ياس فرصت پرسش و پاسخ بين مخاطبان و هنرمندان است
ركسانا قهقرايي
اگر جشنواره بينالمللي فيلم فجر را مهمترين رويداد سينمايي، جشنواره بينالمللي تئاتر فجر را مهمترين رويداد عرصه تئاتر كشور در طول هر سال بدانيم، جشنواره بينالمللي فيلم ياس حالا بعد از گذشت چهار دوره از برگزاري آن، مهمترين و البته تنهاترين رويداد رسانهاي نوظهور است كه شبكه نمايش خانگي نام دارد و اين روزها جاي خود را در سبد مصرف فرهنگي مردم باز كرده است.
با در نظر گرفتن المانها و ويژگيهايي كه يك جشنواره را براي بازه زماني يك ساله در عرصهاي هنري داراي اهميت و شايان توجه ميكند، اين حضور هنرمندان و دست اندركاران آن است كه ميتواند به رونق و ديده شدن يك رويداد كمك كند و اخبار و حواشي آن را در ليست پر بازديدترين اخبار در بازه زماني برگزاري آن قرار دهد.
جشنواره فيلم ياس به عنوان جشنوارهاي كه دستاوردها و توليدات صورت گرفته در يك سال اخير شبكه نمايش خانگي را بررسي ميكند، گذشته از آنكه امكاني براي ديده شدن و مورد توجه قرار گرفتن آثار و فعاليت هنرمنداني را فراهم ميكند كه در جشنوارهها و فضاهاي رقابتي ديگر فرصت در معرض قرار دادن آثار و اقدامات خود را نيافتهاند، جشنوارهاي مقتضي از نظر تناسب با محتوايش محسوب ميشود. اين جشنواره برخلاف بسياري از جشنوارههاي موضوعي و متعدد كه بعضا عمر كوتاهي دارند و به دليل استقبال كم، شركت آثار مشترك با ساير جشنوارهها در آن، بودجه كم و هزينههاي گزاف، موازيكاري با جشنوارههاي مشابه، كميت آثار راهيافته به آنها و... آن طور كه شايسته است مورد توجه قرار نميگيرند، جشنوارهاي عمومي با سطوح دربرگيري بالاست. در واقع همه كساني كه حتي با دنبال كردن يكي از فيلمها يا سريالهاي ايراني و خارجي توزيع شده در چرخه شبكه نمايش خانگي كشور، مخاطب اين رسانه جديد محسوب ميشوند، مخاطبان جشنواره بينالمللي فيلم ياس نيز هستند. از طرف ديگر تمركز غالب جشنوارههاي فرهنگي و هنري در تهران در سالهاي اخير باعث پراكندگي مخاطبان و كم رونق بودن برخي از آنها شده است.
اگرچه دست اندركاران و مسوولان اين جشنوارهها براي عدم همپوشاني و عدم تداخل زماني اين رويدادها در تلاش هستند و سعي ميكنند با انديشيدن تدابيري خلاقانه مخاطبان مورد نظر خود را جلب كنند، با اين حال برگزاري يك جشنواره فرهنگي- هنري همزمان با رويدادهاي فرهنگي و هنري ديگر در تهران به معناي از دست دادن شماري از مخاطبان بالقوهاي است كه ميتوانست سطح نفوذ و تاثيرگذاري آن جشنواره را افزايش بدهد.
جشنواره بينالمللي فيلم ياس در دوره نخست خود با عنوان نخستين جشنواره فيلمهاي ويديويي ياس كارش را در تهران آغاز كرد. اين جشنواره اما در سالها و دورههاي بعد به شمال كشور كوچ كرد. بدينترتيب دومين جشنواره بينالمللي فيلم ويديويي ياس در شهريور ماه سال 93 در شهر آمل استان مازندران برگزار شد. سومين دوره اين رويداد سينمايي در حوزه شبكه نمايش خانگي شهريور ماه سال گذشته در شهر رامسر استان مازندران برگزار و امسال با تمديد مهلت زمان دريافت آثار قرار است چهارمين دوره خود را از تاريخ 22 الي 26 آذر ماه در همين شهر با مشاركت استانداري مازندران و حمايت سازمان سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار كند. اين تمركززدايي از برگزاري جشنوارههاي هنري با اينكه پيش از اين توسط برخي از مسوولان و تصميمگيرندگان مورد توجه بوده و برخي از جشنوارهها را به شهرهاي ديگر منتقل كرده است، اما به نظر ميرسد شهرهاي برگزاركننده عمدتا به عنوان يك ميزبان پذيراي مهمانان و هنرمندان شركتكننده در رويدادهاي دور از پايتخت بودهاند. در حالي كه اساسا تصميمگيري مبني بر انتقال يا راهاندازي يك جشنواره در شهر يا شهرستانهايي غير از پايتخت، بايد با هدف هويت بخشي به اين اتفاق انجام شود نه صرفا يك انتقال كوتاهمدت و مقطعي و براي كاهش هزينههاي جاري. به نظر ميرسد اين هدف با انتقال جشنواره بينالمللي فيلم ياس از دوره دوم به بعد به شهرهاي شمالي كشور در حال پيگيري است. ضمن اينكه دوري از شلوغي و همهمه شهر، آلودگيهاي محيطي و مشكلاتي همچون ترافيك، كمبود سالنهاي نمايش به دليل اكران فيلمهاي سينمايي روي پرده و... شرايط مناسبي را براي تماشاي آثار منتخب و راه يافته به مرحله داوري در جشنواره بينالمللي فيلم ياس فراهم ميكند.
