قاليباف بازنده اصلي مناظره اول
علي شكوهي
روزنامه‌نگار
مناظره اول نامزدهاي رياست‌جمهوري انجام شد. در اين مناظره همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت نامزدهاي اصلي و فرعي انتخابات خود را نشان دادند و نظرات مطروحه و واكنش‌هاي ايجاد شده و جواب‌هاي عرضه شده نشان داد كه چه كساني در اين انتخابات با هم رقابت خواهند كرد. بنده در اين باره چند نكته را متذكر مي‌شوم.
اول- در انتخابات سال 88 مناظره ماهيت ديگري داشت، چون نامزدهاي رياست‌جمهوري به صورت دو به دو با هم مناظره مي‌كردند و اين امكان فراهم مي‌شد كه نامزدها به برنامه‌ها، سوابق، عملكردها و مواضع رقيب رودرروي خود بپردازند و همين امر فرصتي ايجاد مي‌كرد كه نقدها، صراحت بيشتري پيدا كند و حتي گاهي از اعتدال خارج شود و كار به مطرح كردن مسائل شخصي و خصوصي هم بكشد. در مناظره امسال ما شاهد مناظره گروهي هستيم كه هر كسي هم مجال مشخصي دارد و بنابراين خيلي اين امكان و فرصت ايجاد نمي‌شود كه نامزدهاي انتخابات عليه يكديگر حرف بزنند زيرا مجبورند به سوالات مشترك جواب بدهند. در اين وضعيت مناظره از كنترل مجري كمتر خارج مي‌شود و هدايت مناظره هم آسان‌تر است. به نظر مي‌رسد اين شيوه تدبير خوبي است كه صدا و سيما اتخاذ كرده است چون پيامدهاي منفي مناظره‌هاي سال 88 را ندارد.
دوم- انتخاب موضوع «اجتماعي» براي مناظره اول هم يك اقدام بجا و مدبرانه بود. در واقع در دو حوزه ديگر يعني «سياسي» و «اقتصادي» بحث مناقشه‌برانگيز زياد و احتمال بروز چالش ميان نامزدهاي انتخاباتي بسيار بيشتر است در حالي كه در موضوعات اجتماعي، مي‌تواند گونه‌اي قرابت ميان نامزدها ايجاد شود و طبعا براي مناظره اول بسيار بجاست كه نامزدها كمتر به طرح مسائل اختلافي بپردازند و كمتر به يكديگر جواب بدهند و انتخاب موضوعات اجتماعي كمكي به اين هدف بوده است.
سوم- از قبل از برگزاري مناظرات معلوم بود كه دو نامزد مستقل از دو جناح يعني آقايان هاشمي‌طبا و ميرسليم در اين مناظره انتخاباتي در متن قرار نخواهند گرفت و همينجور هم شد. در واقع اين دو بزرگوار سخنان خوبي را مطرح كردند و مواضع معقولي داشتند اما يك طرف مناظره نبودند و انتظار هم نداشتيم كه كانديداهاي اصلي آنان را مخاطب قرار دهند چون آنان از پشتوانه‌هاي راي بالايي برخوردار نيستند و به همين دليل رقيب اصلي تلقي نشدند.
