نگاه كرد. سامانه، پيامك‌هاي آموزشي ارسال مي‌كند و از اين طريق درصدد حل مشكلات زنان از هر جنسي از راه آموزش مجازي برمي‌آيد. گزارش‌هاي جمع‌بندي پيامك‌ها در دوره‌هاي زماني مشخص به رويت معاون رييس‌جمهور در امور زنان و خانواده و بعضا رييس‌جمهوري‌خواهد رسيد. با راه‌اندازي اين سامانه، فرصت و امكان مناسب براي انعكاس مطالبات و انتظارات حوزه امور زنان و خانواده فراهم آمده است. فاز دوم سامانه تعاملي پيامكي 101 راه افتاده است. اطهره نژادي، معاون برنامه‌ريزي و هماهنگي معاونت امورزنان و خانواده رياست‌جمهوري معتقد است قرار نيست با يك دوره آموزش
عمومي - مجازي از طريق پيامك كاركرد مشاور خانواده يا مشاوره حقوقي حذف يا كنار گذاشته شود. تاكيد بر اين است كه يكسري آموزش‌هاي پايه ارايه شود. آنچه سبب شده با مقام مسوول در معاونت امور زنان صحبت كنيم اين است كه از 22 بهمن ماه امسال آموزش عمومي مجازي - پيامكي آغاز شده است. پرسش اين است كه چرا معاونت زنان و خانواده دست به برگزاري چنين كاري زده است. به گفته نژادي، ما 20 ميليون زن خانه‌دار در كشور داريم كه به جرات مي‌توان گفت هيچ برنامه‌اي براي آنها نداريم. اين زنان اتفاقا با سامانه 101 ارتباط برقرار كرده و خواسته‌هايي را مطرح كرده‌اند، مسائلي را گفته و دغدغه‌هايي را عنوان كرده‌اند. از بدرفتاري همسرشان گرفته تا درخواست تامين مالي از طريق بيمه مستمري و تامين اجتماعي و در مواردي به خشونت خانگي هم اشاره شده است. اين كار مي‌تواند فرصتي براي راهگشايي براي آنها فراهم كند. در ادامه مشروح اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد:
هفت ماه از زمان آغاز به كار سامانه تعاملي- پيامكي 101 توسط معاونت زنان و خانواده رياست‌جمهوري سپري شده است. الان سخن از اجراي فاز دوم به ميان آمده است. اساسا در اين مدت چه دستاوردي از فعاليت سامانه داشته‌ايد كه نوبت به فاز دوم آن رسيده است؟
معاونت زنان و خانواده رياست‌جمهوري بنا به وظيفه‌اي كه در رصد و پايش مسائل زنان و خانواده دارد براي آنكه بتواند لحظه به لحظه از مسائل زنان و خانواده كشور باخبر باشد و بتواند در فرآيندي مستمر به پايش آن بپردازد، سامانه 101 را طراحي و اجرايي كرد. با اجرايي شدن اين كار از نيمه تيرماه و همزمان با تولد امام حسن(ع) تعداد زيادي پيامك به اين سامانه ارسال شد. اين پيامك‌ها در ابتدا بسيار متنوع و حتي دور از هدف تعيين شده براي سامانه بود تا جايي كه برخي شماره كارت عابربانك خود را هم ضميمه پيامك كرده بودند تا به آنها كمك شود. اما با گذر زمان و اطلاع‌رساني دراين زمينه، به ويژه طرح موضوع در گروه‌هايي نظير سمن‌هاي فعال در زمينه خانواده، كم‌كم پيامك‌ها به سمت هدفي كه براي آن درنظر گرفته شده بود رفت. در نهايت بررسي پيامك‌هايي كه در اين 7 ماه دريافت كرده‌ايم ما را به اين سمت برد تا دوره‌هاي آموزش مجازي از طريق تلفن همراه را طراحي و در فاز دوم به اجرا درآوريم. آنچه در پيامك‌ها به معاونت زنان و خانواده رسيده نشان مي‌دهد كه خانواده‌ها در موارد مختلفي نيازمند آموزش‌هاي مربوط به مهارت‌هاي زندگي و حقوق و تكاليف در خانواده هستند. در موارد متعددي مرداني با ارسال پيامك كمك خواسته‌اند كه به آنها راهكار داده شود. به همين دليل لزوم آموزش از اين طريق براي معاونت زنان و خانواده مسجل شده و فاز دوم اجراي 101 به ارايه آموزش اختصاص مي‌يابد و در عين حال همچنان، سامانه تعاملي- پيامكي 101 منتظر دريافت مسائل و دغدغه‌هاي زنان و خانواده است.
