زينب كاظم‌خواه/ آمار كنسرت‌هاي لغو شده در دولت دهم روز به روز زيادتر مي‌شود. بسياري از اين لغوها دليل روشني ندارد و هر بار كه اين اتفاق مي‌افتد مسوولان وزارت ارشاد اين حركت را تقبيح مي‌كنند و مي‌گويند كه سعي خواهند كرد كه حركاتي از اين دست ديگر تكرار نشود، اما زنجيره لغو، قصد بريده شدن ندارد و هر از چندگاه شاهد اين اتفاق ناخوشايند هستيم. گويا نيرويي خارج از حوزه وزارت ارشاد همچنان در اجراي كنسرت‌ها نفوذ دارد و اين نيرو آنقدر قدرت دارد كه ارشاد هم نمي‌تواند آن طور كه شايسته و بايسته است پاي مجوزهايش بايستد. علي جنتي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در تازه‌ترين اظهاراتش تاكيد كرده كه پاي مجوزهايي كه وزارت ارشاد براي فيلم‌ها و كنسرت‌ها مي‌دهد، مي‌ايستد. با وجود اين صحبت‌ها تاكنون فقط در حد حرف باقي مانده و دست‌هايي بيرون از اين حوزه و حتي پشت پرده، قدرت بيشتري براي جلوگيري از اجراي كنسرت‌هاي موسيقي داشته‌اند. متاسفانه تعداد كنسرت‌هايي كه در سال جاري لغو شده‌اند به بيش از 20 كنسرت مي‌رسد؛ كنسرت‌هايي كه از ليان تا شهرام ناظري و از محسن يگانه تا سيروان خسروي را دربر مي‌گيرد.
ليان و بدشانسي‌هايش
گروه «ليان» يكي از گروه‌هاي بدشانس است؛ اين گروه بوشهري بعد از ١٦ سال، بالاخره دي ماه امسال توانست براي برگزاري كنسرت در زادگاه خود مجوز بگيرد. اما اين‌بار هم بخت با اين گروه يار نبود و با آنكه قرار بود كه در بوشهر دو سانس اجرا داشته باشند با تجمع تعدادي از مردم به نشانه اعتراض به برگزاري كنسرت اين گروه، تنها در يك سانس آن هم با سه ساعت تاخير به روي صحنه رفتند. اعتراضات اما كار خودش را كرد و ليان در سانس دوم نتوانست اجرا كند. دقيقا چند روز بعد از اين ماجرا گروه ليان كه در شهرهاي مختلف ايران اجرا داشته به شيراز رفت تا در زادگاه حافظ و سعدي به روي صحنه برود. اما در آنجا هم اتفاق مشابه ديگري گريبان گروه را گرفت و به آنها اجازه اجرا در اين شهر داده نشد. دليل اين اتفاق از سوي خبرگزاري‌ها، مخالفت مصطفي اميري، فرماندار شيراز اعلام شد. اميري درباره دليل مخالفت اجراي اين گروه گفته بود:
« در هيچ شرايطي اجازه برگزاري برنامه‌هايي كه امنيت و نظم عمومي شيراز را تهديد كند، نمي‌دهيم. » اجراي گروه ليان سال گذشته هم در اين شهر با مشكل مواجه شده بود و تشكل‌هاي دانشجويي و ارزشي دانشگاه‌هاي شيراز طي نامه‌اي به بهزاد مريدي، مديركل ارشاد فارس اعلام كردند با توجه به پيشينه محسن شريفيان، سرپرست اين گروه و حوادث پيش‌آمده در قبل و حين برگزاري اين كنسرت در بوشهر، خواهان لغو برگزاري اين كنسرت در شيراز هستند.
