رسانه‌هاي تركيه از توافق جامع با روسيه درباره سوريه خبر دادند
داستان تكراري آتش‌بس
گروه ديپلماسي
اخبار ضد و نقيض از سوريه همچنان ادامه دارد. سخنگوي كرملين مي‌گويد كه روسيه و تركيه در تماس دايم با هم درباره مذاكرات سوري در آستانه، پايتخت قزاقستان هستند. رسانه‌هاي ترك اما يك قدم فراتر رفته‌اند و ادعا مي‌كنند آنكارا و مسكو درباره آتش‌بس در سوريه به تفاهم‌هاي چشمگيري دست يافته‌اند كه جزييات آن تا ساعاتي ديگر منتشر خواهد شد. ادعايي كه كرملين درباره آن سكوت اختيار كرده است. ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين در آخرين اظهاراتش درباره سوريه گفت: در حقيقت، تماس‌هاي مداومي ميان روسيه با همكاران ترك در جريان است. سوژه اين تماس‌ها نيز بحث و رايزني درباره مدل‌هاي متفاوت مذاكراتي در پايتخت قزاقستان است. تمام اين تلاش‌ها در راستاي يافتن راهكاري سياسي براي حل و فصل بحران سوريه است.
در حالي كه سخنگوي روسيه مي‌گويد كه اطلاعات كافي درباره ادعاي رسانه‌هاي ترك مبني بر توافق روسيه و تركيه درباره آتش‌بس سراسري در سوريه ندارد، روايتي كه رسانه‌هاي ترك منتشر مي‌كنند، متفاوت است. يك رسانه دولتي ترك روز گذشته با انتشار خبري اعلام كرد كه روسيه و تركيه درباره آتش‌بس سراسري در سوريه كه از نيمه شب 29 دسامبر آغاز خواهد شد، به توافق رسيده‌اند. بر اساس جزيياتي كه اين رسانه منتشر كرده است اين آتش‌بس سرتاسر سوريه را كه زير درگيري هستند و همچنين نيروهاي اپوزيسيون و دولتي را شامل مي‌شود و البته نهادهاي تروريستي از اين آتش‌بس مستثني هستند. بر اساس اين گزارش اگر اين توافق درباره آتش‌بس اجرايي شود، گفت‌وگوهاي سياسي در قزاقستان كليد خواهد خورد. مسكو و آنكارا نيز هركدام برگزاري اين نشست در مرحله نخست و پس از آن سلامت اجرايي‌اش را تضمين خواهند كرد.
خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين باره مي‌نويسد: در چند روز گذشته، وزراي امور خارجه روسيه و تركيه بارها و بارها تماس‌هاي تلفني با هم داشتند كه در آنها درباره چند و چون بحران در سوريه و نمايندگان دولت و معارضه كه در آستانه حاضر خواهند شد، صحبت شده است. گفته مي‌شود كه برخي از اين تماس‌هاي تلفني تند بوده است. روز سه شنبه وزير امور خارجه تركيه با محمد جواد ظريف، همتاي ايراني خود نيز درباره روند بحث‌هاي سياسي پيرامون مساله سوريه صحبت كرده بود. پس از نشست سه جانبه هفته گذشته ايران، روسيه و تركيه در مسكو و رسيدن به بيانيه‌اي كه چارچوب اوليه سر و سامان گرفتن سياسي بحران سوريه را مشخص مي‌كرد، تلاش‌ها براي تشكيل نخستين دور مذاكرات سوري – سوري افزايش يافته است.