چه حجمي از پيامك دريافت كرده‌ايد و چگونه به اين نتيجه رسيديد كه بايد دوره آموزشي براي مخاطبان از طريق پيامك برگزار كنيد؟
هفت ماه دريافت پيامك حجم قابل توجهي مي‌شود (هرچند تعداد قابل توجهي از پيامك‌ها هم نامفهوم يا بدون متن ارسال مي‌شد). اما مهم‌تر از تعداد اين پيامك‌ها، آناليز اين تعداد پيامكي است كه به سامانه 101 ارسال شده است. معاونت زنان و خانواده رياست‌جمهوري پس از يك كار تحليل محتوا روي پيامك‌هاي دريافتي و حذف محتواهاي غيرمرتبط، به چهار گروه عمده از درخواست‌ها در ميان ارسال‌كنندگان رسيد. اين چهار گروه شامل دو گروه بزرگ هستند كه مي‌توان گفت 40 درصد از حجم پيامك‌ها را هريك به خود اختصاص داده‌اند. گروهي كه به خواسته‌هاي «زنان سرپرست خانوار» مربوط شد و گروهي كه به مسائل «ازدواج و همسري» اشاره داشت. به جز اين دو گروه دو دسته پيامك كه هر يك حدود 10 درصد از حجم پيامك‌ها را داشته نيز شامل تقاضاهاي «زنان مجرد» و «زنان خانه دار» مي‌شد. بنابراين و براساس تحليل تقاضاها و مساله‌هايي كه ارسال‌كنندگان در اين 4 گروه مطرح كرده بودند ما به جمع بندي‌هايي رسيديم كه آموزش به هريك از گروه‌ها را ضرورت مي‌بخشيد.
مگر محتواهايي كه به شما رسيده بود چه چيزي در خود داشت كه فكر كرديد از طريق دوره آموزش پيامكي آن را پاسخ دهيد. اصلا مي‌توانيد به تفكيك همين 4 گروهي كه گفتيد موضوعات مطرح شده را مرور كنيد؟
اگر بخواهم به تفكيك گروه‌هايي كه اشاره كردم بگويم بايد به موضوعاتي از قبيل نياز به حمايت و معرفي حامي در بحث‌هاي كارآفريني و آموزش جهت كارآفريني، مشكلات اقتصادي و معضل و مساله بيمه براي گروه زنان خانه‌دار و سرپرست خانوار اشاره كنم. آنچه در قالب نياز به راهنماي ازدواج و حل مسائل همسري مطرح شده نيازهايي است كه مي‌توان با پاسخ درست به آنها به تحكيم خانواده كمك كرد. گاهي فرد نمي‌داند كه با مراجعه به مشاور روانشناس مي‌تواند يك رفتار خود را چنان اصلاح كند كه نه به طلاق و پرداخت و دريافت مهريه نيازي باشد و نه به بداخلاقي منجر شود. جنس بخش اعظمي از پيامك‌هايي كه در اين 7 ماه به سامانه 101 ارسال شده از جنس مسائل ميان همسران است. مسائلي كه با يك آموزش موثر و در عين حال ساده مي‌تواند ضمن تبيين حقوق هر يك از زن و شوهر از هر اتفاق نامناسبي در خانواده‌ها جلوگيري كند. دو گروه ديگر متوجه زنان مجرد و زنان خانه‌دار است. همان طور كه مي‌دانيد ما 20 ميليون زن خانه‌دار در كشور داريم كه به جرات مي‌توان گفت كه هيچ برنامه‌اي براي آنها نداريم. اين زنان اتفاقا با سامانه 101 ارتباط برقرار كرده و خواسته‌هايي را مطرح كرده‌اند، مسائلي را گفته و دغدغه‌هايي را عنوان كرده‌اند. از بدرفتاري همسرشان گرفته تا درخواست تامين مالي از طريق بيمه مستمري و تامين اجتماعي، و در مواردي به خشونت خانگي هم اشاره شده است. توجه داشته باشيد كه بيشتر زنان خانه‌دار سهم قابل توجهي از ساعات زندگي خود را در نبود همسر و فرزندان‌شان به تنهايي سر مي‌كنند و اين منشأ بسياري از مشكلات است. گروه ديگر هم زنان مجرد هستند كه شكايت‌هايي در ابعاد فرهنگي، چگونگي حل موانع پيش روي ازدواج و مشكلاتي در تشكيل خانواده را طرح كرده‌اند. آنچه معاونت در تحليل پيامك‌ها و بررسي ريشه آنها داشته به اين نتيجه ختم شده كه مي‌توان با حداقل هزينه‌ها يك آموزش عمومي- مجازي را عملي كرد كه مانع از بروز بسياري از مشكلات در حوزه خانواده مي‌شود.