وقتي سيروان نتوانست در زادگاه مادري‌اش اجرا كند
سيروان خسروي هم قرار بود كه 18 شهريورماه در سنندج كنسرت اجرا كند، اما بنا به درخواست اين خواننده پاپ اجرايش لغو شد. دليل اين موضوع هم اين بود كه قبل از برگزاري كنسرت او با پيام‌هاي تهديدآميز مواجه شد و ترجيح داد كه عطاي اجرا در زادگاه مادري‌اش را به لقايش ببخشد. او درباره اين موضوع توضيح داده بود:
« براي هر خواننده‌اي، لذت‌بخش‌ترين بخش زندگيش ديدن مخاطبان و همخواني با آنها است. اجراي كنسرت در سنندج هم يكي از همين لحظات بود كه سه سال منتظرش بودم تا اينكه بالاخره شرايط برگزاري آن فراهم شد و من نيز با انگيزه بسيار زيادي براي اجرا در زادگاه مادرم لحظه‌شماري مي‌كردم، ولي متاسفانه برخلاف تصوراتم فضاي شهر كاملا خلاف چيزي بود كه پيش‌بيني مي‌كرديم و متاسفانه از لحظه اعلام اجراي اين كنسرت با پيام‌هايي توهين و تهديدآميز مواجه شديم. من و تيم برگزاركننده، اين موضوع را جوسازي اقليت شهر به حساب آورديم، به همين دليل من دو روز قبل از اجرا وارد شهر سنندج شدم و براي اجراي كنسرت نيز كاملا مصمم بودم. » افزايش تعداد پيام‌ها به‌حدي بود كه با توجه به فضاي موجود در اين شهر اين خواننده پاپ به خاطر حفظ شأن و امنيت عده‌اي كه مخاطب هنر هستند، ترجيح داد كه جلوي اتفاقات احتمالي را گرفته و در اين شهر اجرا نكند.
لغو اجراي يك خواننده پاپ در اراك
عماد طالب‌زاده، خواننده پاپ هم كه قرار بود چهارم دي‌ماه در اراك و در يك سالن 1200 نفره روي صحنه برود و تمامي بليت‌هايش نيز فروخته شده بود، به يك‌باره اجرايش لغو شد. اين خواننده در گفت‌وگويي بعد از اين اتفاق اعلام كرد «در چند سال گذشته تمام سعي‌ام اين بوده كه در چارچوب قوانين كشور فعاليت كنم، اما با وجود رعايت تمام اصول، باز هم برخي مشكلات باعث دلسردي و بي‌انگيزگي من مي‌شود. اين برنامه تمام مجوزهاي لازم را داشت و حتي بليت‌فروشي آن نيز انجام شده بود، اما مسوولان انتظامي و اداره اماكن اراك به تهيه‌كننده برنامه من گفتند كه او حتي اجازه ورود به شهر اراك را ندارد چه برسد به اجراي كنسرت !»
شواليه آواز هم از اجرا بازماند
يكي از اتفاقات عجيب در مورد لغو كنسرت‌هاي موسيقي، لغو كنسرت شهرام ناظري در نيشابور بود. اين خواننده موسيقي سنتي قرار بود در هفته فرهنگي مهر ماه سال جاري در نيشابور دو شب كنسرت اجرا كند. هماهنگي‌هاي اين برنامه هم انجام شده بود و پيش از برگزاري كنسرت با فرماندار و مسوولان ديگر هم صحبت شد و آنها هم اعلام كردند براي اين اجرا مشكلي وجود ندارد اما چند روز بعد جلسه‌اي تشكيل شد تا برنامه‌ها با جزييات بيشتر تدوين شود كه در آن جلسه بعد از راي‌گيري درباره اجراي كنسرت، جلايري، فرماندار نيشابور عنوان كرد نياز به راي‌گيري نيست و شوراي تامين امنيت گفته موسيقي ممنوع است.
لغو اجرا به بهانه اشكال فني
البته چندي قبل‌تر از آن هم بنا بود گروه «آرون» در مشهد اجرا داشته باشند اما اين برنامه يك روز قبل از اجرا لغو شد. دليل لغو برنامه، ممانعت فرمانداري، نيروي انتظامي و دفتر امام جمعه اين شهر بودند. اين درحالي است كه پيش از برگزاري اين كنسرت يك پيامك تبليغاتي با عنوان «برگزاري كنسرت...» ارسال شد كه حساسيت‌هايي را نسبت به برگزاري اين كنسرت برانگيخت. حجت دهباشي، سرپرست اين گروه موسيقي گفته بود: «شب قبل از اجرا، در تاريخ ١٧مهر، آقاي عباس‌نژاد (مسوول اداره امور هنري ارشاد خراسان) در تماسي تلفني با سرپرست گروه، لغو مجوز اجراي گروه را به‌صورت شفاهي و بدون بيان هيچ‌‌دليلي اعلام كرد: «فردا بايد در سالن اديب پارچه‌نوشتي با اين عنوان نصب كنيد: اجراي پژوهشي گروه موسيقي آرون به دلايل فني لغو شد.»
