رويارويي ديپلماتيك آنكارا و اروپا

گروه جهان

دامنه اختلافات ميان تركيه و كشورهاي اروپايي روز به روز گسترش پيدا مي‌كند. در اين شرايط نگراني‌ها از اوضاع متشنج نيز به‌شدت نگران‌كننده شده است. در حالي كه مولود چاووش اوغلو، وزير امورخارجه تركيه قصد داشت براي شركت در كمپين مهاجران ترك در روتردام هلند حضور پيدا كند و براي آنها در راستاي تبليغ كمپين حمايت از رفراندوم قانون اساسي تركيه سخنراني كند، دولت هلند سخت پاي موضع خود ايستاد و اجازه فرود هواپيماي وزير امورخارجه تركيه به هلند را ندارند. مولود چاووش اوغلو، وزير امورخارجه تركيه نيز پس از اين اقدام هلند گفت: دولت هلند شهروندان ترك را به گروگان گرفته و مانع تماس آنها با آنكارا شده است.
دولت هلند دليل عدم اجازه حضور چاووش اوغلو در رتردام را نگراني از اخلال در نظم و امنيت عمومي اين شهر دانست. اما اين اقدام آمستردام در حالي صورت گرفت كه چاووش اوغلو پيش از آن هلند را تهديد به تحريم‌هاي سياسي و اقتصادي در صورت عدم اجازه سفر به روتردام كرده بود. اما دولت اين كشور بر سر مواضع خود ايستاد و اجازه ورود چاووش اوغلو به رتردام را نداد و شرايط را به سمتي برد كه دستيابي به يك راه‌حل معقول را غيرممكن كرد. لازم به ذكر است كه هلند و تعدادي از كشورهاي اروپايي از جمله اتريش و آلمان تجمع‌ها و كمپين‌هاي حمايت از رفراندوم قانون اساسي در كشورهاي خود را ممنوع كرده‌اند. اما بسياري از تحليلگران معتقدند موضوعي كه وجود دارد يك تفرقه در تركيه در خصوص برپايي همه‌پرسي قانون اساسي در ميان مردم وجود دارد و حضور مقامات دولتي تركيه در ميان جوامع حامي دولت در قلب اروپا مي‌تواند اختلافات و درگيري‌هايي را ميان موافقان و مخالفان دولت در خارج از تركيه بالا بگيرد. از همين رو مقامات اروپايي عنوان مي‌كنند كه توان تامين امنيت اين تجمعات را نخواهند داشت. چاووش اوغلو اما اين تصور را داشت كه مي‌تواند به زور وارد هلند شود و گفته بود آنها چه بخواهند چه نخواهند به هلند خواهد رفت. اما به مانند هامبورگ كه هفته پيش اجازه سخنراني به وي داده نشد اين كار در روتردام نيز تكرار شد.  چاووش اوغلو در مصاحبه با سي‌ان‌ان ترك گفت: اگر رفتن من موجب افزايش تنش‌ها مي‌شود اجازه دهيد افزايش يابد. چه آسيبي رفتن من براي آنها خواهد داشت؟ من وزير امورخارجه هستم و مي‌توانم هركجا كه مي‌خواهم بروم.
با اين وجود نخست‌وزير هلند، مارك روته گفت: هلند و تركيه مي‌توانند براي يك راه‌حل قابل قبول تلاش كنند و تركيه بايد به قوانين مربوط به تجمع‌هاي عمومي احترام بگذارد. وي در صفحه فيس‌بوك خود نوشت، بسياري از مردم هلند پس‌زمينه‌اي ترك‌تبار دارند كه مجاز به راي دادن در همه‌پرسي قانون اساسي تركيه هستند. دولت هلند نيز هيچ اعتراضي نسبت به تجمع‌هايي كه به ما اطلاع داده مي‌شود، ندارد.  وي تاكيد كرد: اين نوع تجمعات كه مقامات دولتي خارجي حضور پيدا مي‌كنند و موظف به تامين امنيت و نظم عمومي هستيم، ممكن است به تنش در جامعه و حضور افراد مختلف در اين تجمع‌ها منجر شود و امنيت و نظم عمومي را برهم بريزد و در اين شرايط نمي‌توان امنيت و نظم را تضمين كرد.
با اين حال عدم اجازه حضور چاووش اوغلو در روتردام آخرين سري از سلسله ممنوعيت‌هايي است كه در سراسر اروپا براي ورود مقامات دولتي تركيه براي حضور در تجمع‌هاي حمايت از همه‌پرسي كه در آوريل با هدف تقويت قدرت رياست‌جمهوري در تركيه برگزار مي‌شود به وجود آمده است.  در روز جمعه احمد ابوطالب، شهردار روتردام به خبرنگاران گفت كه ما به چاووش اوغلو خوش‌آمد مي‌گوييم و از وي استقبال خواهيم كرد اما همه تظاهرات و سخنراني‌هاي وي لغو شده است. وي تاكيد كرد كه ايشان مصونيت ديپلماتيك دارد و ما با احترام با وي رفتار خواهيم كرد، اما ما ابزارهاي لازم براي منع حضور در فضاهاي عمومي را خواهيم داشت.  با اين حال چاووش اوغلو در فيس‌بوك خود اعلام كرده بود كه هواداران دولت با بوق ماشين و پرچم‌هاي تركيه به محل اقامت وي در كنسولگري تركيه براي برگزاري گردهمايي بيايند. كه عملا با عدم اجازه ورود چاوش اوغلو به روتردام اين موضوع منتفي شده است.
