«شادي و غم در عسلويه»
رضا زندي
روزنامه‌نگار و تحليلگر
اگر «پروژه‌هاي ملي» را با «چشمان ملي» نبينيم راه توسعه كشور را هموار نكرده‌ايم. اين جناح و آن جناح هم ندارد. فازهاي 17و18، 19 (دو فاز)، 20 و21 پارس جنوبي و چهار طرح پتروشيمي كاويان (فاز دوم)، مرواريد، انتخاب و تخت‌جمشيد كه روز يكشنبه با حضور رييس‌جمهور در عسلويه افتتاح شد، پروژه‌هاي ملي بودند. پروژه‌هايي كه 20 ميليارد دلار براي ساخت آنها هزينه شده و گاه بيش از 10 سال (فازهاي 17و18) زمان برده است. در حالي كه قرار بود 52 ماهه ساخته شود! به عنوان روزنامه‌نگاري كه از افتتاح نخستين فازهاي پارس جنوبي (فازهاي 2و3) در بهمن سال 81 تاكنون در مراسم بهره‌برداري از فازهاي اين بي‌نظيرترين ميدان گازي جهان حضور داشته است، در بزرگ‌ترين افتتاحيه صنعتي كشور احساسي از «غم و شادي» داشتم.
1- شب قبل از مراسم افتتاحيه، وزير نفت به ميان خبرنگاران آمد و حرف‌هاي مهمي زد. مهم‌ترين حرف را اما من از زبان يكي از مديران ارشد ستادي وزارت نفت شنيدم. مديري كه نوع كارش به گونه‌اي بوده كه هم در دولت گذشته و هم در دولت فعلي در صنعت نفت حضور داشته است: «قرار است با افتتاح يك‌باره اين فازها، در منطقه قدرت‌نمايي كنيم. يعني ما هر طور شده توسعه‌مان را انجام مي‌دهيم و پروژه‌هاي‌مان را تمام مي‌كنيم. حتي با وجود تحريم.» حالا كه دو روز از مراسم گذشته است خبرها را خوانده‌ايد. يكي مي‌گويد در دوره من اين فازها فلان درصد پيشرفت داشته‌اند و ديگري مي‌نويسد كه اين دولت با پروژه‌هاي دولت قبل عكس يادگاري مي‌گيرد! حواس‌مان هست؟! فارغ از دولت‌ها، به جنبه ملي اين اظهارنظرها توجه داريم؟! نشنيديم كه وزير نفت، از تمام وزرا و مديران عامل شركت ملي نفت ايران كه در اجراي پروژه‌هاي پارس جنوبي ايفاي نقش كرده‌اند، به تقدير نام برد؟ نشنيديم كه صراحتا اعلام كرد 10 ميليارد دلار از سرمايه‌گذاري 18 ميليارد دلاري شش فاز، قبلا انجام شده است؟! بايد به خاطر اقتضائات سياسي، باز هم حاشيه‌ها را آنقدر پر رنگ كنيد كه متن ديده نشود؟! كسي از منتقدان نوشت كه چرا فاز 19، به‌جاي 35 ماه (آن‌طور كه معاون اول دولت قبل و نخستين وزير نفت دولت دهم) قولش را داده بودند، نزديك به 80 ماه طول كشيد؟
اگر بنا بود 35 ماهه تمام شود كه تا آخر همان دولت مي‌توانستند تمام كنند! كسي از منتقدان يادش مي‌آيد پروژه‌هايي را كه در دولت قبل، غير كامل افتتاح شد؟! اين اما يك طرف سكه است. آن طرف سكه هم قابل نقد است. وقتي زنگنه مي‌گويد: «مگر ما حرفي زديم وقتي فازهاي 9، 10 و 6، 7، 8 در زمان ما شروع شد و در دولت قبل افتتاح شد؟» همان حرف‌هاي اشتباهي را مي‌زندكه وزير نفت دولت قبل، اين روزها درباره افتتاح فازها بيان
مي‌كند.
پروژه‌ها را يك دولت شروع مي‌كند و دولت ديگر تمام مي‌كند. مگر كسي از جيب خودش خرج كرده است كه مدعي‌اش باشد؟ مگر پروژه‌هاي ملي در انحصار دولت‌هاست؟ مسوولي اگر پروژه را در زمان و با هزينه مشخص شده پيش برده باشد وظيفه‌اش را انجام داده است. حالا كه هيچكدام از فازهاي اخير پارس جنوبي در زمان مقرر هم به بهره‌برداري نرسيده است! هزينه‌هايش هم كه بماند.
