كرواسي، شاهراه توسعه روابط ايران با بالكان
عبدالرضا فرجي‌راد
مديركل اسبق وزارت امور خارجه
كوليندا گرابار كيتاروويچ، رييس‌جمهور كرواسي عصر روز سه‌شنبه همراه با هيات عاليرتبه سياسي و اقتصادي و با حضور بيش از 50 شركت مهم و معتبر كروات وارد تهران شد و رايزني‌هاي خود با مقامات و سران كشورمان را آغاز كرد. در اين راستا، او در كنار رايزني‌هاي رسمي و گفت‌وگو با مقامات كشورمان در خصوص مسائل دوجانبه، تحولات منطقه‌اي و مسائل مهم بين‌المللي، عصر ديروز نيز در جمع تجار و فعالان اقتصادي ايران در اتاق بازرگاني ايران حضور يافت و تلاش‌هايي را در جهت افزايش همكاري‌ها ميان دو دولت تهران و زاگرب و همچنين بخش خصوصي دو كشور انجام داد. با اين حال، خانم كيتاروويچ از منطقه‌اي مي‌آيد كه در دهه‌هاي گذشته از آشوب، خشونت و افراط‌گرايي بسياري رنج برده است. با اين وجود، بايد دانست كه شبه جزيزه بالكان منطقه بسيار مهم و با اهميت ژئوپولتيكي فراواني در قاره اروپا است. از سوي ديگر، بالكان از جمله مناطقي است كه از پيوندهاي بسياري از نظر تاريخي، فرهنگي، ديني و زباني با كشورهاي مسلمان و از جمله جمهوري اسلامي ايران برخوردار است و به اين اعتبار مي‌توان گفت كه تهران و زاگرب از تاريخ و فرهنگ ديرينه مشتركي برخوردار هستند. به همين دليل نيز مشاهده مي‌كنيم در ناآرامي‌ها و جنگ‌هاي بالكان در سال‌هاي نخست دهه 1990 ميلادي، ايران و ديگر كشورهاي مسلمان نسبت به اين مساله حساسيت به خصوصي از خويش نشان دادند و در جهت حل و فصل بحران مذكور تلاش‌هاي بسياري كردند. همچنين بالكان در تاريخ معاصر از نقش مهمي برخوردار بوده است و كشورهاي اين منطقه، در جنگ جهاني اول و جنگ جهاني دوم از جمله بازيگران مهم محسوب مي‌شدند. ما به ياد داريم كه جنگ جهاني اول وليعهد اتريش در يوگسلاوي سابق )كه زماني كرواسي عضوي از آن بوده است(كشته شد و همين مساله هم آتش آن جنگ را كليد زد. در جنگ جهاني دوم نيز پارتيزان‌هاي يوگسلاو در برابر آلمان نازي نقشي بي‌بديل ايفا كرده و تلاش‌هاي بسياري در فروپاشي رژيم هيتلر ايفا كردند.
از سوي ديگر، بالكان و كشورهاي واقع در آن، از جمله كرواسي از اهميت بسيار زيادي از نظر اقتصادي و ژئوپولتيك برخوردار هستند به گونه‌اي كه مي‌توان آنها را دروازه آسيا به اروپا و بالعكس دانست. قرار گرفتن در موقعيت ترانزيتي به گونه‌اي است كه مي‌توان گفت آنها محوريت كريدور اروپا و آسيا و همچنين اروپا و مجموعه ناتو را با روسيه در اختيار دارند و همين مساله موجب شده است تا كشورهاي غربي، امريكا و همچنين ايران به اين منطقه نگاهي استراتژيك داشته باشند. با اين حال، مناسبات اقتصادي و روابط تجاري ايران با بسياري از كشورهاي عضو بالكان و بالاخص كرواسي، مناسبات پويا و روابطي گرم بوده است.
ما از سال‌هاي بسيار دور با كشورهاي اين حوزه، روابط بسيار خوب اقتصادي داشته‌ايم و در كنار آن تلاش شده است تا همكاري‌هاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي و... را گسترش دهيم. در تمامي مقاطع تاريخي نيز روابط تجاري و همكاري‌هاي اقتصادي ميان ايران و كشورهاي اين منطقه نيز برقرار بوده و قطع نشده است هرچند دوران تحريم‌ها، روابط ايران با اين كشورها نيز به تبع روابط ما با كشورهاي ديگر كاهش يافت. با اين وجود، سفر خانم كيتاروويچ به ايران تلاشي در جهت احياي مناسبات اقتصادي و تجاري و گسترش همكاري‌ها در زمينه‌هاي مختلف و متعدد محسوب مي‌شود و حضور بيش از 50 شركت اقتصادي معتبر كروات نيز شاهد اين مدعاست. در دوران پسابرجام نيز ايران علاقه بسياري براي گسترش همكاري‌ها و افزايش مناسبات با مناطق و كشورهاي مختلف دنيا دارد و به همين دليل از گسترش همكاري‌ها و توسعه مناسبات با كرواسي استقبال مي‌كند. من اعتقاد دارم كه سفر رييس‌جمهور كرواسي به تهران و ديدارهاي او با مقامات عالي كشورمان مي‌تواند نقش بسيار موثري در توسعه روابط و مناسبات ايران با كشورهاي مختلف دنيا باشد كماآنكه سفر خانم كيتاروويچ به تهران مي‌تواند بر اثر سفر نخست‌وزير مجارستان به تهران و رايزني‌هاي او با مقامات عاليرتبه ايران باشد. با اين حال، سفر رييس‌جمهور كرواسي به تهران در دوره جديد سياست خارجي ايران در زمان پسابرجام را بايد فال نيك گرفت زيرا كرواسي را مي‌توان شاهراه توسعه روابط با بالكان قلمداد كرد.