ضرورتي كه تحول نمي‌آورد
بايزيد مردوخي
دبير اسبق هيات امناي حساب ذخيره ارزي
در حالي بحث اصلاحات اقتصادي– حذف سه صفر- از پول ملي كشور مجددا بر سر زبان‌ها افتاده كه اين تصميم قديمي بارها در دولت مطرح شده است، ولي هنوز هيچ اقدام عاجلي از سوي دولت براي آن روي نداده است. اين تصميم در دولت‌هاي قبل هم مسبوق به سابقه است. نبايد فراموش كنيم كه حذف سه صفر يك امر مكانيكي است و هيچ تحولي را در اقتصاد كشور به بار نمي‌نشاند.
قطعا حذف سه صفر از اقتصاد ايران ضروري است و بايد انجام شود. چرا كه براي مثال اگر به لوايح دولتي، برنامه‌هاي اقتصادي دولت و لايحه بودجه سالانه نگاهي بيندازيم، به روشني پيداست كه اعداد استفاده شده در اين لوايح به اندازه‌اي بزرگ و وسيع بوده و صفرهاي زيادي دارند كه حتي خواندن آنها براي كارشناسان اقتصادي نيز مشكل است، چه برسد براي مردم عادي !
اين در حالي است كه در كل دنيا، دولت‌ها نهايتا با اعداد ميليارد و ميليون سرو كار دارند، اما در اقتصاد كشورما به تازگي اعداد هزار هزار ميليارد و به تازگي تريليون هم به ميدان آمده و استفاده مي‌شود. اعدادي كه موجب شده حتي تبديل آنها از ريال به تومان مشكلات زيادي را ايجاد كند. حال با توجه به سابقه چندين باره طرح موضوع حدف سه صفر از اقتصاد ايران اين سوال پيش مي‌آيد كه چرا دولت براي حذف اين سه صفر تعلل مي‌كند؟ شايد مشكلات اداري يكي از دلايل تعلل دولت براي اجراي اين طرح باشد، چرا كه بي‌شك همه مسوولان دولتي و تصميم‌سازان كشور هيچ بهانه‌اي براي اجراي اين تصميم ندارند. در عين حال با توجه به تجربه كشور در خصوص جمع‌آوري پول‌هاي قديمي بعد از انقلاب اسلامي در كشور، اما به نظر مي‌رسد با آموزش سراسري توسط رسانه‌ها مي‌توان قدم‌هاي ابتدايي براي اجراي اين طرح را برداشت. چرا كه يك‌بار ديگر اين تصميم اجرايي شده و تجربه موفقي هم بوده است. در عين حال كه دولت مي‌تواند در اين فاصله با اصلاح مدارك خود گامي ديگر براي اين اصلاح صوري انجام دهد. نبايد انتظار داشته باشيم كه با اجراي اين تصميم اقتصاد كشور زير و رو مي‌شود؛ بايد بدانيم كه استفاده از ريال قانوني است و براي استفاده از ريال بايد سه صفر و اگر تومان قانوني بود مي‌توانستيم تا چهار صفر پول ملي را حذف كنيم كه تصميم بهينه‌تري بود.
به نظر مي‌رسد بزرگ‌ترين مشكل پيش روي دولت براي اجراي اين طرح، موضوعات اداري و اجرايي و البته ضرورت آموزش‌هاي گسترده براي مردم است كه چگونه پول‌هاي خود را با پول‌هاي جديد جايگزين كنند. قطعا اين مشكل در بين قشر كم‌سواد بيشتر ديده مي‌شود كه البته مي‌توان با آموزش از طريق رسانه‌ها در فاصله اندك‌زماني اين مشكل را هم حل كرد.
بانك مركزي مهم‌ترين ارگاني است كه بايد در اين زمينه برنامه‌ريزي كند و رسما اعلام كند اجراي اين طرح چقدر زمان خواهد برد و از چه زماني بايد اقداماتي از جمله اصلاح دفاتر بازرگاني، تجاري، صنعتي و... در كنار آموزش مردمي آغاز شود. حذف سه صفر، تصميمي اجرا شدني اما پردردسر است؛ نكته مهم اين طرح اين است كه نبايد انتظار داشته باشيم با حذف سه صفر از پول ملي معجزه‌اي در اقتصاد كشور رخ دهد. هرچند با اجراي اين تصميم نه به رونق اقتصادي مي‌رسيم و نه با فاجعه اقتصادي مواجه خواهيم شد.