زبان مادري
كليد مطالبات اقوام
زبان مادري به عنوان ابزاري كه نقش بسزايي در انتقال گنجينه فرهنگي اقوام از نسل‌هاي گذشته به نسل‌هاي آينده دارد، توانسته است جايگاه ويژه‌اي براي خود در مطالبات اقوام بازكند. حتي مذهب كه از گذشته وجهه‌اي پررنگ از هويت برخي از اقوام ايران بود با گذر زمان جاي خود را با هويت زباني تقسيم كرده است.
با وجود تنوع مطالبات با رويكرد دولت تدبير و اميد، زبان در حال تبديل به نقطه مشترك مطالبات اقوام و اقدامات دولت است. پذيرش دانشجو در رشته‌هاي زبان و ادبيات تركي آذربايجاني و كردي در دانشگاه‌ها و افتتاح بنياد فرهنگ، هنر و ادب آذربايجان را مي‌توان اقدامي حداقلي در پاسخ به خواسته‌ها و جامه عمل پوشيدن بخشي از شعارهاي روحاني دانست.
به اذعان بسياري از كارشناسان تدوين منشور حقوق شهروندي در صورت انتشار در سال‌هاي نخست تشكيل دولت مي‌توانست چتري وسيع براي پاسخگويي به مطالبات متنوع بخش‌هاي مختلفي از جامعه ايران به خصوص اقوام باز كند. انتخاب مجلسي همسوتر با دولت و مردم در كنار اقدامات دولت يازدهم مي‌توانست بستري مناسب براي توجه بيش از پيش قواي سه گانه به مساله اقوام و خواسته‌هاي آنها فراهم كند ولي فرصت‌هاي اندك پس از استقرار دولت يازدهم به صورت بهينه مورد بهره‌برداري قرار نگرفت و امكان‌ها متمركز در مطالبات زباني و محدود به تاسيس رشته‌هاي دانشگاهي شد. مطالبات زيست محيطي در خوزستان عرب نشين، آذربايجان و حتي بلوچستان و تركمن صحرا هنوز به قوت خود باقي است. بهبود وضعيت اقتصادي و توسعه اقتصادي مناطق پيرامون كه مناطق قوميتي نيز هستند مطالبه‌اي است كه منتظر برنامه‌ريزي دقيق و تخصيص بودجه است. رشد شاخص‌هاي اجتماعي و توسعه اجتماعي مناطق قوميتي متناسب با بافت فرهنگي خاص اين مناطق از مواردي است كه كمتر مورد بحث قرار گرفته است. حتي مطالبات زباني اقوام نيز در پله‌هاي نخست قرار دارد و ابهام در مورد چگونگي اجراي اصول معطل مانده قانون اساسي توسط دولت به عنوان مجري قانون اساسي و عدم شفافيت برنامه‌هاي آتي دولت در اين خصوص اقدامات انجام شده را تحت الشعاع قرار داده است. به‌طور حتم آراي قوميتي در انتخابات پيش رو به ويژه در انتخاب رييس‌جمهور آينده نقش بسزايي خواهد داشت و كانديداهايي موفق به جذب اين آرا خواهند بود كه جنس مطالبات قوميت‌هاي مختلف را بهتر درك كرده و برنامه‌اي مدون‌تر ارايه دهد. در بين خواسته‌هاي مختلف اقوام به‌طور حتم تدريس زبان مادري يكي از درخواست‌هاي شاخص قوميت‌هاي ايران خواهد بود.