از صحنه پياده‌رو تا سالن تئاتر
نابازيگران نمايش «شِلتِر»
كارتن‌خواب هستند
بابك احمدي
امين ميري از كارگردانان جوان تئاتر است كه يكي دوسال قبل موفق شد با اجراي نمايش «احساس آبي مرگ» بحث مسووليت اجتماعي تئاتر را به شكلي پررنگ مطرح كند؛ اجرايي كه با مشاركت تعدادي از نوجوانان كانون اصلاح و تربيت به صحنه رفت و به بررسي زمينه‌هاي وقوع جرايمي نظير قتل غيرعمد پرداخت. گروه اجرايي نمايش «احساس آبي مرگ» در ادامه موفق شد با جلب رضايت تعدادي از اولياي دم زمينه بخشش چند نوجوان محكوم به اعدام را فراهم كند. ميري اين‌بار به طرح يكي ديگر از آسيب‌هاي اجتماعي پرداخته و نمايش «شلتِر» را با موضوع كارتن‌خوابي روي صحنه آورده كه با ايفاي نقش 15 بازيگر در تئاترشهر روي صحنه رفته است. «از دوره ابتدايي اجراي نمايش احساس آبي مرگ دنبال سوژه مستند ديگر بودم. تحقيقات ميداني از همان زمان آغاز شد و در ادامه گروه را به سوي موضوع كارتن خواب‌ها، اعتياد، تن فروشي و عدم امنيت زنان در جامعه سوق داد.
در اين نمايش نيز اين افراد و اتفاق‌هايي كه براي‌شان رخ داده را زير ذره‌بين گذاشته‌ايم. سرنوشتي كه بعضا خودشان نقش چنداني در شكل‌گيري‌اش نداشته‌اند.»
كارگردان در اجراي جديد نيز روش گذشته را ادامه داده و آسيب‌ديدگان اجتماعي - تعدادي كارتن‌خواب – در ميان بازيگران نمايش «شلتر» ايفاي نقش مي‌كنند. «اين‌بار تجربه تازه‌اي وجود دارد، اينكه افراد كارتن خواب دقيقا نقشي را بازي مي‌كنند كه در زندگي واقعي هم براي‌شان رخ داده و اين حضور طوري به نمايش در مي‌آيد كه تماشاگر تشخيص نمي‌دهد كدام يك از افراد روي صحنه بازيگر و كدام‌يك آسيب ديده اجتماعي هستند.»
خلق نمايش برپايه موضوع مستند به تحقيق زيادي نياز دارد و ميري مي‌گويد تحقيقات نمايش از فروردين 94 آغاز شده است. «تحقيقات و مطالعات كتابخانه‌اي از همان زمان شروع شد و در خرداد همان سال به‌صورت ميداني ادامه يافت. هم‌زمان با همه اينها تمرين گروه پيش مي‌رفت و مصاحبه با آسيب ديدگان اجتماعي در
جريان بود. »
او در اين راه به شيوه «ورباتيم» وفادار بوده و سخنان مصاحبه شوندگان پس از ويرايش در قالب متن دراماتيك در اختيار بازيگران قرار گرفته است. ميري تغيير نگاه مخاطبان نسبت به افراد آسيب ديده را يكي از اهداف خود دانسته و مي‌گويد: «تلاش اول ما تغيير نگاه تماشاگران به اين افراد است، چون بارها ديده‌ايم مردم در بهترين حالت بي‌تفاوت از كنار يك كارتن‌خواب عبور مي‌كنند. قصد داريم كاري كنيم كه مردم كمي فكر كنند چه مجموعه عواملي موجب شده عده‌اي با اين مشكل
مواجه شوند.»
همانطور كه اجراي نمايش «احساس آبي مرگ» شرايط رهايي تعدادي محكوم به اعدام را فراهم كرد، اين‌بار قرار است گروه براي برطرف شدن بخشي از مشكلات افراد آسيب ديده تلاش كند. «مي‌خواهيم به واسطه بازتاب مشكلات پيگير حل آنها شويم.
چون اصلا جالب نيست كه عكس گورخواب‌ها يا ماجراي هرندي منتشر شود و براي مدتي كوتاه يك موج احساسي به راه بيفتد و بعد همه‌چيز را به فراموشي بسپاريم. در تلاش هستيم با تشكيل يك صندوق و دعوت از مسوولان كمك‌هايي براي اين افراد جمع‌آوري كنيم.»
ميري كه براي نگارش نمايشنامه چند ماه به همراه گروه در كنار كارتن خواب‌هاي منطقه شوش زندگي كرده با طرح اين پرسش كه «اگر در سرماي زمستان خانه و سرپناهي نداشته باشيم چه كار از دست‌مان ساخته است؟» مي‌گويد: «در نمايش اشاره مي‌كنيم كه قرار است گرم‌خانه‌ها مشكل بي‌سرپناهي افراد كارتن‌خواب را حل كنند ولي امكانات آنها اصلا مطلوب نيست. يا از طرفي در صورتي كه فرد نيازمند بيرون بماند از ساعتي به بعد اجازه ورود ندارد. پنج صبح هم آنها را بيرون مي‌كنند و دوباره 8 صبح اجازه دارند براي صرف صبحانه بازگردند. اين كانكس‌ها فقط نام گرم خانه را يدك مي‌كشند.
طوري‌كه ما هنگام مصاحبه از سرما مي‌لرزيديم، حالا در نظر بگيريد سرماي موجود باعث مي‌شود فرد معتاد تا صبح خواب نداشته باشد و تازه وقتي مي‌خواهد بخوابد بايد از گرم‌خانه برود.»
كارگردان نمايش «شلتر» از آمادگي گروه براي اجراي اين نمايش در شهرهاي ديگر كشور، در صورت حمايت نهادهاي مسوول خبر داد.