سيدمجيد تفرشي خامنه در گفت‌وگو با «اعتماد»:
نيوزيلند چشم به فرمان امريكا و انگليس نيست
گروه ديپلماسي|آخرين مقاصد در تور 11 روزه محمدجواد ظريف متعلق به نيوزيلند و استراليا است. محمدجواد ظريف پس از سفر به اندونزي، سنگاپور، برونئي و تايلند، روز شنبه راهي نيوزيلند شد. او طي اين سفر، روز گذشته با جامعه ايرانيان مقيم نيوزيلند ديدار كرد و بر سر ميز ناهار با آنها
به گفت‌وگو نشست. همچنين او ديروز با وزير امور خارجه نيوزيلند به رايزني پرداخت. قرار است ظريف امروز با وزراي تجارت و صنايع و همچنين نخست‌وزير اين كشور ديدار كند. البته ديدارهاي ظريف تنها اين موارد نيستند و ظريف با اعضاي شوراي بازرگاني خاورميانه هم ديدار مي‌كند و در موسسه امور بين‌الملل نيوزيلند با حضور صاحبنظران و رسانه‌ها سخنراني مي‌كند. رييس دستگاه ديپلماسي قرار است طي اين ديدارها، راه‌هاي توسعه مناسبات را به ويژه در ابعاد اقتصادي پس از اجرايي شدن برجام مورد بحث و تبادل نظر قرار دهد. ظريف قرار است امشب، ولينگتون را به مقصد كانبرا پايتخت استراليا ترك كند. درباره سفر محمدجواد ظريف به كشورهاي حوزه اقيانوسيه گفت‌وگويي با سيدمجيد تفرشي خامنه، سفير سابق ايران در نيوزيلند كه در زمان مسووليت او ايران و فيجي روابط برقرار كردند و وي سفير آكرديته ايران در فيجي را هم بر عهده گرفت، داشته‌ايم كه مشروح آن در ادامه مي‌آيد.
كشورهاي اقيانوسيه در سياست خارجي ايران از چه جايگاهي برخوردارند؟
كشورهاي حوزه اقيانوسيه در موقعيت ژئوپولتيك و ژئواستراتژيكي قرار گرفته‌اند و اين مساله موجب شده است تا كشورهاي مختلف دنيا مانند امريكا و اروپا و حتي چين نسبت به اين موقعيت بي‌توجه نباشند و براي حضور در اين جغرافيا سرمايه‌گذاري كنند. شما در همين رابطه شاهد هستيد كه رشد حضور چيني‌ها در استراليا و نيوزيلند افزايش يافته و حتي چند نماينده چيني‌الاصل در پارلمان نيوزيلند حضور دارند. كشورهاي اين منطقه، سيزده، چهار راي در سازمان ملل و ديگر مجامع بين‌المللي دارند و همين موجب شده تا جمهوري اسلامي ايران نيز مانند ساير كشورهاي دنيا، نسبت به اين كشورها بي‌تفاوت نباشد و سعي كنيم روابط‌مان را با آنها گسترش دهيم.
روابط دوجانبه ايران با كشورهاي حوزه اقيانوسيه در سال‌هاي اخير چگونه بوده است؟
ايران براي نخستين‌بار سفارت خود در كشورهاي حوزه اقيانوسيه را در سال 47 در استراليا افتتاح كرد و در سال 51 سفير مقيم براي آنها فرستاديم. براي ديگر كشورهاي اين حوزه نيز سفير ما در استراليا، سفير آكرديته محسوب مي‌شد. با اين حال، با پيروزي انقلاب اسلامي روابط ايران با كشورهاي حوزه آسيا پاسفيك گسترش يافت. در زمان كنوني نيز ايران با كشورهاي اين حوزه در زمينه‌هاي اقتصادي، دانشگاهي، فرهنگي، پزشكي و... همكاري‌هايي دارد. عمده روابط ايران با دو كشور بزرگ اين منطقه يعني استراليا و نيوزيلند، در حوزه واردات گوشت و لبنيات از آنها است كه توانستيم سيستم گوشت حلال و ذبح شرعي را در آنجا راه‌اندازي كنيم و اكنون مي‌توان گفت كه سيستم گوشتي اين كشورها حلال است. با اين حال، ايران با استراليا و نيوزيلند در زمينه‌هاي دامداري، كشاورزي، باغداري، بذرهاي اصلاح شده و پزشكي مراودات خوبي دارند. من به ياد دارم در زماني كه بنده مسووليت سفارت ايران در ولينگتون را برعهده داشتم چندين هيات از نيوزيلند به ايران آمدند و زمينه براي همكاري‌هاي دو كشور در زمينه‌هاي كشاورزي و دامداري فراهم شد. همكاري‌هاي فرهنگي، علمي و آموزشي نيز ميان ايران و اين كشورها در سطح خوبي قرار دارد. هزاران دانشجوي ايراني در دانشگاه‌هاي استراليا و نيوزيلند مشغول به تحصيل هستند.