2- معتقدم كاش رييس‌جمهور روحاني افتتاحيه شش فاز پارس جنوبي را يك‌ماه مانده به انتخابات رياست‌جمهوري افتتاح نمي‌كرد. فازهاي 17، 18 و 19 مي‌توانست بهمن ماه افتتاح شود. فازهاي 20، 21 هم كه برخي واحدهايش فروردين ماه رسيد، مي‌توانست بعد از انتخابات افتتاح شود تا برداشت انتخاباتي از مراسم افتتاح فازها نشود. هر چند زنگنه شب قبل از افتتاح، دليل به تعويق انداختن افتتاحيه را اعلام كرد. وزارت نفت مايل بود مراسم طور ديگري برگزار شود كه ميسر نشده است.
كاش حتي سخنراني افتتاحيه رييس‌جمهور چه در مراسم افتتاح شش فاز پارس جنوبي و چه در آيين بهره‌برداري از 4 طرح پتروشيمي بيشتر به مسائل صنعت نفت مي‌پرداخت و اقداماتي كه دولت براي پيشبرد پروژه‌هاي نفتي انجام داده است را تشريح مي‌كرد و كمتر غيرنفتي مي‌راند. آن هم در اين مقطع حساس. وقتي قرار است منصفانه نقد كنيم، نبايد دولت و منتقدانش
براي‌مان فرقي كند.
3- قبلا نوشته‌ام كه پروژه‌هاي پارس جنوبي تاريخ 20 ساله كشور است. وقتي آن را ورق بزنيد بي‌شعار زدگي، واقعيت‌هاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي و حتي اجتماعي ايران را خواهيد شناخت. من يكشنبه شاد بودم، وقتي كه مديرعامل شركت ملي نفت، ارزش گاز توليدي پارس جنوبي از ابتدا تاكنون را 191 ميليارد دلار اعلام كرد و گفت ديگر گازي به قطر مهاجرت نخواهد كرد. غم هايم را مرور كردم وقتي مسوول پروژه فاز 19 را در فرودگاه ديدم و خاطره حرف‌هايش برايم زنده شد كه چگونه تحريم‌ها مانع از رسيدن اقلام ضروري پروژه‌ها، شده است. چطور ناچار بودند براي دريافت يك كالا در چند شركت سفارش بگذارند. شاد بودم وقتي پيمانكاران ايراني بالاخره با همه سختي‌ها، زمان‌هاي از دست رفته و پول‌هاي بيشتر هزينه شده، پروژه‌ها را به اتمام
رسانده‌اند.
باور كنيد كه هيچ كدام از شركت‌هاي داخلي كشورهاي منطقه چنين توانايي‌اي ندارند كه در تحريم، پروژه تمام كنند. حتي با همه اما و اگرهايش. خوشحال بودم از اينكه با راه‌اندازي فاز دوم پتروشيمي كاويان، اتيلين بيشتري به خط لوله اتيلين غرب كشور تزريق مي‌شود تا استان‌هاي غربي ايران پر درآمد‌تر شوند و غم داشتنم از تاخير فازهايي كه مي‌توانست سال‌ها قبل افتتاح شود. راستي كسي دنبال اين حرف‌ها هست كه چرا پروژه 52 ماهه، 10 سال طول كشيده است؟ دلاليش چه بوده؟ چه هزينه‌هايي بر كشور تحميل كرده است؟!
4- «امروز، روزي به يادماندني براي تاريخ صنعت نفت ايران است. »، «پارس جنوبي، پيام مقاومت و اقتدار صنعتي ايران را به جهان مخابره كرد»، «توليد روزانه گاز ايران از ميدان مشترك پارس‌جنوبي از حداكثر ٢٨٥ ميليون متر مكعب در سال ٩٢ به حدود ٥٧٠ ميليون متر مكعب رسيده است.» اين جملات را رييس‌جمهور، وزير نفت و مديرعامل شركت ملي نفت در مراسم افتتاحيه شش فاز پارس جنوبي گفته‌اند. كاش اجازه داده شود فارغ از جنجال‌ها، پيام اقتدار ايران، آن هم در شرايطي كه تحريم از سر گذرانده‌ايم درست به دنيا مخابره شود، با همه اختلاف نظرهاي داخلي. اتمام فازهاي شش گانه پارس جنوبي با وجود همه مشكلاتش دستاورد مهم صنعت نفت است و اگر نبود زحمات وزارت خارجه در هموار كردن مسير فروش نفت، دريافت پول نفت، اجازه ورود تجهيزات فازها، شايد هنوز اين پروژه‌ها تمام نمي‌شد. پس نبايد غير منصفانه بر ظريف به خاطر حضورش در مراسم افتتاحيه خرده گرفت. استاديم در هدر دادن فرصت‌ها. در باز نكردن «چشمان ملي» روي «پروژه‌هاي ملي».