و چرا فكر مي‌كنيد براي يك آموزش مجازي - عمومي پيامك ابزار مناسبي است. الان موقعيتي شده كه هر يك از ما در روز بسياري پيامك دريافت مي‌كنيم و عملا نخوانده آنها را پاك مي‌كنيم. چه احتمالي وجود دارد كه اين پيامك‌ها هم پاك نشود؟ چرا سراغ اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي نرفتيد؟
ببينيد بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه ضريب نفوذ تلفن همراه در كشور 80 درصد است در حالي كه ضريب نفوذ اينترنت 50 درصد است. بنابراين همچنان مزيت دسترسي به موبايل بيشتر از اينترنت است. اتفاقا در اين ماه‌هايي كه ما به اين نتيجه رسيديم كه بايد از پيامك استفاده كنيم يكي از پرسش‌هايي كه از اپراتورهاي تلفن همراه داشتيم اين بود كه آيا مردم حوصله دريافت پيامك دارند؟ آيا اين احتمال وجود دارد كه پيامك نخوانده پاك شود؟ واقعيت اين است كه اين احتمال وجود دارد. براي همين روش اجراي فاز دوم بسيار مهم است. يعني در عين حال كه اطلاع‌رساني مي‌تواند موجب شود كه مردم منتظر دريافت پيامك از 101 باشند، در همان حال قرار است از مخاطبان سوال شود كه آيا مي‌خواهند چنين دوره آموزشي از 101 دريافت كنند يا نه؟ در اين حالت است كه پيامك‌ها ارسال مي‌شود كه هم مخاطب در قبال دريافت آن مسووليت احساس كند و هم احتمال اثر آن افزايش يابد.
نكته‌اي مطرح است و آن اينكه اگر قرار است آموزش عمومي باشد وظيفه دولت است كه هزينه اين آموزش را برعهده بگيرد. هزينه آموزش هم البته قابل توجه و تامل است. بسياري معتقدند اين كار يك فرصت براي شركت‌هاي تلفن همراه ايجاد مي‌كند. برخي هم معتقدند كه اگر آموزش رايگان باشد مثل هر چيز رايگان ديگري جايگاه مناسب نخواهد يافت و از كنار آن ساده گذر مي‌شود.
اجازه بدهيد در پاسخ به اين سوال شما، به سراغ مقايسه هزينه‌هاي مشاوره‌هاي روانشناسي يا حقوقي با آموزش از طريق پيامك نروم كه دوستان متخصص نگويند قياس مع الفارق انجام داده‌اند. اما اجازه مي‌خواهم به مقايسه هزينه‌هاي پيشگيري و درمان بپردازم. فرض كنيد ما براي يك دوره آموزشي، 101 پيامك در نظر گرفته باشيم. با همكاري كه شركت‌هاي تخصصي تلفن همراه به عنوان بخش خصوصي با ما انجام داده‌اند، هزينه اين دوره 101 پيامكي سه هزار و پانصد و سي و پنج تومان (3535 تومان) خواهد شد و اميدواريم كه اين آموزش‌ها به همه متقاضيان دريافت پيامك آموزشي كمك كند كه مسائل را بهتر بشناسند و كمتر دچار بحران‌هاي خانوادگي و رفتاري شوند. اما خداي ناكرده در مقابل اين فاز پيشگيري، خانواده‌اي را تصور كنيد كه در مورد مهارت‌هاي ارتباطي يا مسائل ديگر دچار مساله جدي شده‌اند، چقدر بايد هزينه كنند تا اين مساله را حل كنند؟ يا چقدر به مشاور و حقوقدان دسترسي دارند؟ آيا امكانات در كشور توزيع يكساني دارد يا آيا فقط مردم در مراكز استان‌ها يا تهران با مشكلات روبه‌رو مي‌شوند؟ از طرف ديگر، در مورد اينكه همه هزينه را دولت بپردازد، با توجه به شرايط بودجه معاونت، اين مساله امكان‌پذير نبود بنابراين يا بايد ما از اصل كار منصرف مي‌شديم يا بايد جايگزين معقول و مناسبي پيدا مي‌كرديم. البته ما در تلاشيم كه اگر امكان‌پذير باشد، راهي براي كم كردن هزينه ارسال پيامك به متقاضيان استان‌هاي محروم پيدا كنيم كه اين امر هم نياز به بررسي‌هاي متعدد و پذيرش از سوي شركت‌هاي تلفن همراه دارد.