در دوران پسابرجام، ايران با كشورهاي حوزه اقيانوسيه و به ويژه با نيوزيلند و استراليا در چه مسائلي مي‌تواند روابطش را گسترش دهد؟
استراليا از كشورهاي قدرتمند اقتصادي دنيا است و جزو گروه G20(20كشور صنعتي دنيا) محسوب مي‌شود. حدود 10 هزار ايراني در نيوزيلند و چندين برابر از آن در استراليا هستند كه اين ايراني‌ها در بخش‌هاي مختلف اين دو كشور مشغول به فعاليت هستند. هم استراليا و هم نيوزيلند در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي مانند فناوري اطلاعات رشد بسيار زيادي داشته‌اند. چون اين كشورها در گسل‌هاي زلزله‌خير قرار دارند، ما شاهد هستيم كه صنعت بسيار قدرتمندي در مقاوم‌سازي ساختمان‌ها دارند و حتي در سال‌هاي گذشته هيات‌هايي از نيوزيلند به ايران آمدند و در مقاوم‌سازي ساختمان‌هاي ايراني مشاركت كردند. آنها در مسائل آب و هوايي و گرمايش زمين و راه‌هاي مبارزه با اين مساله نيز پيشرفت داشته‌اند. هم استراليا و هم نيوزيلند در زمينه‌هاي مديريتي و مبارزه با فساد و اقتصاد پوپا و شاخصه‌هاي رفاه و توسعه در جايگاه بالايي قرار دارند به گونه‌اي كه يكي از سالم‌ترين اقتصادهاي دنيا كه ميزان فساد آن بسيار كم است، متعلق به نيوزيلندي‌ها است. ما در دوران پسابرجام مي‌توانيم از طريق تبادل هيات‌ها از تجارب آنها در اين زمينه‌ها استفاده كنيم و شرايط را براي همكاري‌هاي بيشتر فراهم آوريم. از سوي ديگر، اين كشورها از سرمايه‌هاي بسياري برخوردار هستند و به نوعي كشورهاي سرمايه‌فرست هم محسوب مي‌شوند و افزايش روابط با اين كشورها مي‌تواند منجر به سرمايه‌گذاري بيشتر آنها در صنايع ايراني شود. از سوي ديگر، استراليا در سال‌هاي گذشته عضو غيردايم شوراي امنيت بود. اكنون نيز نيوزيلند جزو اعضاي غيردايم شوراي امنيت محسوب مي‌شود و همين موجب اهميت يافتن جايگاه سياسي اين كشور و افزايش مناسبات با آنها مي‌شود. آنها در سال‌هاي گذشته توانستند ترك‌ها را براي ورود به شوراي امنيت سازمان ملل شكست دهند و همين نشان‌دهنده وزن اين كشور در سطح بين‌المللي است. البته نيوزيلندي‌ها جزو بلوك غرب محسوب مي‌شوند و از روابط خوبي با امريكا، كانادا و انگليس برخوردار هستند ولي اين مساله موجب نمي‌شود تا آنها چشم بسته و گوش به فرمان امريكا و اروپا باشند. به طور مثال، نيوزيلند در خصوص مساله فلسطين، برخلاف نظر امريكا و اروپا، كشور فلسطين را مورد شناسايي قرار داد كه اين مساله موجب شد تا اسراييل سفير آكرديته نيوزيلند را نپذيرند.
نگاه استراليا و نيوزيلند در رابطه با پرونده هسته‌اي ايران چگونه بود؟
هر دو كشور و به ويژه نيوزيلند خواستار حل و فصل پرونده هسته‌اي ايران و عادي شدن اين پرونده بودند. ما در اين راستا شاهد بوديم كه نيوزيلند در مجامع مهم بين‌المللي از مذاكرات هسته‌اي دفاع مي‌كردند.
