اسكار در حال پوست‌اندازي است
اسكار در حال پوست‌اندازي است
اين يك واقعيت است كه اسكار آيينه تمام‌نماي سينماي امريكا است. با مروري بر سير تحول و تاريخچه اسكار و فيلم‌هاي نامزد شده و برگزيده در اين رقابت مهم سينمايي مي‌توانيم دريابيم سينماي امريكا چه سمت و سويي دارد. مروري بر نامزد‌هاي اسكار امسال نشان مي‌دهد اين جشنواره به سينماي روشنفكري توجه ويژه‌يي داشته است. بايد قبول كنيم اسكار در اين دوره به سمت سينماي غير‌متعارف امريكا تمايل دارد. اين مساله هم ناشي از حضور سينما‌گران كشور‌هاي ديگر در امريكا است. بركت حضور آنان اين است كه سينماي امريكا را از يكنواختي به سمت فرم‌هاي تازه‌تري حركت مي‌دهند. نامزد‌هاي اين دوره فيلم‌هايي چون تك تيرانداز امريكايي، پسر بچگي، بازي تقليد، سلما، تئوري همه‌چيز و ويپلش از آن فضاي اسطوره‌‌پردازي امريكايي دست برداشته و سعي كرده‌اند شخصيت‌هاي انساني و باور‌پذيري را روايت كنند. مثلا فيلم «تئوري همه‌چيز» درباره زندگي و شخصيت استيون ويليام هاوكينگ است. اين فاصله‌گيري به نوعي معنا‌دار است. از طرفي در بخش بهترين نامزد‌هاي بازيگر مرد، مي‌بينيم به چهره‌هاي جديد توجه شده است. در بخش بهترين نامزد‌هاي بازيگر زن نيز شاهد تغييراتي هستيم. اما در بخش نامزد‌هاي نقش مكمل زن به سياق گذشته رفتار شده و انگار اين سنت شده كه هر سال به خانم مريل استريپ يك جايزه داده شود؛ دوره پيش وقتي به عنوان برگزيده معرفي شد، پوزخندي زد، انگار كه بگويد مي‌ترسند به من جايزه ندهند ! در بخش خارجي نيز اسكار به آثار سينمايي بلوك شرق روي خوش نشان داده است و فيلم آيدا از لهستان، لوياتان از روسيه، نارنجي‌ها از استوني نيز در اين رقابت نامزد شده‌اند و آثاري نيز از سينماي موريتاني، آرژانتين و... ارايه شده است. من اما افسوس مي‌خورم كه در بخش خارجي اثري از ايران در ميان نامزد‌هاي اسكار نيست. نمي‌توان گفت چه فيلم‌هايي برگزيده مي‌شوند اما من دلم مي‌خواهد «بردمن» (مرد پرنده) اثر ايناريتو به عنوان برگزيده معرفي شود هرچند ممكن است در قياس با فيلم «پسر بچگي» فيلم بهتري نباشد. فيلم«هتل بزرگ بوداپست» بي‌شك جوايزي را خواهد برد. همچنين در بخش فيلمنامه هم دوست دارم، اثر «نقص ذاتي» به عنوان برگزيده معرفي شود. من بر اين باورم كه اسكار به‌طور جدي در حال پوست انداختن است و در يكي دو سال اخير اين تغيير رويكرد نسبت به گذشته ديده مي‌شود. به نظر مي‌رسد اين جشنواره مي‌خواهد علاوه بر اعتبار تجاري كه دارد مانند جشنواره كن در بخش فرهنگي نيز واجد اعتبار بيشتري شود. به خوبي مي‌دانيم كه فيلم‌هاي نامزد و برگزيدگان اسكار در اكران‌هاي عمومي نوبت دوم يا عرضه در شبكه‌هاي ويديويي فروش‌شان تضمين شده است و مخاطب‌ها از اين دست آثار استقبال مي‌كنند. اين تاثير نه‌تنها ار سينماي اروپا و امريكا است بلكه در كل جهان است. مثلا در همين ايران هم شاهد هستيم از همين الان و چندي پيش نامزد‌ها به بازار ايران راه يافته‌اند و عرضه مي‌شوند. به هر روي اسكار دنبال اعتبار فرهنگي جدي‌تري است. مي‌دانيم كه عموما صاحبان راي و داوران اين رقابت سينمايي از ميان تهيه‌كنندگان و مراكز پخش و توزيع فيلم هستند و آنها مي‌خواهند با اين تغيير رويكرد علاوه بر اعتبار تجاري در بخش فرهنگي نيز اعتباري كسب كنند و برگزار‌كنندگان اسكار مي‌خواهند اين رقابت همچنان قدرت و نفوذ خودش را حفظ كند. اميدواريم اين رويه ادامه داشته باشد و همچنين آرزو دارم سينماي ايران در اين رقابت جهاني حضور پر‌رنگ‌تري داشته باشد. ٭ نويسنده و منتقد سينمايي