اصفهاني‌ها زير قول‌شان زدند
گروه «عرفان» اما به دليل حضور نوازندگان زن از اجراي كنسرت بازماند. اين كنسرت قرار بود مهرماه در هنرسراي «خورشيد» اصفهان روي صحنه برود، كه خبر لغو آن به گروه عرفان رسيد. اين گروه به اصفهان رفته بودند تا در اجلاس و جشنواره ميراث فرهنگي ناملموس به اجراي موسيقي نواحي ايران بپردازد، اما در آيين افتتاح اجلاس ميراث فرهنگي برخلاف وعده مسوولان، بدون حضور زنان نوازنده خود به اجراي موسيقي پرداخت. پس از اين رويداد به اعضاي اين گروه قول داده شد تا در هنرسراي «خورشيد» با حضور همه اعضا و نوازندگان زن، به اجراي برنامه بپردازند. اين در حالي است كه در هنرسرا نيز از به روي صحنه رفتن نوازنده‌هاي خانم نيز ممانعت شد و اين گروه هم از اجراي موسيقي در هنرسراي خورشيد خودداري كرد. لغو كنسرت به خاطر تفكيك جنسيتي چندماه پيش از آن نيز گريبانگير گروه محسن‌يگانه خواننده پرطرفدار پاپ نيز شده بود. كنسرت يگانه در مرداد سال جاري در اروميه به‌دليل عدم رعايت طرح تفكيك جنسيتي لغو شد. اين درحالي است كه مدير دفتر موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اعلام كرده بود زيربار طرحي كه در اين استان تصويب شده و به جداسازي جنسيتي كنسرت‌ها مي‌انجامد نخواهد رفت و به كنسرتي كه بخواهد با چنين سيستمي برگزار شود مجوز نمي‌دهد.
ماجراي فرغانه قاسم‌اف در ايران
موانع جلوي هنرمندان موسيقي، فقط به هنرمندان داخلي ختم نشد. در شب سوم از كنسرت عاليم قاسم‌اف، خواننده مشهور جمهوري آذربايجان، اجازه حضور دخترش«فرغانه قاسم‌اف» روي صحنه داده نشد و همين مساله باعث شد كنسرت تا آستانه لغو هم پيش برود اما در نهايت با وساطت مسوولان اين اجرا با يك ساعت و نيم تاخير برگزار شد. قاسم‌اف كه طبق برنامه از پيش اعلام شده قرار بود سه شب در اواخر دي ماه در تالار وحدت به اجراي موسيقي بپردازد در شب سوم متوجه شد كه با حذف دخترش مي‌تواند به روي صحنه برود. عاليم قاسم‌اف پس از اين مساله از حاضران در سالن عذرخواهي كرد و گفت: در هيچ كجاي دنيا اين رفتارها در مورد بانوان هنرمند اعمال نمي‌شود.
لغو كنسرت همايون شجريان
سريال لغو كنسرت‌هاي موسيقي به همايون شجريان نيز رسيد تا بسياري با شنيدن آن شوكه شدند. كنسرت «چرا رفتي» به خوانندگي همايون شجريان و آهنگسازي تهمورس پورناظري قرار بود ٨ بهمن ماه در سالن وزارت كشور برگزار شود، اما بنا بر اظهارات تهيه‌كننده با وجود عقد قرارداد كتبي و پرداخت كامل هزينه سالن از چند ماه گذشته، اين روز توسط سالن وزارت كشور به برنامه ديگري اختصاص داده و كنسرت لغو شد، شايد جنس اين لغو با بقيه فرق داشته باشد اما با اين وجود مسوولان تالار وزارت كشور زير قول‌شان زدند و حاضر نشدند كه سالن را در اختيار اين گروه قرار دهند.
