واشنگتن طرح تقسيم سوريه را در سر دارد
خواب امريكا براي بشار اسد
يسرا بخاخ
در طول چند هفته گذشته تلاشهاي روسيه و كشورهاي منطقه براي از سرگيري گفتوگوهاي آستانه دو چندان شده است. بعد از نشست سهجانبه وزراي خارجه ايران، روسيه و سوريه در مسكو، تهران نيز ميزبان نشست كارشناسي درباره سوريه است كه كارشناساني از روسيه و تركيه نيز در آن حضور دارند. با اين وجود به نظر ميرسد ايالات متحده امريكا نيز برنامه طولاني مدتي براي سوريه در نظر گرفته كه در نهايت به بركناري «بشار اسد» از قدرت منجر شود. روزنامه لبناني الاخبار در گزارشي نوشته كه نشست كارشناسي تهران با حضور روسيه، ايران و تركيه نشستي مقدماتي براي دوري تازه از گفتوگوهاي آستانه به شمار ميرود و در همين راستا سفارت ايران در روسيه خبر داده كه «حسين دهقان»، وزير دفاع ايران سه شنبه آتي براي گفتوگو و ديدار با «سرگئي شوينگو» همتاي روسي خود به مسكو سفر خواهد كرد. از سوي ديگر برخي مقامات امريكايي كه نخواستند نامشان فاش شود از طرح چند مرحلهاي امريكا در خصوص آينده سوريه خبر دادهاند. بر اساس گزارشهاي منتشر شده در رسانههاي امريكايي اين مسوولان گفتهاند كه راهكار دونالد ترامپ رييسجمهور امريكا در خصوص آينده سوريه به سه بخش تقسيم ميشود، و طبق آن ترامپ ابتدا به دنبال تضعيف داعش است و بعد از ايجاد شدن ثبات در سوريه در مسير انتقال سياسي قدرت و بركناري بشار اسد گام برميدارد. اظهارات مسوولان امريكايي در چند روز گذشته نيز در همين راستا بوده است، «هربرت ريموند مكمستر»، مشاور امنيت ملي امريكا گفته بود كشورش به دنبال افزايش شمار نيروهاي زميني خود در سوريه نيست و «جيمز متيس»، وزير دفاع امريكا كه در سفري منطقهاي در خاورميانه به سر ميبرد، گفته بود مبارزه با داعش اولويت امريكا در شرايط فعلي است.
بر اساس گزارش الاخبار بعد از مبارزه با داعش يا كم كردن تهديد اين گروهك تروريستي، واشنگتن تلاش خواهد كرد بين معارضان و نيروهاي ارتش سوريه توافق آتشبس و ايجاد مناطق امن برقرار كند و به گفته مسوولان امريكايي دولت سوريه قرار است يكي از طرفهاي اين توافق باشد ولي مشخص نيست ايجاد اين مناطق با حضور نظامي امريكا همراه خواهد شد يا خير اما هواپيماهاي كشورهاي عربي يا امريكايي اجازه گشتزني و تردد در اين مناطق را خواهند داشت و به گفته اين مسوولان با بازگشت امنيت و ثبات به سوريه مردمي كه از مناطق درگيري در سوريه فرار كرده به اين مناطق بازميگردند و حاكمان منطقهاي با احياي پليس سوريه اين مناطق را اداره خواهند كرد. بر اساس اين گزارش امريكا ميخواهد مناطق سنينشين حاكمان سني داشته و مسووليت اداره مناطق كردنشين هم بر عهده كردها خواهد بود و دولت انتقالي كه به صورت موقت زمامدار امور در سوريه باشد، تشكيل خواهد شد تا انتقال سياسي قدرت صورت بگيرد. الاخبار گزارش داد مرحله سوم اين طرح بركناري بشار اسد از رياستجمهوري سوريه است كه ميتواند با مقدمهچيني براي برگزاري انتخابات رياستجمهوري بر اساس قانون اساسي جديد در سوريه و ممنوع كردن بشار اسد از نامزدي در انتخابات صورت بگيرد يا اينكه بشار اسد به سرنوشت معمر قذافي يا صدام حسين دچار شود يا با تهديد اسد به برگزاري دادگاهي براي جنايتهاي جنگي و ربط دادن حوادث سوريه به شخص او، رييسجمهور سوريه از قدرت كنارهگيري كند. بايد به اين مساله نيز توجه كرد كه امكان برگزاري دادگاه براي بشار اسد به دلايل قانوني و