رياست‌جمهوري مادورو در سايه بحران اقتصادي و فشارهاي سياسي
ونزوئلا از مرز خطر گذشت
گروه جهان| ونزوئلا همچنان ناآرام است. بحران اقتصادي در كنار بي‌ساماني سياسي عملا عرصه را هرروز بيش از ديروز بر نيكلاس مادورو، رييس‌جمهور اين كشور تنگ‌تر مي‌كند. در حالي كه اخبار مربوط به ونزوئلا به دليل اعتراض‌هاي گسترده مردمي در كاراكاس و ديگر شهرهاي اين كشور به صدر اخبار بازگشته است به نظر مي‌رسد كه مادورو درحال تنگ‌تر كردن حلقه رقباي خود است. 48 ساعت پيش بود كه خبر رسيد انريكه كاپريلس، رهبر مخالفان ونزوئلا براساس حكم دادگاه به مدت پانزده سال از انجام مشاغل دولتي منع شده است. گفته مي‌شود كه وي در زمان حضور در پست فرمانداري ايالت ميراندا مرتكب اقدامات غيرقانوني شده و دليل اين ممنوعيت بر وي نيز همين مساله است با اين همه كاپريلس به صراحت اين ادعا را رد كرده و مي‌گويد كه انگيزه اين اتهام‌زني‌ها سياسي است. درشرايطي كه اين ممنوعيت لغو نشود عملا رهبر مخالفان ونزوئلا از شركت در انتخابات رياست‌جمهوري سال آينده محروم خواهد شد. كاپريلس، سردمدار جرياني است كه خواهان برگزاري يك همه پرسي براي عزل نيكلاس مادورو هستند. در شرايطي كه پس از هوگو چاوز، مادورو عنوان رييس‌جمهور را به خود اختصاص داده است بسياري از مخالفان، كاپريلس را بزرگ‌ترين شانس خود براي شكست دادن مادورو مي‌دانند.
كاپريلس، چهارمين سياستمدار برجسته ونزوئلا است كه فعاليت دولتي آنها ممنوع شده و به نظر مي‌رسد كه با گسترده‌تر شدن اين دايره عملا دامنه اعتراض‌ها به دولت مركزي در كاراكس نيز گسترش پيدا كند. درحالي كه اعتراض‌هاي خياباني در چند روز گذشته باز شدت گرفته و حتي به درگيري‌هايي ميان نيروهاي دولتي و مردم عادي نيز منتهي شده است، كاپريلس همچنان از منتقدان مادورو و هواداران تغيير خواسته كه به تظاهرات خود ادامه دهند. معترضان ونزوئلايي دولت مادورو را به سركوب هرگونه اعتراضي متهم مي‌كنند و اين در حالي است كه كاپريلس نيز از نگاه دولتمردان متهم به تحريك ناآرامي‌ها و خونريزي است. تنها مساله دولت مادورو ماجراي ممنوع كردن رهبران مخالفان از حضور در مناصب دولتي نيست بلكه اخيرا ديوان عالي اين كشور نيز تحت تاثير دولت، اختيارات پارلمان را سلب كرده و راي به انحلال آن داده بود كه با شدت گرفتن اعتراض‌ها، ديوان عالي از تصميم اوليه خود عقب نشست اما نمايندگان پارلمان كه عمده آنها جامه مخالفت با مادورو را برتن دارند، عقب ننشستند. منتقدان مادورو مي‌گويند كه وي مسوول تحريم ديوان عالي براي سلب اختيار از پارلمان است و رييس‌جمهور را مردي مي‌دانند كه كشور را به سمت استبداد مي‌برد. سابقه رقابت مادورو و كاپريلس به سال 2013 بازمي‌گردد و زماني كه پس از مرگ هوگو چاوز، مادورو توانست در انتخابات رياست‌جمهوري با اختلاف آراي بسيار اندك، كاپريلس را شكست دهد. مخالفان از همان زمان هم مادورو را به تقلب در انتخابات متهم مي‌كردند.