اتفاقاتي كه در يزد براي يك خواننده سنتي افتاد
وحيد تاج خواننده هم بعد از يك اجرا در يزد به دليل اعتراضات، از اجراي بعدي‌اش باز ماند. اين كنسرت موسيقي سنتي با وجود مجوز رسمي صادر شده از سوي اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان يزد بعد از دو شب اجرا، به دليل برخي مخالفت‌ها لغو شد.
سانس اول اين كنسرت بدون مشكل برگزار شد، اما قبل از برپايي سانس دوم، جمعي 50 نفره در محل ورودي سالن جمع شدند و خواستار لغو كنسرت شدند. به دنبال اين اعتراض معاون سياسي امنيتي استانداري يزد و فرماندار يزد به همراه معاون هنري ارشاد يزد درمحل حضور يافتند و در نهايت درب سالن با 3 ساعت تاخير باز و برنامه بدون اجراي تاج اجرا شد. شب بعدش هم قرار بود كه گروه اجرا داشته باشد اما به دليل اعتراضات اجراي بعدي لغو شد.
اقدامات وزارت ارشاد براي لغو نشدن اجراها
بيشتر كنسرت‌هايي كه در دولت دهم لغو شده‌اند در شهرستان‌ها بوده‌اند. وزير ارشاد اما وعده داده است با هماهنگي‌هايي كه صورت گرفته فيلم‌ها، كنسرت‌ها و نمايش‌هايي كه در تهران و شهرستان مجوز مي‌گيرند، بدون مشكل اجرا يا نمايش داده شوند. حسين نوش‌آبادي، سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هم چندي پيش اتفاقات پيش آمده را ناشي از ناهماهنگي‌هايي دانسته بود كه گاهي اتفاق مي‌افتد. وزارت ارشاد در تلاش است كه پاي مجوزهايي كه مي‌دهد بايستد به نظر مي‌رسد كه براي اين كار تا جايي كه مي‌تواند دارد تلاش مي‌كند، چندي پيش هم اعلام شد كه براي كاهش اين اتفاقات و برگزاري كنسرت‌هاي مجوزدار، اين وزارتخانه درصدد امضاي تفاهمنامه‌اي بين وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و نيروي انتظامي است. نوش‌آبادي اواخر دي ماه اعلام كرد كه با دستور وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و سردار احمدي، فرمانده نيروي انتظامي، امضاي اين تعهدنامه به معناي مشخص شدن وظيفه هر نهادي است. نيروي انتظامي در حفظ امنيت و نظم و انتظام امور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي را ياري مي‌كند و از رفتارهايي كه در گذشته پيش آمده جلوگيري به عمل خواهد آمد. وقتي تعهدنامه و توافقنامه‌اي نداريم اينگونه اتفاقات مي‌افتد. به مديركل ارشاد استان‌ها اختيار داديم كه هماهنگي‌هاي لازم را براي برگزاري كنسرت‌هايي كه مجوز دارند انجام دهند و آنها هم موظف هستند با نيروي انتظامي هماهنگ باشند تا از اين اتفاقات جلوگيري شود. سخنگوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره برگزاري كنسرت در استان‌ها تاكيد كرده است كه وقتي مجوزي براي برگزاري كنسرت در شهرستان‌ها داده مي‌شود، مديران موظفند با مقامات قضايي و اطلاعاتي و ديگر نهادها هماهنگ باشند تا يك برنامه خوب و بي‌حاشيه داشته باشيم. همه اين نقش‌ها تعريف شده است. اما در استان‌هايي كه اين هماهنگي‌ها كامل نبوده، نهادي مداخله مي‌كند و موجب تاخير يا حتي لغو كنسرتي مي‌شود. به نظر مي‌رسد وزارت ارشاد نمي‌خواهد زير بار فشارها برود، مسوولان هر كاري مي‌كنند تا مجوزهاي‌شان حرف اول و آخر را بزند. بايد منتظر ماند و ديد كه آيا امضاي اين تفاهمنامه مي‌تواند دست نيروهاي پشت پرده لغو كنسرت‌ها را كوتاه كند يا خير.