شصت‌وهفتمين جشنواره فيلم برلين برندگان خود را شناخت
سينما با طعم سياست و اعتراض
بهار سرلك
معمولا جشنواره‌هاي فيلم به سينما، بازار فيلم، تحسين بهترين آثار، فرش قرمزهاي پرزرق‌وبرق و نمايش فيلم‌ها مي‌پردازند اما زندگي در اين روزهاي پر كشمكش باعث مي‌شود نورافكن‌ها بر سينماي اعتراض متمركز شوند.
شصت‌وهفتمين جشنواره فيلم برلين نهم فوريه كار خود را آغاز كرد. 20 هزار سينماگر حرفهاي از 122 كشور دنيا در اين رويداد سينمايي شركت داشتند. طي يازده روز برگزاري برليناله بيش از 400 فيلم نمايش داده شد كه 18 فيلم براي كسب جوايز اصلي از جمله خرس طلايي بهترين فيلم و خرس نقره‌اي بهترين بازيگري زن و مرد و بهترين فيلمنامه‌نويسي به رقابت پرداختند.
مراسم اهداي جوايز يكشنبه‌شب در كاخ برليناله در ميدان پوتسدامر پلاتس ميزبان فيلمسازاني بود كه به هنگام دريافت جوايز خود سخنراني‌هاي سياسي ادا كردند. استبان آرانگويز جولين، برنده خرس نقره‌اي هيات داوران براي ساخت فيلم كوتاه «خيال‌پردازي در مرغزار» توجه‌ها را به دانشجوهاي ناپديدشده مكزيكي فراخواند. رائد آندوني، كارگردان فلسطيني كه نخستين جايزه مستند Glashutte را براي فيلم «روح‌زده» كه درباره مركز بازجويي اسراييلي است، به دست آورد از فرصت استفاده كرد و شرايط دشواري كه فلسطيني‌ها با آن مواجهند را به حضار يادآوري كرد. لارا پويترس، مستندساز امريكايي كه اين جايزه را به آندوني اهدا كرد، گفت: «ديروز رييس‌جمهور امريكا، مطبوعات را دشمن مردم ناميد. ما مستندسازها اينجا هستيم تا بگوييم ما دشمن ناسيوناليسم و محروم‌سازي هستيم.»
سباستين ليلو، كارگردان شيليايي به هنگام دريافت جايزه خرس نقره‌اي بهترين فيلمنامه براي فيلم «زني شگفت‌انگيز» گفت: «ما بايد با زيبايي، ظرافت و شعر با ادوار تاريكي مبارزه كنيم. » او جايزه‌اش را به دانيلا وگا، زني كه شخصيت محوري داستان فيلم را ايفا مي‌كرد، تقديم كرد.
آگنيشكا هولاند، كارگردان كهنه‌كار لهستاني كه با دخترش فيلم «رد پا» را كارگرداني كرده است، به هنگام دريافت جايزه آلفرد بائر، حرفهاي ليلو را با كلامي ديگر تكرار كرد: «در زمانه دشواري زندگي مي‌كنيم. به ديدگاه‌هاي جديد احتياج داريم، به فيلم‌هايي دليرانه احتياج داريم و فيلم‌هايي كه گريزي به موضوعات مهم در دنياي ما دارند.»
ديتر كاسليك ساعتي پيش از برگزاري مراسم اختتاميه جشنواره برلين مروري بر شصت‌وهفتمين دوره برليناله داشت و اين جشنواره را ويتريني براي نمايش فيلم‌هاي درخشان و جايگاهي براي مواجهه با ديدگاه‌هاي سياسي ازجمله مخالفت با سياست‌هاي دونالد ترامپ تاكيد كرد. همچنين او اين دوره از جشنواره را «برليناله كلاسيك» خواند.
ديتر كاسليك، مدير جشنواره برلين در سخنراني كوتاهي گفت: «از همه فيلمسازاني كه طي 10 سال گذشته با اشعارشان براي نجات جهان كوشيده‌اند، تشكر مي‌كنم. لازم نيست به شما بگويم كه حال دنيا خوب نيست. » كاسليك انتخاب فيلم‌هاي حاضر در شصت‌وهفتمين دوره برليناله را براساس غلبه تنوع بر يكنواختي و نمايش تبعيض اقليت‌هاي نژادي و قومي شكل گرفته دانست.