برگزاري اين جشنواره در شمال كشور و مناطقي كه جاذبههاي طبيعي بسيار دارد، به دليل بعد بينالمللي آن ميتواند بستري براي انتقال فرهنگ بومي آن منطقه نيز باشد. چراكه در خلال اين جشنوارهها امكان ديد و بازديد از جاذبههاي توريستي، آشنايي با فرهنگ بومي و فولكلور منطقه، آيينها و آداب و رسوم و تماشاي بافت سنتي روستاهاي ديدني و زيباي شمال كشور براي مهمانان و هنرمندان خارجي شركتكننده در جشنواره نيز فراهم ميشود. از سوي ديگر برگزاري جشنواره بينالمللي فيلم ياس در شهرهاي شمالي كشور امكان تبادل نظر و تعامل و ارتباط مستقيم و رودرروي مهمانان هنرمند را با ساكنان اين مناطق فراهم ميكند. در واقع اين جشنواره بهانهاي براي حضور هنرمندان در شهرها و شهرستانهاي ديگر و ارتباط با مردمي است كه به دليل فاصله از تهران امكان گفتوگوي حضوري و مستقيم با هنرمندان و پرسش و پاسخ را نيافتهاند. همچنين از اتفاقات و بخشهاي جنبي هر جشنواره برگزاري كارگاههاي آموزشي تخصصي در حوزه فيلمسازي، جلسات نقد و بررسي فيلمها و نشستهايي مبني بر تبادل ديدگاه است كه به بسترسازي براي برقراري ارتباط دو سويه هنرمندان با مخاطبان شبكه نمايش خانگي در شهرهاي ديگر منجر ميشود.
اين در حالي است كه عموما مردم شهرهاي ديگر به دليل كم شمار بودن برنامهها و رويدادهاي فرهنگي و هنري در منطقه محل سكونتشان استقبال بيشتري نسبت به حضور و همراهي با هنرمندان نشان ميدهند. ضمن اينكه تجربه تماشاي گروهي يك اثر همراه با هنرمندان و سازندگان آن خارج از فضاهاي معمول و مرسوم و اكرانهاي عمومي در سراسر كشور، تجربهاي است كه ميتواند باعث رونق يك جشنواره در شهري ديگر باشد.
با اين وجود، برگزاري يك جشنواره فيلم در سطحي وسيع با مخاطباني بسيار آن هم در شهري غير از پايتخت بدون در نظر گرفتن خروجيها و نتايج مثبت و منفي آن، تلاشي براي توجه به مقوله سينما در شهري ديگر است. فرصتي كه منحصرا ميتواند به بهانه برگزاري چنين رخدادي به ميزباني استاني ديگر فراهم شود و كاركردهاي ضمني آن ارزيابي كميت و كيفيت سالنهاي نمايش فيلم، آشنايي بيشتر ساكنان منطقه با آثار به روز و در حال پخش در شبكه نمايش خانگي و بازتاب فعاليتهاي يك سال اخير اين رسانه، آشنايي شركتكنندگان با ويژگيهاي شهر ميزبان و مردمش، سوژه يابي، امضاي تفاهمنامههاي تعامل و همكاري مشترك و مقايسه كيفي و كمي آثار، رقابت ميان آنها و در ادامه ارتقاي سطح توليدات در شبكه نمايش خانگي به انگيزه تشويق و ديده شدن توسط دستاندركاران اين رسانه باشد.