اريك فرانسورت از مشاوران سابق كاخ سفيد در امور كشورهاي امريكاي لاتين در تازه‌ترين تحليل خود از وضيت سياسي و اقتصادي در ونزئلا مي‌نويسد: ونزوئلا در شرايط سقوط آزاد قرار گرفته است و درحال حاضر هم به چالشي براي دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده بدل شده است. كشوري كه زماني ثروتمندترين كشور امريكاي لاتين بود و از دهه 50 ميزبان توريست‌ها از كشورهاي مختلف بود درحال حاضر با خطر نبود مواد غذايي و مواد اوليه بهداشتي و سلامتي دست و پنجه نرم مي‌كند. تورم در اين كشور بيداد مي‌كند و از سوي ديگر بالارفتن فساد در اين كشور منجر به افزايش فاحش آمار جرم و جنايت هم شده است. براساس آمارهاي وزارت امورخارجه ايالات متحده، كاراكاس از بالاترين نرخ قتل در جهان رنج مي‌برد. فساد دولتي نيز در اين كشور براساس ادعاهاي نهادهاي مستقل بسيار زياد است و گفته مي‌شود كه اختلاس‌هاي دولتي عملا به معضلي غيرقابل مهار در ونزوئلا بدل شده است. قاچاق مواد مخدر افزايش پيدا كرده و در اواخر سال 2016 دو نفر از بستگان رييس‌جمهور اين كشور در حال قاچاق كوكايين به امريكا بازداشت شدند. زماني كه بهاي نفت در بازارهاي جهاني بالاست، دولت اين كشور از درآمد حاصل از آن براي پيشبرد برنامه‌هاي انتخاباتي خود استفاده مي‌كند و به عنوان نمونه بشكه بشكه نفت به كوبا صادر مي‌كند. اما در حال حاضر كه بهاي نفت پايين است دولت عملا با مشكلات بسياري روبه‌رو است. اما بهاي نفت مقصد همه مشكلات به وجود آمده در ونزئلا نيست. تمام كشورهاي توليد‌كننده نفت از بازار كساد اين طلاي سياه آسيب ديده‌اند اما همه آنها با مشكلات متعددي كه ونزوئلا با آن روبه‌رو است، مواجه نيستند. بهاي نفت در حال حاضر سه برابر بهاي آن در سال 1999 است كه هوگو چاوز قدرت را به دست گرفت. از آن زمان تاكنون ونزوئلا در مسير سوسياليسم مدل قرن بيست و يك قرار دارد كه با نفت ارتزاق مي‌شود و بسياري از مسائل خود را با وام‌هايي كه از چين مي‌گيرد، حل و فصل مي‌كند. سياست‌هاي سوسياليستي دولت‌هاي ونزوئلا در اين سال‌ها عملا به سوءمديريتي در حوزه اقتصاد بدل شده كه دست دولتمردان را براي هرگونه اختلاس بازگذاشته است.
سقوط بهاي نفت در بازارهاي جهاني با دست به دست شدن قدرت در ونزوئلا به دنبال مرگ هوگو چاوز همراه شد. مادورو قدرت را در دست گرفت و اين در حالي است كه وي آن ويژگي‌هاي كاريزماتيك سابق را ندارد و البته از حمايت‌هاي سياسي چنداني نيز در داخل برخوردار نيست. براساس نظرسنجي‌هايي كه اخيرا انجام شده گفته مي‌شود كه ميزان محبوبيت وي 30 درصد است و البته اين رقم در سراشيبي هم قرار دارد. درسال 2015 مخالفان مادورو توانستند موفقيت سياسي چشمگيري را در انتخابات مجمع ملي از آن خود كنند و همين مساله زنگ خطر را براي مادورو به صدا درآورد. امتناع مادورو از برگزاري رفراندوم اميدهاي مردم ونزوئلا براي احياي اوضاع اقتصادي اين كشور را از بين برد و تلاش‌ها براي راهپيمايي‌هاي صلح آميز نيز عملا جاي خود را به مخالفت با دولت به هر قيمتي داد. موجي از پناهندگان راهي برزيل، كلمبيا و كشورهاي حوزه كاراييب شدند و خشونت‌هاي سياسي و بحران انساني به ماجراي هر روزه در اين كشور بدل شد. درحالي كه اوضاع اقتصادي در ونزوئلا هر روز بدتر از ديروز مي‌شود به نظر مي‌رسد كه جامعه جهاني بايد مراقب وضعيت اقتصادي در اين كشور باشد. خيزش‌هاي مردمي به اسم بهار عربي در سال‌هاي 2011 از اعتراض يك فروشنده دورگرد در تونس آغاز شد و احتمال شكل‌گيري مجدد آن چندان بعيد نيست. از سوي ديگر اگر دولت مادورو به نيروهاي پليس و امنيتي اين كشور دستور حمله به معترضان را بدهد اين احتمال وجود دارد كه سرپيچي‌هايي در ساختار ارتش ونزوئلا نيز رخ دهد. وضعيت در ونزوئلا به قدري وخيم است كه حتي اگر دولت، تغيير رويه بدهد و تغييرات دموكراتيك و اصلاحات توام با صلح نيز در اين كشور رخ بدهد باز هم اوضاع اقتصادي به چشم برهم زدني رو به بهبود نخواهد رفت. اصلي‌ترين موتور رشد اقتصادي، بخش نفتي ونزوئلاست كه براي رونق به ميليون‌ها دلار سرمايه‌گذاري نياز دارد. زنگ‌هاي خطر براي جانشين هوگو چاوز به صدا درآمده و به نظر مي‌رسد كه اين‌بار اصلي‌ترين تهديد براي آنها نه عامل خارجي كه اعتراض‌هاي داخلي خواهد بود.