توليد دكل حفاري داخلي؛ اقتصادي يا غير اقتصادي؟
عرفانه تاجيكي
اگرچه هنوز پروژه‌هاي نيمه تمامي روي زمين مانده كه چشم انتظار رسيدن سرمايه و سرمايه‌گذار است اما برخي طرح‌هايي كه براي اجرا به وزارت نفت معرفي مي‌شود هم گاهي آنقدر عجيب است كه تحقق آن رويايي مي‌شود. حفاري ميادين نفتي و گازي يكي از بخش‌هاي جذاب براي سرمايه‌گذاري در بخش بالادستي نفت است؛ بخشي كه شايد به جرات بتوان گفت نبض صنعت نفت در آن مي‌تپد چرا كه تا زماني كه چاهي نباشد و حفاري‌اي رخ ندهد، صنعتي شكل نمي‌گيرد. آنچه در اين ميان مورد توجه بخش حفاري صنعت نفت قرار مي‌گيرد، كم و كيف اين غول‌هاي توسعه‌اي در صنعت نفت است. يكي از سياست‌هاي دولت يازدهم در صنعت نفت، اولويت قرار دادن برداشت از ميادين مشترك نفتي و گازي بوده است؛ اولويتي كه در سه سال گذشته به جد مورد توجه قرار گرفت. افتتاح پروژه‌هاي نيمه تمام در نفت و گاز كه آخرين آنها افتتاح سه طرح بزرگ نفتي در غرب كارون بود، مويد همين هدف‌گذاري است. با اين وجود كارشناسان صنعت نفت مي‌گويند، صنعت نفت براي توسعه تشنه تكنولو‍ژي‌هاي روز است. يكي از اين تكنولوژي‌ها دكل‌هاي حفاري خشكي و دريايي است. اگرچه نياز به اين تجهيزات بزرگ نفتي مي‌تواند انگيزه مساعدي براي توليد آنها در كشوري كه يكي از بزرگ‌ترين دارندگان منابع نفت و گاز جهان است، جذاب باشد، اما اقتصاددانان هم به‌شدت به دولت توصيه مي‌كنند كه طرح‌هايي را اجرا كند كه از يك سو داراي صرفه اقتصادي باشد. مصداق بارز اين توصيه در پيشنهادي است كه اخيرا به وزارت نفت ارايه شده و آن توليد دكل دريا و زمين در داخل است؛ پيشنهادي كه اگرچه كمي دور از ذهن به نظر مي‌رسد، اما ظاهرا در دستور بررسي براي كار كارشناسي هم قرار گرفته است. كارشناسان مي‌گويند، توليد دكل در ايران قطعا با توجه به هزينه‌هاي بالا مقرون به صرفه نيست. رضا پديدار، عضو كميسيون انرژي اتاق بازرگاني تهران كه يكي از فعالان در زمينه توليد تجهيزات داخلي صنعت نفت نيز است در اين رابطه مي‌گويد: با توجه به پروژه‌هاي تعريف شده در بخش بالادستي نفت، به شرط اجرا، مي‌توان گفت توليد دكل حفاري در داخل كشور توجيه اقتصادي دارد. او با اشاره به اينكه آلياژ مورد نياز براي ساخت مته‌هاي خاص حفاري در خشكي و آب در كشور وجود ندارد، ادامه مي‌دهد: توليد اغلب تجهيزات نفتي از طريق مهندسي معكوس اتفاق مي‌افتد. از طرفي 50 درصد از مواد مورد نياز توليد از داخل و 50 درصد باقيمانده از كشورهاي دارنده اين مواد تهيه مي‌شود. اين روال توليد كاملا طبيعي است. پديدار اضافه مي‌كند: در كنفرانس تهران برخي توليد‌كنندگان تجهيزات نفتي از ايتاليا، اوكراين، اسلووني و... خواهان سرمايه‌گذاري در بخش توليد دكل حفاري در ايران شدند؛ در حالي كه ايران تنها قادر به توليد 45 درصد از دكل‌هاي آبي حفاري بود و اين ظرفيت مورد قبول خارجي‌ها نبود. البته توانمندي ايران در توليد دكل‌هاي حفاري خشكي حدود 60درصد است. در همين حال حسن شريعت پناه، كارشناس صنعت نفت هم تاكيد مي‌كند، با توجه به شرايط حساسي كه صنعت نفت به لحاظ جذب سرمايه براي بخش‌هاي توسعه‌اي دارد، توليد دكل حفاري در كشور مقرون به صرفه به نظر نمي‌رسد.