چهارم- به نظر مي‌رسد كه وحدت نيروهاي اصلاح‌طلب و همسويي آنان بيش از نامزدهاي اصولگرا بوده است يعني كاملا روشن بود كه دكتر روحاني و مهندس جهانگيري كاملا با هم هماهنگ هستند زيرا از بطن يك دولت برخاسته‌اند و عملكرد دولت كنوني به هر دو نفر باز مي‌گردد و مورد نقدهاي يكسان و مشابهي قرار گرفتند و دفاع آنان هم از كليت دولت و عملكرد خودشان همسو بوده است. درست است كه جهانگيري به صراحت اعلام كرد كه نماينده اصلاح‌طلبان است و از منظر آنان سخن مي‌گويد ولي از منظر اجرايي، اقدامات دولت دكتر روحاني مورد حمايت او هم بوده است و به همين دليل هر چه روحاني و جهانگيري گفتند در يك راستا قرار داشت. در جريان اصولگرايي هم قرار بود همين اتفاق بيفتد يعني قرار بود كه جمنا حدود 5 نامزد را برگزيند و آنان را وارد عرصه رقابت كند و با ايجاد هماهنگي و تقسيم كار از آنان بخواهد كه دولت روحاني را در مناظرات و برنامه‌هاي خود مورد نقد قرار دهند اما اولا جز دو نامزد مورد نظرشان تاييد صلاحيت نشدند و ثانيا آنان هم بنا دارند با يكديگر رقابت كنند و هيچ كدام به نفع ديگري هم كنار نخواهند كشيد. بنابراين در عمل رييسي و قاليباف نتوانستند با هم هماهنگ باشند و تقسيم كار كنند و هدف مشخصي را پي بگيرند و البته عليه يكديگر هم سخني نگفتند.
پنجم- قاليباف را بايد نامزدي دانست كه در اين مناظره به شكل انتحاري وارد شده است. او مي‌داند كه اين انتخابات آخرين باري است كه او مي‌تواند در آن شركت كند و احتمال پيروزي هم براي خودش قايل است. بعد از اين مرحله اگر رييس‌جمهور نشود ديگر بايد خود را از صحنه رقابت انتخابات رياست‌جمهوري كنار بكشد چون بسيار بعيد است كه كسي سه بار در انتخابات شكست بخورد اما باز هم انتظار راي آوردن داشته باشد و نامزد رياست‌جمهوري شود. به همين دليل او تلاش زيادي مي‌كند كه خود را طرف اصلي رقابت با رييس‌جمهور مستقر معرفي كند. در واقع او مجبور است دو كار را با هم انجام دهد. هم با جبهه متحد روحاني و جهانگيري رقابت كند و در نتيجه به عملكرد دولت حملات بي‌محابا مي‌كند و هم با اين كار اميدوار است كه در جبهه اصولگرايان هم به نامزد اصلي تبديل بشود و رييسي را از دور خارج كند.
ششم- رييسي هنوز نمي‌داند كه اين روش رقابت كردن نيست و خود را فراتر از جريان‌هاي سياسي نشان دادن و مدعي دغدغه‌مند مشكلات مردم بودن به تنهايي راي نمي‌آورد. او بعد از اين مناظره در درون جريان اصولگرايان هم در موضع برتر قرار نگرفته است و بعيد است كه دوستان افراطي و تندروي ايشان در طيف اصولگرايان از اين شيوه حرف زدن او راضي باشند.
هفتم- قاليباف را بايد بازنده اصلي اين مناظره قلمداد كرد. تقريبا به همه انتقادهاي او از سوي روحاني و جهانگيري جواب داده شد و حتي خودش هم در جايگاه متهم نشست. مدعي شد روحاني وعده ايجاد 4 ميليون شغل داد ولي روحاني توضيح داد كه آن سخن را مشروط به رونق صنعت توريسم كرده بود. مدعي كمك بابك زنجاني به ستاد روحاني شد و پاسخ شنيد كه دروغ است و قول يك مفسد محكوم به اعدام شرعا حجت نيست. مدعي شد كه روحاني به بابك زنجاني جايزه داد و روحاني جواب داد كه بله ولي او را فعالان اقتصادي به عنوان كارآفرين آورده بودند و روحاني اصلا او را نمي‌شناخت. در مقابل جهانگيري به قاليباف حمله كرد كه شما با بابك زنجاني رابطه داشتي و به او در ايران‌زمين مجوز ساخت بلندترين برج را داده‌اي. فهرستي از اتهامات عليه قاليباف در اين مناظره مطرح شد كه هر كدام از آنها براي تخريب وجهه او كافي است. در روزهاي آينده اين فهرست و واكنش‌هاي ايجاد شده را مي‌توان شاهد بود.