برخي از منابع معارضه سوريه كه به گروه مسكو شهرت دارند پيش از اين به خبرگزاري روسي تاس گفته بودند كه گفت‌وگوهاي آستانه در نيمه دوم ژانويه 2017 برگزار خواهد شد و اين تلاش‌ها در ژنو در قالب گفت‌وگوهايي كه استفان دي ميستورا مبتكر آن است و گفته مي‌شود روز هشتم فوريه برگزار خواهد شد، ادامه پيدا خواهد كرد. روسيه و تركيه پس از آنكه در ماجراي حلب توانستند در قالب همكاري دوجانبه عمليات را پيش ببرند به ادامه همكاري‌ها و به ثمر رسيدن آن اميدوار شده‌اند. برخي از گروه‌هاي معارضه مي‌گويند كه نظري درباره توافق تركيه و روسيه درباره آتش‌بس ندارند چرا كه در جريان جزييات آن نيستند. يك منبع آگاه در اين باره به آسوشيتدپرس مي‌گويد: روسيه و تركيه در حال كار روي طرح آتش‌بس براي سرتاسر سوريه هستند. پيش از اين جريان معارضه مخالفت خود را از طرح‌هاي آتش‌بس اعلام كرده بود و دليل آن را هم صدور مجوز براي ادامه حملات ارتش سوريه به مواضع در اختيار مخالفان در حومه دمشق اعلام كرده بود. رسانه‌هاي تركيه روز گذشته به نقل از مولود چاووش اغلو اعلام كردند كه آتش‌بس دايمي و آغاز راهكار سياسي در سوريه بسيار نزديك است. البته جزييات بيشتري در اين باره به نقل از وزير امور خارجه تركيه منتشر نشده است. برخي از اعضاي اپوزيسيون در اين باره به آسوشيتدپرس گفته‌اند: طرف‌هاي مختلف درگير در اين پرونده بحث‌هاي بسياري درباره تمام احتمالات داشته‌اند. اين در حالي است كه منابع ديگر مي‌گويند هيچ گونه طرح آتش‌بسي به شكل رسمي براي بررسي و جلب نظر در اختيار اپوزيسيون سوريه صورت نگرفته است. يك عضو اپوزيسيون سوريه در اين باره مي‌گويد: زماني كه ما هنوز نگاهي به جزييات نداشته‌ايم چگونه مي‌توانيم درباره پذيرش يا عدم پذيرش يك طرح صحبت كنيم.
برخي از تحليلگران مي‌گويند كه دليل خوش‌بيني به نتيجه اين دور از مذاكرات براي برقراري آتش‌بس مي‌تواند اين باشد كه روسيه و تركيه تجربه‌هاي به نسبت خوبي را از كار مشترك در سوريه به ثبت رسانده‌اند. به نظر مي‌رسد كه روسيه، تركيه و ايران به اين نتيجه رسيده‌اند كه بهتر است براي نزديك شدن به راه‌حل در سوريه، بازيگران اصلي كار را پيش ببرند و صرفا منتظر تفاهم داخلي ميان معارضه و بشار اسد نشوند. در حالي كه ترك‌ها مي‌گويند گروه‌هاي تروريستي از روند مذاكرات دور خواهند ماند و حمله به مقرهاي آنها ادامه خواهد داشت اما هنوز مشخص نيست كه منظور تركيه از اين گروه‌هاي تروريستي چه گروه‌هايي است و آيا روسيه و تركيه درباره تعريف گروه‌هاي تروريستي با هم به توافقي رسيده‌اند يا خير.
روسيه، تركيه و ايران در حالي براي رسيدن به يك راهكار مشترك تلاش مي‌كنند كه شوراي امنيت سازمان ملل تاكنون بارها براي رسيدن به قطعنامه‌اي الزام‌آور درباره توسل به راهكار سياسي در سوريه اقدام كرده اما تمام اين اقدام‌ها با شكست روبه رو شده است. روسيه به تنهايي 7 مورد از قطعنامه‌هاي شوراي امنيت درباره سوريه را وتو كرده است و اين رقم براي چين نيز 6 قطعنامه است. تركيه تلاش مي‌كند با حفظ رابطه حسنه با روسيه سهم خود در تعيين صحنه سياسي آتي سوريه را حفظ كند تا در سايه آن دغدغه‌هاي آنكارا در مورد وزن كردها و جايگاه آنها در آينده سوريه هم پاسخ داده شود.