او با حالتي كنايه‌آميز از آوردن نام رييس‌جمهوري امريكا امتناع كرد؛ دونالد ترامپ با صدور فرمان اجرايي ممنوعيت ورود شهروندان هفت كشور مسلمان به امريكا غوغايي را به پا كرد، كاسليك درباره سياست‌هاي ترامپ گفت: «اين مرد موجب شد تا يك بيدارباش جهاني ايجاد شود، حالا ديگر همه ما هوشياريم كه چه اتفاقي در حال روي دادن است.» كاسليك گفت كه فيلم‌هاي حاضر در اين دوره «به اندازه كافي معترضانه» هستند.
اما برترين جايزه برليناله از آن كارگردان مجارستاني شد. داستان عاشقانه «درباره جسم و روح» كه روايتي از دو كارگر عاشق در كشتارگاهي در بوداپست است، جايزه خرس طلايي بهترين فيلم بخش رقابتي اين دوره از جشنواره را نصيب ايديكو انيدي، كارگردان مجارستاني كرد. همچنين اين فيلم به گفته پاول ورهوفن، كارگردان دانماركي رييس هيات داوران، هفت عضو هيات داوران را به وجد آورده چرا كه به مخاطب «شفقت و دلسوزي» را يادآوري مي‌كند، چيزي كه اغلب در زندگي روزمره فراموش مي‌شود. انيدي، پنجمين فيلمساز زن در تاريخ برگزاري جشنواره برلين است كه در بخش رقابتي جايزه خرس طلايي را از آن خود كرد؛ پيش از اين فيلمسازان زن روسي يعني مارتا ميساروش، براي فيلم «فرزندخواندگي» (1975)، لاريسيا شپيتكو با فيلم «عروج» در سال 1977، ياسمينا ژبانيچ، فيلمساز بوسنيايي با فيلم «گرباويتسا» در سال 2006 و كلوديا يوسا، فيلمساز پرويي با فيلم «شير اندوه» در سال 2009 اين جايزه را به دست آوردند.
جايزه بزرگ هيات داوران به فيلم «فليسيته» محصول كشورهاي فرانسه، سنگال و بلژيك و به كارگرداني آلن گوميز رسيد. «فليسيته» به شرح داستان زندگي زني كاريزماتيك مي‌پردازد كه در كافه‌اي خواننده است و زندگي شنونده‌هاي خود را روشن مي‌كند.
گرچه مناسبت اين رويداد باعث مي‌شد بحث‌هاي سياسي كنار گذاشته شوند اما سينماگران و هنرمندان موقعيت را غنيمت شمردند تا به ممنوعيت ورود شهروندان هفت كشور به خاك امريكا اعتراض كنند. چنين موقعيتي را فيلم «روي ديگر اميد» به وجود آورد كه جايزه بهترين كارگرداني برليناله را براي آكي كوريسماكي به ارمغان آورد. داستان فيلم درباره خالد (با بازي شروان حاجي، بازيگر سوري) است كه به كشور فنلاند مي‌رسد و دوستي دور از انتظاري را با شهروندان هلسينك آغاز مي‌كند. در واقع اين فيلم صداي صدها هزار انساني شده است كه از جنگ و شكنجه فراري هستند و به غرب پناه برده‌اند.
جايزه خرس نقره‌اي بهترين بازيگري زن به كيم مينهي براي بازي در فيلم «تنهايي شبانه در ساحل» اهدا شد. اين فيلم به كارگرداني هونگ سانگسو محصول كشور كره جنوبي با داستاني درباره زني كه به هامبورگ سفر مي‌كند تا مرد متاهلي را ملاقات كند، به معناي عشق مي‌پردازد.
گئورگ فردريش، بازيگر اتريشي جايزه بهترين بازيگري مرد را براي بازي در فيلم «شب‌هاي روشن» به دست آورد. اين فيلم روايت سفر جاده‌اي پسر و پدري در طول تابستان است. فردريش در فيلم «موش وحشي» كه در برليناله حضور داشت نيز ايفاي نقش كرده است.
برگزيدگان جوايز اين دوره از برليناله را هفت عضو هيات داوران به رياست پاول ورهوفن انتخاب و معرفي كردند. مگي جلينهال بازيگر امريكايي، ديه‌گو لونا بازيگر و كارگردان مكزيكي، ليا ينتش بازيگر آلماني، وانگ كوانان كارگردان و نويسنده چيني، دورا بوشوشه تهيه‌كننده تونسي و اولافور الياسون هنرمند ايسلندي اعضاي هيات داوران اين دوره از جشنواره برلين بودند.