گفتني است در حال حاضر روتردام به يك ليست در حال رشد در شهرستان‌هاي اروپايي پيوسته كه يك به يك كمپين‌هاي دولتي تركيه را به دليل نگراني از ناآرامي احتمالي منتفي مي‌كنند. طي هفته گذشته رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه، سيستم دولت آلمان را براي توقف كمپين‌ها به شيوه نازي‌ها تشبيه كرد و چاووش اوغلو نيز اقدامات مقامات هلندي را براي عدم اجازه حضور در اين كشور را فاشيستي خواند. با اين حال اگرچه مقامات كشورهاي اروپايي عنوان مي‌كنند كه نگران ناآرامي‌ها در كمپين‌هاي طرفداري هستند، اما در اصل بسياري در اروپا نگران آن هستند كه رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه از ترس ايجاد شده پس از كودتاي نافرجام تركيه استفاده كند و با ايجاد يك نظام استبدادي قدرت خود را در تركيه گسترش دهد.  لازم به ذكر است، منع فرود هواپيماي مولود چاووش اوغلو با دستور مستقيم نخست‌وزير هلند صورت گرفته است و اين سفر را نيز به صورت مستقيم تهديدي براي نظم عمومي دانست. هلندي‌ها خود روز چهارشنبه در انتخابات ملي بايد شركت كنند كه در آن احساسات ضد مهاجرتي آن بسيار برجسته است. به خصوص كمپين‌هاي ضد مهاجرتي و به خصوص اسلام‌ستيزانه در اين كشور بسيار قوي به نظر مي‌رسد. گرت ويلدرز كه كمپين ضد دولت و به نوعي راست افراطي هلند را رهبري مي‌كند به‌شدت دولت را در راستاي پاسخ ضعيف به برنامه‌هاي دولتي تركيه در مبارزات انتخاباتي متهم كرده بود.
اما به نظر مي‌رسد اقدام هلند در راستاي عدم اجازه فرود به هواپيماي وزير امور خارجه تركيه در حال تبديل شدن به يك جنگ ديپلماتيك جدي است. رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه در تجمع حاميان خود در استانبول گفت: شما مي‌توانيد اجازه ندهيد هواپيماي وزير امورخارجه ما در كشورتان فرود بيايد، بياييد و ببينيد كه چگونه از هم‌اكنون اجازه ورود شما به تركيه داده نخواهد شد. او اضافه كرد: آنها سياست يا ديپلماسي بين‌المللي را نمي‌دانند. او خطاب به جمعيت گفت: اين بقاياي نازي است، آنها فاشيست هستند.
با اين وجود هنوز مشخص نيست كه تركيه چگونه مي‌خواهد اقدامات اقتصادي و سياسي را عليه هلند اعمال كند. نخستين گام تركيه در اين راستا كاردار هلند در آنكارا را به وزارت امورخارجه احضار و مراتب اعتراض خود را به وي اعلام كرد. اما بايد منتظر چالش‌هاي بعدي تركيه با كشورهاي اروپايي طي روزهاي آينده بود. در كشوري مانند آلمان 4/1 ميليون نفر از شهروندان تركيه در آن زندگي مي‌كنند كه مي‌توانند در اين رفراندوم حاضر شوند و يكي از سرمايه‌گذاري‌هاي اردوغان نيز در اين زمينه است. او در تجمعي بزرگ ميان شهروندان تركيه‌اي در آلمان گفت: آنها (آلمان) هيچ چيزي در مورد دموكراسي نمي‌دانند. شيوه‌هاي آنها هيچ تفاوتي با نازي‌ها ندارد. اين نوع از گفتمان اردوغان دولت آلمان را شگفت‌زده كرد و يك سرزنش عمومي را عليه دولت در راستاي چرايي اجازه برگزاري اين نوع تجمعات به وجود آورد.
اما حاميان اردوغان از انتقادهاي اردوغان و سرزنش‌هاي طرف‌هاي خارجي عليه اردوغان خوشحال شدند، اما رجب طيب اردوغان در حالي قصد دارد كه به كمپين‌هاي انتخاباتي خود در سراسر اروپا ادامه دهد كه هزاران مقام قضايي، سربازان و روزنامه‌نگاران پس از كودتاي نا فرجام تركيه بازداشت يا از كار بركنار شدند و بسياري از منتقدان داخلي دولت تركيه در خفقان شديد به سر مي‌برند. با اين حال همه پرسي تركيه قرار است يك قدرت نامحدود به اردوغان اعطا كند. اما در نهايت بايد ديد كه اين نوع درگيري‌ها و اختلافات ميان تركيه به كجا مي‌انجامد و انتهاي اين خط به كجا ختم مي‌شود.