استقبال دي ميستورا از بيانيه گروه 3
همزمان با ادامه تلاش‌هاي روسيه، تركيه و ايران براي رسيدن به راهكاري در سوريه و در حالي كه بسياري پس از نشست سه‌جانبه در مسكو نسبت به غيبت نماينده ويژه دبيركل سازمان ملل در امور سوريه در اين نشست ابراز نگراني كرده بودند، سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه با استفان دي‌ميستورا، فرستاده سازمان ملل در سوريه تلفني گفت‌وگو كردند. در اين تماس تلفني، فرستاده سازمان ملل به سوريه آمادگي خود را براي شركت در تدوين توافق‌هايي ميان دولت سوريه و مخالفان مسلح پيرامون آتش‌بس و آغاز گفت‌وگوها در آنكارا اعلام كرد. وزارت خارجه روسيه درخصوص اين تماس تلفني گفت كه در اين تماس تبادل نظري پيرامون تلاش‌هاي جمعي براي آغاز روند سياسي كارآمد براي حل و فصل بحران سوريه صورت گرفت. در اين بيانيه آمده است: دي ميستورا نتايج ديدارهاي وزراي خارجه و دفاع از روسيه، ايران و تركيه در مسكو در روز 20 دسامبر را تاييد كرد و بر آمادگي سازمان ملل جهت مشاركت در اجراي اين نتايج از جمله تدوين توافق‌ها ميان دولت سوريه و مخالفان پيرامون آتش‌بس و اجراي مذاكرات در آستانه تاكيد كرد.
لاوروف در اين تماس همچنين به رفتارهاي برخي از كارمندان آژانس‌هاي انساني سازمان ملل در مورد انتشار اخباري دروغين پيرامون وضعيت انساني در حلب و سوءاستفاده از رنج‌هاي مردم براي تشديد گفتمان خصمانه عليه دولت دمشق اشاره كرد. لاوروف بر لزوم توقف هرچه‌سريع‌تر سياسي كردن مسائل انساني تاكيد كرد و گفت كه طرف‌هايي كه درصدد سياسي كردن كمك‌هاي انساني هستند، بايد به اين تلاش‌ها براي رساندن كمك‌هاي انساني به حلب و ديگر مناطق سوريه ملحق شوند.
مخالفت روسيه با قطعنامه عليه حملات شيميايي در سوريه
سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه در سخناني تصريح كرد كه مسكو با قاطعيت مخالف پيش نويس قطعنامه‌اي است كه فرانسه و انگليس در شوراي امنيت ارايه داده‌اند و هدف از آن اعمال تحريم‌هايي در پي حملات شيميايي اخير در سوريه است. وي افزود: پيش‌نويس اين قطعنامه اعمال تحريم‌ها را قيد كرده است و اين مساله‌اي است كه ما كاملا با آن مخالفيم. مسكو به غرب نسبت به تلاش‌ها براي شعله‌ور كردن مجدد تنش‌ها در شوراي امنيت هشدار مي‌دهد و تاكيد مي‌كند كه اين تلاش‌هاي فرانسه و انگليس موفق نخواهد شد.
انتقال سياسي با بشار ممكن نيست
«مولود چاووش اوغلو»، وزير خارجه تركيه روز گذشته اعلام كرد انتقال سياسي قدرت در سوريه با وجود «بشار اسد» رييس‌جمهور اين كشور ممكن نيست زيرا گروه‌هاي معارض و شورشي چنين چيزي را نمي‌پذيرند. چاووش‌اوغلو در بيانيه‌اي با تاييد حصول توافق درباره برقراري آتش‌بس فراگير در سوريه، افزود: دو تفاهمنامه در اين باره آماده شده؛ يكي درخصوص آتش‌بس و ديگري درباره راهكار سياسي و انتقال قدرت است.
وي با بيان اينكه قصد انتقال آتش‌بس در «حلب» به تمامي كشور سوريه را دارد، تاكيد كرد: تركيه موضعش درباره سوريه را تغيير نداده و هنوز هم معتقد است راهكار سياسي، بهترين چاره براي پايان دادن به بحران است.
وزير خارجه تركيه همچنين افزود كه حزب كردي دموكراتيك سوريه و يگان مدافع خلق براي شركت در مذاكرات صلح سوريه در «آستانه» پايتخت قزاقستان دعوت نخواهند شد.