رهبران امريكا و هند از توافق هستهاي خبر دادند
استقبال بيسابقه مودي از اوباما
زماني كه نارندرا مودي، نخستوزير هند شد، بسياري در شرق ابراز اميدواري ميكردند روابط دهلي نو و واشنگتن به سردي گراييده و فرصت مغتنمي براي سرمايهگذاري شرقي در شبه جزيره گرم جنوب آسيا به وجود خواهد آمد، اما اكنون آغوش گرم مودي براي باراك اوباما، رييسجمهوري امريكا حاكي از مناسبات گرم و دوستانه هند و امريكاست. اين نخستينبار است كه يك رهبر امريكا دو بار در دوران رياستجمهورياش به هند سفر ميكند و اينچنين فضا مطلوب دو طرف به نظر ميرسد. هر چند اين رابطه با چشم غره اژدهاي زرد همراه شود كه از بالا همه وجوه روابط همسايگان خود با رقيب بزرگ را زيرنظر دارد. به همين دليل بايد گفت همزمان يا مقارن با حضور رييسجمهور امريكا در هند به مناسبت استقلال اين كشور، به زودي يك نمايش دوستانه بين چين و پاكستان هم انجام خواهد شد. اما صرف نظر از اين رقابت سنتي، ميتوان از عملگرايي دولت مودي در هند هم ياد كرد. چون هند به همين نسبت كه به رابطه با امريكا علاقهمند است، نشان داده است براي همسايگان و دوستان شرقي خود چون چين و روسيه نيز جايگاه ويژهاي در راهبردهاي سياسي- اقتصادي قايل است. شواهد و اسناد نشان ميدهند هند به عنوان بزرگترين واردكننده سلاح نظامي در جهان، از رويكرد «توازن قوا» براي دستيابي به فناوريهاي نظامي و ساخت مشاركتي تجهيزات دفاعي استفاده ميكند. از سوي ديگر به نظر ميرسد امريكا نيز رابطه با هند را با واقعيتها تطبيق داده است. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، براساس اظهارات مقامات امريكايي، باراك اوباما، رييسجمهوري امريكا در تلاش است تا از ديدارهاي دو جانبه با نارندرا مودي، نخستوزير هند براي ارتقاي همكاريها در زمينه تغييرات جوي، صنايع دفاعي و اقتصاد استفاده كند. كاخ سفيد اميدوار است سفر اوباما به هند بتواند تغييرات زيادي در سياستهاي دو كشور و دستور كارها به وجود آورد يا حداقل همين كه رهبران دو كشور با يكديگر گفتوگو ميكنند، اميدي براي پيشرفت در مناسبات حاصل ميشود. دولت اوباما علاقهمند است براي ايجاد تغييراتي در مناسبات اقتصادي، از دولت هند مجوز سرمايهگذاري شركتهاي امريكايي در پروژههاي هستهاي را كسب كند. رسيدن به اين توافق براي واشنگتن علاوه بر سود اقتصادي، سود سياسي- امنيتي نيز به شمار ميآيد. در راستاي اهداف اقتصادي اوباما با شماري از رهبران اقتصادي هند ديدار و گفتوگو داشته و خواهد داشت. هند از كشورهاي منطقهاي كه الگوي چيني در داخل، منطقه و نظام بينالملل دنبال ميكند و آن اولويت دادن به توسعه اقتصادي بر ملاحظات سياسي-منطقهاي و بينالمللي درجه چندم است. ميتوان گفت اين الگوي رفتاري هند، شرايط را براي امريكا در جهت جلب همكاري دهلي نو در اهداف منطقهاي خود در جنوب آسيا فراهم ميكند. رييسجمهوري امريكا پيش از سفر در مصاحبه با اينديا تودي نيز گفته بود: زماني كه من در سال 2010 در پارلمان هند سخنراني كردم، نظراتم را در مورد اينكه هند و واشنگتن چطور ميتوانند تبديل به شركاي جهاني براي مقابله با چالشهاي جهاني شوند، بازگو كردم.
البته در مسير روابط بازرگاني دو كشور، چالشهايي جدي نيز وجود دارد كه احتمالا در اين سفر به بحث گذاشته خواهد شد، از جمله، امريكا چون گذشته به نظام مالياتي هند انتقاد دارد، خواهان دسترسي آسانتر به بازار هند است و از دهلي نو ميخواهد كه برخي مقررات مربوط به مالكيت معنوي را بپذيرد. متقابلا، هنديها نيز در زمينه دسترسي به فناوريهاي پيشرفته و مهاجرت نگرانيهايي جدي دارند كه در جريان ديدار اوباما مطرح خواهند كرد. همچنين احتمالا ساز و كارهاي مربوط به همكاري در افغانستان و پاكستان، يكي از موضوعات و البته چالشهاي مهم در روابط دو طرف خواهد بود. گفته ميشود با اين حال اكنون «باراك اوباما» قصد دارد قرارداد 10 ساله موسوم به «چارچوب همكاريهاي دفاعي» را كه در سال 2005 ميان دولت پيشين هند و دولت جرج بوش امضا شده بود به مدت 10 سال ديگر تمديد كند. در واقع، تصميم «نارندرا مودي» و «باراك اوباما» براي گسترش روابط نظامي و دفاعي ميان هند و امريكا، در جريان ديدار سپتامبر 2014 ميلادي، يعني همان زمان اعلام شد كه تنش در روابط دفاعي هند و روسيه بالا گرفته بود. در توافق سپتامبر 2014، مقرر شد «دو كشور شراكتي را پيريزي كنند كه در آن، هر دو طرف رفتاري برابر با هم داشته باشند و اين شراكت شامل انتقال فناوري دفاعي، بازرگاني، پژوهش، همكاري در ساخت و همكاري در توسعه شود». بر اساس گزارشها در جريان ديدار اوباما از هند، قراردادهايي از جمله براي مشاركت امريكا در ساخت شهرهاي هوشمند در «ويساكاپاتنام»، «اللهآباد» و «آجمِر» امضا ميشود. همكاري دو كشور در توسعه زيرساختهاي هند و در زمينه انرژيهاي تجديدپذير، از ديگر زمينههاي گفتوگو ميان سران هند و امريكا خواهد بود.
هند همزمان با حضور اوباما
مودي شخصا براي استقبال از اوباما به فرودگاه دهلينو رفت و از رهبر امريكا و همسرش استقبال كرد.
طبق برنامهريزيها، اوباما پيش از آغاز مراسم جشن روز جمهوري با مودي ديدار داشت و در ضيافت شام نخستوزير هند شركت داشت.
شركت در مراسم درختكاري و اعطاي حلقه گل روي قبر مهماتما گاندي، نماد استقلال هند از برنامههاي اوباما در دهلي نو اعلام شد.
پيش از سفر رييسجمهور امريكا به هند، قرار بود اوباما از تاج محل در آگرا ديدار كند كه به دليل سفر اوباما به رياض اين برنامه لغو شد.
در آستانه ورود اوباما، تدابير امنيتي در هند به شكل بيسابقهاي افزايش يافت و هزاران مامور همراه با ۱۵ هزار دوربين مداربسته در خيابانهاي دهلي استقرار يافتند.
همزمان با حضور اوباما در دهلي نو سازمانهاي اطلاعاتي هند هشدار دادند كه عوامل ضد ملي متعلق به كشورهاي سريلانكا يا مالديو ممكن است درمدت حضور رييسجمهور امريكا در مراسم روز جمهوري به وي حمله كنند.