شما به پيامك 35 توماني اشاره كرديد در حالي كه معمولا پيامك‌هاي آموزشي بيش از اين مقدار هزينه در بر دارند. چرا و چطور چنين رقمي درآورده‌ايد؟
عدد و رقمي كه شما مي‌گوييد درست است اما ما با توجه به اينكه مي‌خواستيم كمترين هزينه ممكن براي مردم در نظر گرفته شود با اپراتورهاي تلفن همراه اين گونه مذاكره كرديم كه معاونت با همكاري سمن‌هاي تخصصي، محتواي آموزشي را در اختيار شما قرار مي‌دهد و شما هم در راستاي مسووليت اجتماعي خود، با كمترين هزينه ممكن، اين پيامك‌ها را ارسال كنيد. بنابراين در راستاي هم افزايي دولت و بخش خصوصي، شركت‌ها پذيرفته‌اند كه اين كار را در راستاي مسووليت اجتماعي خود با حداقل هزينه انجام دهند. محتوايي را هم استفاده كنند كه معاونت زنان و خانواده آن را از روش‌هاي علمي و فني تهيه و تدوين كرده است و در اين راستا نيز معاونت ناظر بر كل فرآيند كار است.
نكته ديگري هم هست. كارشناساني كه در اين مدت درباره سامانه
تعاملي- پيامكي 101 از آنها نظرخواهي شده به اين نكته اشاره كرده‌اند. در بحث آموزش مسائل خانوادگي پرسش و پاسخ لازم است. به عبارت ديگر ارسال صرف پيامك فقط يكسري داده به مخاطب مي‌دهد اما نمي‌تواند او را قانع كند زيرا ممكن است آن داده‌ها را نتواند حلاجي كند يا براي انجام آن به مشكل برخورده و راهنمايي بخواهد. براي همين نمي‌توان به ارسال پيامك آموزشي اميد بست.
بگذاريد من هم نكاتي را بگويم. اول اينكه قرار نيست با يك دوره آموزش
عمومي- مجازي از طريق پيامك كاركرد مشاور خانواده يا مشاوره حقوقي حذف شود يا كنار گذاشته شود. تاكيد بر اين است كه يكسري آموزش‌هاي پايه ارايه مي‌شود. آموزش‌هايي كه مي‌تواند فرد را به سمت بهبود و يافتن مسير راهنمايي كند. همان‌طور كه شما هم از واژه سامانه تعاملي- پيامكي استفاده مي‌كنيد بايد از مفهوم آن هم كمك بگيريم. اين سامانه خود را به پيامك محدود نكرده است. كما اينكه در فاز نخست براي پايش مسائل خانواده و زنان آن هم به طور لحظه به لحظه دريافت پيامك را در برنامه داشت. در اين فاز آموزش از طريق پيامك را در برنامه دارد. همزمان پرتالي براي سامانه 101 طراحي شده است كه در آن امكانات تكميلي براي چنين آموزش‌هاي مجازي تدارك ديده شده است. مهم اين است كه گام نخست آموزش عمومي- مجازي با سامانه تعاملي- پيامكي 101 برداشته شده است و ان‌شاءالله همزمان با پيشرفت كار و استفاده از نظر كارشناسان، متخصصان و همه مردم، در جهت اصلاح فرآيند و بهبود روش انجام كار اقدام خواهيم كرد.