پس مي‌توان گفت دستيابي به برجام در گسترش روابط ما با اين كشورها موثر بوده است؟
من دستيابي به توافق هسته‌اي و اجرايي شدن برجام را در گسترش روابط با اين كشورها بي‌تاثير نمي‌دانم. البته وزراي امور خارجه نيوزيلند و استراليا تا پيش از دستيابي به توافق و اجرايي شدن برجام هم به ايران سفر كرده‌اند و آقاي ظريف را براي سفر به اين كشورها دعوت كرده‌اند ولي چون مسافت دور بوده، نياز بود تا سفر به اين كشورها به شكل يك تور انجام شود. با اين حال، برجام در گسترش روابط ايران با كشورهاي اقيانوسيه تسريع ايجاد كرد ولي اين گسترش روابط وابسته به برجام هم نبود. در سال‌هاي گذشته، تهران با اين كشورها روابط سياسي خود را حفظ كرده بود و حتي موري مك‌كالي، وزير امور خارجه نيوزيلند حوادث تروريستي كه توسط گروهك تروريستي ريگي انجام مي‌شد را محكوم و جان‌باختگان را شهيد خطاب كرد. پس از 20 سال و در زماني كه من سفير ايران در ولينگتون بودم، ايران و فيجي روابط‌شان برقرار شد و سفير ايران در نيوزيلند، به عنوان سفير آكرديته انتخاب شد. دادستان و معاون نخست‌وزير فيجي هم به تهران آمد و سفير فيجي در امارات، به عنوان سفير آكرديته در ايران انتخاب شد. فيجي رييس گروه 77 است و ايران هم سفير گروه غيرمتعهدها است. نيوزيلند هم تنها كشوري در بلوك غرب بود كه به گروه تحريم‌هاي يكجانبه عليه ايران نپيوست.
استراليا و نيوزيلند جزو متحدان بريتانيا محسوب مي‌شود. ايران و انگليس طي سال‌هاي اخير در روابط‌شان دست به عادي‌سازي زده‌اند. اين مساله چقدر در گسترش روابط ما با آنها تاثير داشته است؟
سياست خارجي نيوزيلند و استراليا تابع اروپا و امريكا است و بي‌ترديد بهبود و گسترش روابط ايران و انگليس در گسترش روابط ما با آنها تاثير داشته است. آنها برخلاف اروپا و امريكا شنا نمي‌كنند. استراليا به نوعي كارگزار امريكا در اقيانوسيه است و اوامر امريكا در اين منطقه را مديريت مي‌كند، چون چين يك تهديد بالقوه براي امريكاست و امريكايي‌ها درصدد بالانس آنها هستند. با اين وجود، نمي‌توان اين انتظار را داشت كه آنها از گسترش روابط ايران و غرب تاثير نپذيرند.
نگاه اين كشورها به بحران‌هاي خاورميانه و از جمله بحران سوريه چيست؟
هر دو كشور و به ويژه نيوزيلند براي حل بحران‌هاي خاورميانه معتقد به زور نيستند و مي‌گويند بايد از راهكارهاي نظامي فاصله گرفت و اولويت را به راهكارهاي سياسي داد. آنها گفت‌وگو را براي حل بحران‌ها پيشنهاد مي‌كنند و همين موجب شده تا از عضويت در ائتلاف‌هاي نظامي سرباز بزنند. در مساله افغانستان هم شما شاهد بوديد كه نيوزيلند در خصوص آموزش پليس‌هاي شهري فعاليت مي‌كرد.
يكي از مشكلات ايران با كشورهاي حوزه اقيانوسيه و به ويژه استراليا، مربوط به مساله مهاجران ايراني است. چگونه مي‌توان اين مساله را حل و فصل كرد؟
ايران و نيوزيلند در خصوص مساله مهاجران مشكلي با يكديگر ندارند و عمده مشكل مربوط به استرالياست. ما شاهد بوديم كه در دولت استراليا در اين باره در سال‌هاي گذشته شيطنت‌هايي نيز انجام داد و با دولت اندونزي رايزني كرد و از آنها خواست تا قانون لغو رواديد با ايران را كنسل كنند تا از اين طريق شاهد حضور كمتر ايراني‌ها باشند. براساس قوانين بين‌المللي و حتي قانون خود اين كشور، كانبرا بايد بسياري از مهاجران ايراني را بپذيرد ولي متاسفانه اين كشور به تعهدات بين‌المللي هم پايبند نيست و ما برخورد مناسب و مبتني بر حقوق بشر را از سوي دولت اين كشور نمي‌بينيم. وقتي هم به جامعه ايرانيان استراليا مي‌نگريم، مشاهده مي‌كنيم كه ايراني‌هاي مقيم جزو سرباران جامعه نيستند. اكثريت قاطع آنها جزو اقشار تحصيلكرده و موثر هستند كه در بهبود اقتصاد اين كشور كمك كرده‌اند. دانشجويان ايراني بسياري در اين كشور تحصيل مي‌كنند كه موجب شده تا سطح عملي دانشگاه‌هاي استراليا افزايش يابد. من معتقدم تنها راه‌حل در اين باره پايبندي استراليا به تعهدات بين‌المللي و عرف جهاني است.
( گزارش اختصاصي خبرنگار اعزامي « اعتماد» از نخستين سفر وزير امور خارجه به نيوزيلند را در
« اعتمادآنلاين» بخوانيد.)