هشدار وزير بهداشت
در روز جهاني «بهداشت» :
رواج افسردگي
نگران‌كننده است
اعتماد| سازمان جهاني بهداشت، شعار كمپين 2017 خود را توجه به مبتلايان افسردگي انتخاب كرده است. در حالي كه سال 2012 هم افسردگي به عنوان يك بحران جهاني، مضمون شعار روز جهاني بهداشت روان بود، اما اين شعار در ايران با وجود هشدارهاي متوليان سلامت، صرفا در حد «شعار» باقي مانده است. بنا بر تعريف سازمان جهاني بهداشت، افسردگي نوعي احساس غم مداوم و عدم علاقه به فعاليت‌هايي است كه افراد به طور طبيعي از انجام آن لذت مي‌برند و در صورت شدت يافتن اين احساس غم و اندوه و ناتواني در انجام امور روزمره بيش از دو هفته، فرد مبتلا به افسردگي است. در حالي كه بنا بر برآورد اين سازمان، هزينه سالانه مقابله با تبعات افسردگي، يك تريليون دلار برآورد شده و تعداد مبتلايان در كشورهاي كمتر توسعه‌‌يافته 80 الي 90 درصد جمعيت كشورها را شامل مي‌شود. افسردگي كه مي‌تواند به دليل تاثير 90 الي 95 درصدي در ارتكاب به خودكشي، در جايگاه يكي از خطرناك‌ترين اختلالات رواني قرار بگيرد، در ايران گريبان بيش از 6/13 درصد از جمعيت 15 تا 64 ساله را گرفته است. جمعيتي كه بيش از 10 درصد كل مبتلايان اختلالات روان در ايران را شامل مي‌شوند. بنا بر نتايج پايش كشوري سلامت روان كه طي سال‌هاي 89 و 90 توسط وزارت بهداشت انجام شد، 6/23 درصد جمعيت 15 تا 64 ساله كشور به انواع اختلالات رواني مبتلا هستند كه در تفكيك جنسيتي اين جمعيت، 5/26 درصد زن و 8/20 درصد مرد بودند و در تفكيك جنسيتي شيوع افسردگي در كشور، اعلام شد كه 5/16 درصد زنان و 7/10 درصد مردان (از مجموع 6/13 درصد مبتلايان افسردگي) از اين اختلال رواني رنج مي‌برند اما نگراني متوليان سلامت در همان سالي كه نتايج اوليه اين پايش را اعلام كردند، متمركز بر اين هشدار بود كه «بيش از نيمي از مبتلايان افسردگي، يا از بيماري خود بي‌اطلاع هستند يا به دليل ترس از انگ يا گراني هزينه‌هاي درمان، براي مداوا مراجعه نمي‌كنند كه ادامه چنين روندي، به معلوليت رواني و كاهش بهره‌وري بيماران منجر مي‌شود.»
سه سال پس از اعلام نتايج اين پايش، موسسه گالوپ در گزارشي از بررسي وضعيت خشنودي و خوشحالي در بين 138 كشور جهان، عراق و ايران را به عنوان نخستين و دومين كشورهاي غمگين جهان معرفي كرد و بيكاري، نرخ بالاي تورم و تحريم‌هاي جهاني را از دلايل تاثيرگذار در نحوه پاسخ‌دهي مصاحبه شوندگان برشمرد. در حالي كه ابتلا به افسردگي، زنگ خطر خودكشي را براي مبتلايان به صدا در مي‌آورد و بنا بر برآوردهاي رسمي، نرخ خودكشي در ايران، حدود 6 در 100 هزار نفر است. با احتساب آمار مبتلايان افسردگي مي‌توان اين هشدار را مطرح كرد كه بيش از 9 ميليون نفر از جمعيت در سن بهره‌وري كشور، به دليل افسردگي در معرض ارتكاب به خودكشي قرار دارند.
در حالي كه بنا بر نتايج تحقيقات انجمن‌هاي فعال در عرصه مداخلات روانپزشكي، افزايش شيوع افسردگي طي 20 سال گذشته از نرخ 5 به 11 درصد، احتمال وقوع خودكشي را در كشور 6 برابر افزايش داده، آمار مبتلايان افسردگي و در معرض ارتكاب به خودكشي، به جهت نگران‌كننده بودن تعداد جمعيتي كه درگير آن هستند، ارديبهشت سال گذشته در نشستي فوري در جمع عالي‌ترين مسوولان و متوليان رصد اختلالات رواني مورد رصد و واكاوي قرار گرفت. سيد حسن قاضي‌زاده هاشمي، وزير بهداشت كه ميزبان اين نشست بود روز گذشته هم در يادداشتي كه به مناسبت روز جهاني بهداشت نوشت، بار ديگر بر اهميت و ضرورت توجه به مبتلايان اختلالات روان و به‌خصوص بيماران مبتلا به افسردگي تاكيد كرد و با اشاره به آمارهاي ارايه شده توسط سازمان جهاني بهداشت هشدار داد: «بيش از ۳۰۰ ميليون نفر در دنيا از افسردگي رنج مي‌برند و بنا بر اعلام سازمان جهاني بهداشت، اين ارقام زنگ هشداري براي همه كشورهاست. سلامت روان، تنها نداشتن بيماري اعصاب و روان نيست، بلكه سازگاري فرد با خودش و ديگران، قدرت تطابق با شرايط محيطي، داشتن روحيه انتقادپذيري و داشتن عكس‌العمل مناسب در برابر مشكلات و حوادث زندگي، جنبه‌هاي مهمي از سلامت رواني را تشكيل مي‌دهد.»وزير بهداشت از افزايش شيوع افسردگي در ايران نگران است، مانند ساير متوليان سلامت كه مي‌دانند بار اختلالات رواني در ايران و در مقايسه با بار ساير بيماري‌هاي ناتوان‌كننده، 14 درصد برآورد شده است. اما نگراني، دردي دوا نمي‌كند. تا زماني كه متوليان سلامت قادر به ملزم كردن بيمه‌ها به افزايش پوشش بيمه‌اي درمان اختلالات رواني، اجراي قانون قديمي اختصاص 10 درصد تخت‌هاي عمومي كشور به بيماران روان، آگاه‌سازي دست‌هاي پنهان خارج از بدنه دولت به اهميت تزريق نشاط در جامعه عمومي، ارزان شدن خدمات درمان اختلالات روان و تغيير فرهنگ عمومي جامعه به پذيرش بيماران روان بدون نگاه شكل گرفته با انگ و اتهام نيستند، نگراني، درد مبتلايان افسردگي را دوا نمي‌كند.