ايمني و مديريت بحران پاشنه آشيل پايتخت
محمد سالاري
رييس كميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر تهران
ساختمان پلاسكو در آتش سوخت، تعدادي از آتش‌نشانان جان بركف و احتمالا برخي از صاحبان كسب را هم در آتش سوزاند تا هم مسوولان كشور و هم مديريت شهري، صاحبنظران، فعالان سياسي و اجتماعي و رسانه ملي، رسانه‌هاي مكتوب و مجازي براي چند روز و نهايتا چند هفته به عدم وجود ايمني در شهر تهران و... بپردازند و بعد روز از نو، روزي از نو...
ناايمن بودن و چالش مديريت بحران در شهر تهران واقعيت انكارناپذيري است كه چنانچه تصميم‌گيري اساسي و بنيادي در اين خصوص اتخاذ نشود و رعايت الزامات و استانداردهاي ايمني به دغدغه مسوولان كشور و مديريت شهري و عموم مردم تبديل نگردد، بايد هر لحظه منتظر بحران‌هاي ديگري در كلانشهر تهران باشيم. حادثه ساختمان پلاسكو، نمونه‌اي از مجموعه‌اي گسترده از ساختمان‌هاي تجاري، اداري و بناهاي عمومي شهر تهران است كه در ناايمني به سر مي‌برند، متاسفانه شهر تهران در يك بي‌قاعدگي تمام عيار شكل گرفته و زيرساخت‌ها، بناها و ساختمان‌هاي آن نيز بدون توجه به مقررات ملي ساختمان، استانداردها و ضوابط ايمني ايجاد شده‌اند، در نتيجه به دليل نداشتن نظام برنامه‌ريزي توسعه شهري و عدم رعايت مقررات ملي ساختمان و استانداردهاي اوليه ايمني و عدم توجه كافي به پدافند غيرعامل، وقوع چنين بحران‌هايي درجاي جاي تهران محتمل است. ساختمان پلاسكو تنها يك نمونه از هزاران پروژه و بناي ناامن شهري است كه نيازمند تصميم‌گيري و تصميم‌سازي و اقدام اصولي و شروع يك نهضت عمومي در مسوولان و مردم براي تغيير رويكرد در اين خصوص است.
وضعيت بحراني زيرساخت‌هاي شهري و فرونشست‌هاي مستمر در معابر و ميادين و عرصه‌هاي عمومي، تخريب ساختمان‌ها هنگام گودبرداري‌ها، آتش‌سوزي‌هاي تكراري در گستره شهر، نبود كانال‌هاي تاسيسات شهري، بحراني بودن وضعيت شبكه‌هاي توزيع نيرو، فرسودگي 3700 هكتار بافت شهري، وجود گسل‌هاي فراوان زلزله و نظاير آن و مهم‌تر از همه ضعف ستاد مديريت بحران در حوادث اينچنيني، موجب شده شهروندان در شهرتهران به هيچ عنوان احساس ايمني نكنند. بنابراين مي‌توان گفت ايمني و مديريت بحران پاشنه آشيل و چالش اساسي كلانشهر تهران است و از آنجا كه ايمني و مديريت بحران جزو ماموريت‌هاي نرم‌افزاري در حيطه مديريت شهري است متاسفانه در سال‌هاي گذشته و به خصوص طي دهه اخير كه افزايش قابل توجه اعتبارات مديريت شهري را داشتيم، در تخصيص اعتبارات لازم توسط شهرداري تهران در اين خصوص غفلت شده است. متاسفانه ما كمتر از حوادث و رخدادهاي گذشته درس مي‌گيريم و حوادثي كه در شهر تهران رخ مي‌دهد به صورت مقطعي و زودگذر دغدغه مسوولان و ديده‌بان‌هاي شهري و رسانه‌هاي مكتوب و مجازي مي‌شود و بعد از چند روز به دست فراموشي سپرده مي‌شود. شوراي اسلامي شهر تهران در دوره چهارم در برنامه 5 ساله دوم عملياتي ماموريت‌هاي ايمني و مديريت بحران را در كنار ساير ماموريت‌ها بصورت ويژه مورد تصويب قرار داده و وظايف شهرداري را در طول هر سال از برنامه به صورت مشخص تعيين كرده است و با چندين بار ارايه طرح‌ها و تصويب مصوبات، شهرداري تهران را ملزم به افزايش و ارتقاي تجهيزات ارايه خدمات ايمني مبتني بر تكنولوژي‌هاي نوين و الزام ساختمان‌هاي بلندمرتبه به داشتن پدهاي هلي‌كوپتر كرده است اما متاسفانه شهرداري تهران در تخصيص اعتبارات مربوطه درست عمل نكرده و تمام اعتبارات را تخصيص نداده است و در خصوص پدهاي هلي‌كوپتر نيز كارنامه خوبي نداشته است، چرا كه مديران شهري همواره تمايل داشته‌اند در حوزه‌هاي سخت‌افزاري و پروژه‌هاي عمراني كه براي شهروندان قابل مشاهده است، هزينه كنند. وقوع بحران‌هايي نظير حادثه بسيار وحشتناك پلاسكو نشان داد عدم توجه به ماموريت‌هاي حوزه نرم‌افزاري و نيز عدم توجه مسوولان و مردم به موضوعاتي نظير ايمني و مديريت بحران در مديريت شهري بسترساز اصلي بروز و ظهور اتفاقات ناگوار است. واقعه تلخ پلاسكو بايد درس عبرتي شود كه به ايمن‌سازي و تقويت مديريت بحران در سطح شهر بيشتر توجه كنيم تا در يك تصميم اساسي و زيربنايي نهضت الزام و رعايت استانداردهاي ايمني در كشورمان نهادينه شود.