ماجراي پيام سرنوشت‌ساز ترامپ به اسد چه بود؟
يسرا بخاخ
بعد از گذشت نزديك به شش سال از بحران سوريه در حالي كه واشنگتن و همپيمانانش در منطقه به ويژه عربستان همواره بر لزوم بركناري «بشار اسد» رييس‌جمهور سوريه پافشاري كرده بودند حالا با روي كار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رييس‌جمهور امريكا، مواضع واشنگتن به صورت آشكار در قبال بحران سوريه دستخوش تغيير شده است. «ركس تيلرسون» وزير خارجه امريكا اخيرا اعلام كرد سرنوشت بشار اسد را مردم سوريه تعيين خواهند كرد. در همين راستا «نيكي هيلي» نماينده دايمي امريكا در سازمان ملل نيز يادآور شده بود كه دولت امريكا ديگر بر لزوم بركناري اسد پافشاري نمي‌كند و دنبال ايجاد راهكاري براي پايان جنگ سوريه و حركت در مسير حل سياسي اين بحران است. تغيير مواضع امريكا درباره سرنوشت بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه و اعلام اين مساله كه سرنوشت اسد را مردم سوريه تعيين مي‌كنند موضوع جديدي نيست. پيشينه اين تغيير موضع به پايان دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما و به قدرت رسيدن دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور جديد امريكا مي‌رسد. در طول دو سال گذشته صداهايي در غرب به گوش رسيده كه به سياست‌هاي اتخاذ شده در خصوص بحران سوريه اعتراضاتي داشته‌اند. روزنامه لبناني الاخبار در گزارشي تحت عنوان «ماجراي پيام ترامپ به اسد» نوشته است كه «تولسي گابارد» عضو مجلس نمايندگان امريكا از ايالت هاوايي و يكي از اعضاي حزب دموكراتيك اين كشور كه معمولا ديدگاه‌هاي جنجالي در خصوص تحولات خاورميانه داشته، يكي از صداهايي است كه چندي پيش تصميم گرفت از اوضاع موجود در خاورميانه به ويژه تحولات سوريه از نزديك آگاه شود. گابارد كه در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا از حاميان اصلي «برني سندرز» سناتور دموكرات امريكايي به شمار مي‌رفت تلاش كرده بود از تابستان گذشته زمينه را براي سفر به سوريه در قالب يك هيات حقيقت‌ياب فراهم كند. بر اساس گزارش روزنامه الاخبار، گابارد كه مورد توجه دونالد ترامپ هم قرار گرفته بود تا پستي در دولت جديد اين كشور داشته باشد بنا بر درخواست ترامپ سفرش به سوريه را تا نوامبر 2016 به تاخير انداخته بود و همين اقدام يكي از عوامل تغيير مواضع واشنگتن در قبال سرنوشت اسد به شمار مي‌رود. گابارد پيش از سفر به سوريه با ترامپ ديدار كرد و ضمن تشريح مواضع خود درباره سوريه براي ترامپ، به او اطمينان داد كه با اسد در سوريه ديدار خواهد كرد. بر اساس اين گزارش ترامپ از اين عضو كنگره خواسته از اسد بپرسد كه آيا آمادگي گفت‌وگو با او را دارد؟ و اعلام كرده كه حاضر است به صورت تلفني با رييس‌جمهور سوريه گفت‌وگو كند. بر اساس گزارش الاخبار ترامپ همچنين در ديدار با گابارد تاكيد كرده بود كه اين مساله بايد از ابتدا روشن باشد كه همكاري واشنگتن و دمشق به «مبارزه با داعش» محدود خواهد شد و بهتر است اسد بداند كه خواسته‌هاي مطرح شده براي بركناري او در دايره موضوعات مورد اهميت ترامپ قرار ندارد و به رييس‌جمهور سوريه وعده داده كه اين خواسته‌ها كم كم از ميان برداشته خواهد شد. بر اساس اين گزارش مساله رفع تحريم‌هاي سوريه و برقراري روابط مجدد جزو مسائلي است كه نيازمند زمان است.
