2015، سال اميدواري به توافق
در شرايطي كه امريكاييها در سال 2014 در برابر مهمترين تهديد امنيتي منطقه خاورميانه از موضع انفعال وارد عمل شدند، ايران موفق به كمكهاي شايان به دولت و ملت عراق در مهار داعش شد. 48 ساعت پيش از پايان سال 2014 ميلادي هم امضاي يادداشت تفاهم همكاري دفاعي ميان ايران و عراق به صدر اخبار منطقهيي رسيد. وزراي دفاع ايران و عراق كه اين يادداشت تفاهم همكاري را در تهران امضا كردند، تروريسم را دشمن مشترك خود خواندند. همان دشمني كه جرج بوش، رييسجمهور امريكا در سال 2001 ميلادي پس از حملات يازدهم سپتامبر براي از ميان برداشتن آن فراخوان بينالمللي داده و به تبع آن در دو سال پس از اين تاريخ به افغانستان و عراق حمله كرد. در شرايط فعلي منطقهيي امريكا براي مهار جريان تروريستي كه دستاوردهاي اين كشور در عراق را زير سوال برده است به كمك ايراني نياز دارد كه جرج بوش جمهوريخواه آن را محور شرارت خوانده بود.
در شرايطي كه خبر حضور مستشارهاي نظامي ايران در عراق در تمام رسانههاي بينالمللي منتشر شده است و مقامهاي عراقي هم به خصوص در چند ماه اخير پس از تغيير دولت در عراق رفت و آمدهاي بسياري به تهران داشتهاند به نظر ميرسد كه عراق در زمره حوزههايي است كه ميتواند به پلي براي صعود موقعيت منطقهيي ايران تبديل شود. ايران كه در واپسين سالهاي دولت دهم با اصطكاكهاي منطقهيي فراوان روبه رو شده بود در يك سال گذشته در سايه نمايش جديت دستگاه ديپلماسي و نظام براي حل مساله هستهيي از طريق ديپلماتيك و البته موفقيتهاي استراتژيك نظامي در مشاوره به دولت عراق توانسته فضاي منطقهيي و البته جهاني عليه خود را تلطيف كند. به نظر ميرسد كه سال 2015 ميتواند سال رونق روابط ديپلماتيك ايران با كشورهاي همسايه و احياي همكاريهاي منطقهيي باشد.
با اين همه به نظر ميرسد كه در سطح منطقهيي تنها كشوري كه كاستن از سطح اصطكاك با آن به تلاش بيشتر و برخورد هوشمندانهتر نياز دارد عربستان سعودي است. سال 2014 در حالي به پايان ميرسد كه كاهش بهاي نفت در سطح جهاني ميتواند به عامل دردسرآفريني در برنامه بودجه ايران در سال 94 تبديل شود. دولت ايران تلاش ميكند پيكان حملات در اين خصوص را مستقيما به سمت عربستان نشانه نرود اما در بسياري از تحليلهاي بينالمللي، عربستان عاملي خوانده ميشود كه براي تحت فشار قرار دادن ايران در حوزه سياست منطقهيي دست به بازي با ابزار نفت زده است. در سال 2014 برخلاف بسياري از پيشبينيهاي انجام گرفته نه محمد جواد ظريف به رياض سفر كرد و نه همتاي سعودي او مهمان تهران شد. سال 2015 نيز در حالي آغاز ميشود كه به گفته وزرات امور خارجه ايران برنامهيي در آيندهيي نزديك براي سفر در سطح عالي ميان تهران و رياض وجود ندارد. بر اين اساس 2015 يا سال رقابت در سايه تعامل ايران و عربستان خواهد بود يا سال تشديد غيرمستقيم تنش كه ميتواند بر بسياري از پروندههاي ديگر منطقهيي هم تاثيرگذار باشد. به نظر ميرسد كه احتمال فوت پادشاه عربستان به دليل وخامت حال و همچنين امضاي توافق جامع هستهيي ميان ايران و 1+5 از جمله اصليترين فاكتورهايي باشد كه به رفتار رياض در آينده نزديك سمت و سو ببخشد.
در نگاهي اجمالي به چالشها و فرصتهاي پيشروي ايران در سال 2015 نبايد از نقش روسهايي غافل شد كه 24 ساعت پيش وزارت امور خارجه آنها با صدور بيانيهيي به گروكشي در سطح بينالمللي پرداخته و اعلام كرد كه تحريمهاي جديد واشنگتن عليه مسكو ميتواند در موضع روسيه در ساير پروندهها نظير فلسطين و مساله هستهيي ايران هم تاثيرگذار باشد. 2014 در حالي سال تقابل عيان امريكا و روسيه بر سر ماجراي اوكراين بود كه دو طرف تلاش كردند از تاثير مخرب آن بر روند مذاكرات هستهيي ايران خودداري كنند. در شرايطي كه كرملين در سال جديد به سمت تقابل بيشتر با كاخ سفيد حركت كند، پرونده هستهيي ايران ميتواند به برگي در اين جدال دوطرفه بدل شود. امضاي توافق جامع هستهيي ميان ايران و 1+5 ميتواند به نزديك شدن ايران به اروپا در روزهاي تنش ميان قاره سبزنشينها با كرملين منتهي شود. تقابل روسيه با امريكا و غرب يكي از اصليترين سوژههايي است كه دستگاه ديپلماسي ايران بايد در سال نو ميلادي درصدد مهار تبعات منفي آن بر تهران برآيد.