كشف بخشي از سازه‌هاي آبي زيرزميني در اصفهان
ميراث آريا| مديركل ميراث فرهنگي استان اصفهان اطلاعات جديدي از كشف راه آبه مسجد امام و كشف بخشي از سازه‌هاي زيرزميني هدايت آب در شهر تاريخي اصفهان در محور شمال غرب مسجد تاريخي امام(ره) اعلام كرد. فريدون الهياري از بازديد خود از آخرين تحولات در محور معبر جديد كشف‌شده در مسجد تاريخي امام اصفهان خبر داد و گفت: با توجه به اينكه اصفهان از زمان‌هاي قديم به‌صورت باغ شهر طراحي‌شده بود و با عنايت به كمي بارش‌هاي جوي در اين جلگه، مردمان اين شهر تاريخي همواره از زاينده‌رود براي رفع نيازهاي آبي خود استفاده مي‌كردند، به همين دليل شبكه گسترده‌اي از نهرهايي كه از بخش‌هاي مختلف زاينده‌رود منشعب مي‌شدند در پهنه دشت اصفهان وجود داشته كه معروف‌ترين آن مادي نياصرم است. مديركل ميراث فرهنگي استان در ادامه سخنانش درباره تاريخچه اين نهرها گفت: سوابق و اسناد تاريخي نشان مي‌دهد كه قدمت اين شهرها به دوران حكومت شاهان آريايي تبار (ماد) مي‌رسد، لذا اين نهرها در گويش محلي اصفهان با لفظ (مادي) خوانده مي‌شود كه محققين معتقدند اين نام برگرفته‌شده از نام قوم (ماد) از نخستين اقوام آريايي تبار ايراني است.
مديركل ميراث فرهنگي استان در بخش ديگري از سخنانش عنوان كرد: بدون شك كشف چندين آبراهه زيرزميني هدايت آب به‌ويژه در قلب بافت تاريخي اصفهان، همچون كشف دو آبراهه روباز و سرپوشيده در مركز ميدان امام حسين (دروازه دولت) و همچنين كشف آبراهه هادي در ميدان امام علي(ع) (عتيق) و سپس كشف اين معبر منحصربه‌فرد در مسجد امام و همچنين آبراهه‌هاي هدايت آب در تفرجگاه عظيم چهارباغ، اين ايده را در ذهن باستان شناسان تقويت مي‌كند كه به‌احتمال بسيار زياد در ادوار پيش از صفوي يعني حداقل از سده پنجم هجري قمري به بعد و سپس در عصر صفوي در سده يازدهم هجري قمري شبكه‌اي پيچيده و عظيم از سازه آبي ويژه هدايت آب به‌صورت زيرزميني در بخش‌هاي مختلف شهر اصفهان براي انتقال آب شرب يا دفع آب‌هاي سطحي و مواردي ازاين‌دست ايجادشده بود كه در هماهنگي كامل با شبكه آب‌رساني درروي زمين (مادي‌ها) قرار داشت. با اين وصف با تفكر جديدي مواجه هستيم كه در صورت اثبات آن رهيافت‌هاي جديدي از تاريخ معماري و شهرسازي اصفهان به عنوان يكي از كهن‌ترين شهرهاي ايران و جهان را كه ناشي از تفكر والاي نياكان بوده است را مي‌تواند به ما نشان دهد. الهياري همچنين اظهار داشت: هم‌اينك مسيري در حدود 200 متر از اين آبراهه كشف‌شده است و اين در حالي است كه در فاصله اندك از اين سازه آبي زيرزميني، نهر بزرگي در داخل ميدان امام قرار داشت كه آب را از طريق باغ‌هاي پيرامون كاخ چهلستون به ميدان امام و سپس به محور شرق اصفهان درروي زمين هدايت مي‌كرد، با اين وصف بعيد نيست با شبكه‌اي عظيم و پيچيده از سازه‌هاي آبي زيرزميني در شهر اصفهان مواجه باشيم كه احتمالاً آب شرب مردم را به بخش‌هاي مختلف شهر انتقال مي‌داده است يا اينكه آب‌هاي سطحي را جمع‌آوري و از طريق اين شبكه زيرزميني درعين‌حال كه سفره‌هاي آب زيرزميني شهر تغذيه مي‌شد، آب مازاد به‌صورت منظم به رودخانه انتقال مي‌يافت. طرح مرمت و درعين‌حال ادامه كاوش اين آبراهه در دستور كار قرارگرفته است.