ترامپ همچنين از اين عضو كنگره خواسته نگراني‌هاي دولت جديد امريكا در خصوص ميزان تاثير ايران و روسيه بر همكاري دمشق و واشنگتن را به اسد ابلاغ كند. با وجود تمام كارشكني‌ها سرانجام چهاردهم نوامبر 2016 گابارد و هيات همراهش راهي بيروت و پس از آن عازم سوريه شده بودند. عضو كنگره امريكا به محض ورود به سوريه مورد استقبال كادر تشريفات رياست‌جمهوري سوريه قرار گرفته و پس از آن راهي ديدار با بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه شده است. گابارد در ديدار با بشار اسد اعلام كرد كه براي تحقيق و تفحص در خصوص بحران سوريه به اين كشور سفر كرده و خواستار بازديد از چند منطقه در سوريه و ديدار با افرادي شده بود كه در اين مناطق حضور داشتند. گابارد از اسد خواسته بود اطلاعاتي درباره حمايت‌هاي صورت گرفته از گروه‌هاي تروريستي به ويژه داعش و القاعده در سوريه به او داده شود. وي شرحي از ديدگاه خود در خصوص بحران سوريه را به اسد ارايه داده و تاكيد كرده كه پيش از سفر به سوريه با ترامپ ديدار كرده و حامل پيامي از رييس‌جمهور جديد امريكا براي اسد است. به گفته گابارد ترامپ از او خواسته ديدگاه‌هايش در خصوص تحولات منطقه را به اطلاع اسد برساند. وي در اين ديدار ديدگاه دولت جديد امريكا در خصوص سياست‌هاي همپيمانان‌شان به ويژه تركيه و عربستان و ديگر كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس در خصوص سوريه را مطرح كرده و يادآور شده است كه اولويت ترامپ در خاورميانه مبارزه با داعش است و در سايه اين مساله به اين موضوع هم توجه مي‌كند كه ايران در مقابله با داعش بسيار جدي است و ترامپ دنبال تغيير بنيادين در سياست‌هاي امريكا در خصوص سوريه است. به گفته گابارد، ترامپ از او خواسته به اسد بگويد كه به صورت مشخص دولت جديد امريكا دنبال همكاري با دمشق در زمينه مبارزه با داعش است. بر اساس گزارش الاخبار، گابارد از اسد پرسيده اگر ترامپ با او تماس بگيرد پاسخ او را خواهد داد كه اسد در پاسخ نيز اعلام كرده قطعا جواب تماس او را خواهد داد و شماره تماس مستقيم خود را به او نيز داده است. اين هيات امريكايي به رياست گابارد با همسر بشار اسد، وليد المعلم وزير خارجه اين كشور، بثينه شعبان مشاور اسد و بشار الجعفري نماينده دايمي سوريه در سازمان ملل هم ديدار و گفت‌وگو كرده بودند. بر اساس اين خبر گابارد همچنين به حلب كه چندماهي است از اشغال تروريست‌ها خارج شده سفر كرده بود و از مناطق مختلف اين استان بازديد كرده است. بر اساس گزارش الاخبار، اسد در ديدار اسنادي در اختيار گابارد قرار داده كه حاكي از دخالت مستقيم نهادهاي امنيتي امريكايي در بحران سوريه است و نشان مي‌دهد كه اين اقدام با دستور دولت پيشين اين كشور صورت گرفته است. تغيير سياست امريكا در قبال سوريه از اين مساله نشأت مي‌گيرد كه ترامپ همواره اوباما را به تخريب سياست‌هاي امريكا در خاورميانه متهم مي‌كند و مسووليت نفوذ روسيه در خاورميانه را بر دوش دولت پيشين مي‌اندازد و دنبال بازگشت امريكا به پرونده‌هاي خاورميانه به ويژه تحولات سوريه و عراق است. رييس‌جمهور تازه كار امريكا همان‌گونه كه سياست داخلي اين كشور را دستخوش تغيير كرده به دنبال تغيير سياست‌هاي خارجه اين كشور است و معتقد است كه نبايد با روسيه در خصوص پرونده‌هاي منطقه سر شاخ شد.
رييس‌جمهور امريكا ضمن اينكه از نقش عربستان، قطر و تركيه در حمايت از داعش آگاهي دارد معتقد است كه اصلي‌ترين خطر موجود در سطح جهاني، گروهك تروريستي داعش است.
الاخبار مي‌نويسد، ترامپ ضمن اينكه از ايران بيزار است اما باور دارد كه تهران جدي‌ترين دشمن داعش به شمار مي‌رود و به همين دليل معتقد است در حال حاضر بدون در نظر گرفتن ديگر هدف‌ها بايد بر مساله مبارزه با داعش تمركز كرد.
عطوان: قوانين بازي در سوريه تغيير كرده است
در همين راستا عبدالباري عطوان، تحليلگر ارشد پايگاه خبري تحليلي الرأي اليوم تاكيد كرده كه هنوز معارضان سوري واكنش مشخصي نسبت به تغيير مواضع آشكار امريكا در خصوص بحران سوريه نداشته‌اند. عطوان معتقد است كه معارضان سوري توانايي اتخاذ موضعي متحد در مقابل سياست‌هاي دولت ايالات متحده ندارند، زيرا ايالات متحده حامي مالي اين گروه‌هاست و همپيمانان واشنگتن نيز به آنها تسليحات جنگي مي‌دهند. به نظر مي‌رسد معارضان سوري كه در زمينه بركناري اسد روي واشنگتن حساب باز كرده بودند حالا با تصميم دولت جديد اين كشور شوكه شده و دليل سكوت آنها در برابر تغييرات جديد در موضع امريكا در خصوص بحران سوريه همين مساله است. عطوان معتقد است كه معارضان سوري با دو شاخه سياسي و نظامي‌اش جايگزيني براي ايالات متحده نمي‌توانند بيابند و تنها راه پيش روي اين گروه‌ها رفتن به سوي روسيه است كه اين اقدام نيز تنها دو نتيجه در پي خواهد داشت؛ يا اينكه معارضان در قالب شروط روسيه بايد در بدنه دولت سوريه ادغام شوند يا اينكه منحل شده و مانند گذشته [پيش از بحران سوريه] به تبعيد خود خواسته ادامه دهند. بعد از تصميم تركيه براي پايان دادن به عمليات سپر فرات ديگر گروه‌هاي مسلح معارضان سوري مانند 6 سال گذشته از حمايت آنكارا هم برخوردار نيستند. از سوي ديگر گروه‌هاي معارض مسلح سوري حقوق ماهيانه خود را از سازمان اطلاعات مركزي امريكا (سيا) دريافت مي‌كنند. اگر قرار باشد حاميان مالي اين گروه‌ها به هر دليلي دست از حمايت از معارضان مسلح سوري بردارند ديگر اين گروه‌ها قادر به ادامه حيات نخواهند بود. در حالي كه استفان دي‌ميستورا فرستاده سازمان ملل در پرونده سوريه اعلام كرده بود كه همه گروه‌هاي حاضر در دور پنجم گفت‌وگوهاي ژنو درباره سوريه آماده شروع دور ششم اين گفت‌وگوها هستند؛ عطوان معتقد است قوانين بازي در زمينه پرونده سوريه به صورت ريشه‌اي تغيير كرده و به نظر نمي‌رسد ششمين دوره گفت‌وگوهاي ژنو در خصوص سوريه در آينده نزديك برگزار شود.