سياسي سخت خواهد بود به همين دليل احتمالا امريكاييها با تهديد كردن اسد به او پيشنهاد خواهند داد كه از كشور خود خارج شده و با مهاجرت اجباري به روسيه يا ايران برود به همين دليل بر اساس اين گزارش «ركس تيلرسون»، وزير خارجه امريكا به «ولاديمير پوتين»، رييسجمهور روسيه و «سرگئي لاوروف»، وزير خارجه اين كشور گفته كه خروج داوطلبانه اسد از سوريه بهترين گزينه موجود است. مسوولان امريكايي تاكيد كردهاند كه يكي از نكات مهم در اين زمينه لزوم حضور روسيه در روند اجرايي كردن اين طرح است زيرا مسكو بعد از حمايت نظامي از بشار اسد و كمك به او براي باز پس گرفتن برخي شهرهاي مهم سوريه جايگاه ويژهاي در اين ميان براي خود دست و پا كرده است و به همين دليل با تضمين امكان دستيابي روسيه به پايگاه دريايي طرطوس و پايگاه هوايي لاذقيه در هر سناريوي احتمالي بعد از اسد، به دنبال جلب حمايت مسكو خواهد بود. در حالي كه هنوز هيچ واكنش رسمي از سوي روسيه در خصوص اين اطلاعات منتشر شده اما رييسجمهور روسيه اخيرا تاكيد كرد كه كشورش به حمايت از راهكار سياسي براي حل بحران سوريه ادامه خواهد و در پيامي به بشار اسد اطمينان خاطر داده بود كه مسكو حفظ تماميت ارضي و وحدت سوريه را تضمين ميكند.
امريكاييها و بريتانياييها در سوريه
در طول چند هفته گذشته گزارشهايي منتشر شده كه حاكي از تلاش امريكا با همكاري كشورهاي عربي براي تشكيل ناتوي عربي در منطقه است كه اسراييل هم در آن شريك باشد، هدف از تشكيل اين ناتوي عربي مقابله با داعش و فشار به ايران عنوان شده كه سفر متيس به خاورميانه و عربستان در همين راستاست. روزنامه الاخبار نوشته، نگراني عربستان از آشكار شدن پيمان نظامياش با اسراييل، واشنگتن را وادار كرده تا اين پروژه را به وقتي ديگر موكول كند، از سوي ديگر مصر كه خود با چالشهاي امنيتي زيادي دست و پنجه نرم ميكند از وارد شدن به باتلاق سوريه پرهيز كرده و بارها نشان داده كه از بشار اسد در سوريه حمايت ميكند و ترجيح ميدهد كه به يمن نيروي نظامي بفرستد اما وارد سوريه نشود. در كنار آموزشهاي نظامي معارضان سوريه كه در پايگاههاي نظامي اردن صورت ميگيرد، الاخبار به نقل از منابع آگاه خود گزارش داد كه اتاق عمليات جديدي در منطقه المزيريب در درعا تشكيل شده است و افسران نظامي خارجي در اين اتاق عمليات مشاركت دارند و مستشاران امريكايي و بريتانيايي در بخشهايي از سوريه اقدام به گشت زني كردهاند كه به گفته كارشناسان معمولا مشاوران نظامي خارجي در بخشهايي كه از لحاظ امنيتي پايدار نيستند حضور پيدا نميكنند اما حضور مشاوران نظامي امريكا و بريتانيا در اين منطقه كه بخشهايي از آن در كنترل گروهك تروريستي جبهه النصره است حاكي از وفاداري اين گروهها به ائتلاف ضد داعش امريكاست. انتشار اين گزارشها با سفر وزير دفاع امريكا به كشورهاي منطقه همزمان شده كه نشان ميدهد مسوولان امريكايي طرح خود براي آينده سوريه را با شركاي منطقهايشان در ميان ميگذارند، از سوي ديگر با نگاهي به طرح امريكا به نظر ميرسد واشنگتن دنبال تقسيم سوريه به حكومتهاي فدرالي كوچكتر قوميتي- مذهبي است كه اين مساله ضمن اثرگذاري بر وحدت دولت ملي سوريه، مواضع اين كشور را در برابر اسراييل بهشدت تضعيف خواهد كرد و در نهايت بيش از اينكه اين طرح براي حل بحران سوريه پيشنهاد شده باشد، به نظر ميرسد طرحي است تا دولت متحد و يكپارچه سوريه را براي حفظ امنيت اسراييل از ميان بردارد.