عربستان استادانه از ترامپ استقبال كرد
حضور اسلام‌هراسان در رياض
ميثم سليماني
«ما ثبات خود را نه از «ائتلاف‌ها» بلكه از مردم خود مي‌گيريم كه - برخلاف برخي - راي مي‌دهند. بايد با ايرانيان كه آماده تعامل‌اند با احترام رفتار كرد.» اين جمله‌اي بود كه محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران، صبح روز شنبه پس از مشخص شدن ميزان مشاركت عمومي در انتخابات رياست‌جمهوري و البته همزمان با ورود دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا به عربستان سعودي در توييتر خود نوشت. پيامي كاملا روشن كه نشان از ثبات داخلي ايران پس از انتخابات باشكوه روز جمعه داشت و همچنين نمادي از گفتمان جمهوري اسلامي ايران در منطقه و جهان را به نمايش مي‌گذاشت.
دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده در نخستين سفر خود پس از به قدرت رسيدن در كاخ سفيد به خاورميانه آمد تا پيغامي مثبت را به متحدان خود در منطقه ارسال كند. در طرف مقابل نيز عربستان سعودي برنامه ويژه‌اي را براي سفر ترامپ به عربستان تدارك ديد تا بتواند بهترين استفاده ممكن را از حضور او در رياض ببرد. ترامپ هدف سفر خود به منطقه را ايجاد همبستگي بيشتر براي مبارزه با تروريسم اعلام كرده است كه اكنون تحت فشار گسترده داخلي قرار دارد كه بسياري قصد دارند دولت او را تحت فشار فراوان غرق كنند. او روز جمعه از ايالات متحده پرواز كرد تا شنبه صبح به رياض پايتخت عربستان سعودي رسيد. دونالد ترامپ به شكل باشكوهي مورد استقبال قرار گرفت. ملك‌سلمان، پادشاه عربستان با وجود كهولت سن و مريضي، در فرودگاه حاضر شد و به پاي پلكان هواپيما رفت تا از ترامپ شخصا استقبال كند. بسياري معتقدند برنامه‌ريزي سفر به عربستان از سوي دولت ترامپ در راستاي آن بوده كه احترام خود را به كشورهاي منطقه اعلام كند چرا كه او طي ساليان اخير و به خصوص در طول مبارزات انتخاباتي خود شعارهاي ضد اسلامي بسيار تندي را عليه مسلمانان و اعراب مطرح كرده بود. اما حالا دونالد ترامپ براي نخستين سفر خود در مسند رييس‌جمهور، عربستان سعودي را انتخاب مي‌كند تا در ديدگاهي كه در خصوص خود در مورد مسلمانان ايجاد كرده تغيير ايجاد كند.
ترامپ در حالي در دوره رياست‌جمهوري خود به عربستان سعودي نزديك شده است كه در سال 2014 در حساب كاربري توييتر خود نوشت يا كشورهاي عربي و ديگر كشورها بايد براي 10 سال به ما نفت رايگان بدهند يا اينكه ديگر از بويينگ‌هاي 747 اختصاصي آنها محافظت نخواهيم كرد. هزينه آن را پرداخت كنيد.
اگر توييت‌هاي ترامپ را در خصوص عربستان سعودي بررسي كنيم، مي‌توان به 21 توييت اشاره كرد كه اشاره به عربستان پيش از رياست‌جمهوري خود كرده است و اكثرا جملات منفي عليه آنها به كار مي‌برد. در خصوص پول آنها در مورد حجاب ميشل اوباما در سفر به رياض همه آنها اظهارات تندي بود كه با موضوع عربستان انجام داد. حالا مي‌بينيم كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهوري ايالات متحده در آغازين سفر رياست‌جمهوري خود سفري طولاني را نه به سرزمين‌هاي اشغالي يا متحدان اروپايي خود، بلكه به عربستان انجام مي‌دهد. اين موضوع از تناقض‌هاي رفتاري شديد دونالد ترامپ پرده بر مي‌دارد. ترامپ دو روز در رياض خواهد بود سپس به سرزمين‌هاي اشغالي سفر مي‌كند تا با مقامات اسراييلي ديدار و گفت‌وگو كند. پس از آنجا به واتيكان خواهد رفت تا با پاپ فرانسيس ملاقات كند و سپس به ديدار متحدان خود در اجلاس ناتو در بروكسل خواهد رفت و سپس در سيسيل ايتاليا در اجلاس گروه هفت شركت خواهد كرد.
با اين وجود سفر دونالد ترامپ به عربستان سعودي بدون حاشيه نيز نبود. دونالد ترامپ زماني كه در فرودگاه رياض با هواپيماي 747 ايرفورس1 (هواپيماي مسافربري مخصوص رييس‌جمهور امريكا) به زمين نشست و از درگاه هواپيما به همراه ملانيا ترامپ خارج شد، به استقبال‌كنندگان خود دست تكان داد، در حالي كه ملك سلمان 81 ساله پايين پلكان هواپيما با عصا منتظر او بود. ملانيا ترامپ نيز كه بدون حجاب در رياض حاضر شده بود، از پلكان بدون همراهي دونالد ترامپ پايين آمد. با اين وجود ترامپ با ملك‌سلمان تعارف‌هاي مرسوم ديپلماتيك را انجام دادند و ترامپ عنوان كرد كه اين يك افتخار بزرگ براي من است كه به عربستان سفر كردم. دونالد ترامپ اما ساعتي پس از ورود به عربستان به عنوان نخستين رييس‌جمهور در يك خاك بين‌المللي توييت كرد كه، رياض در عربستان سعودي بسيارخوب است. به جلو مي‌رويم در ظهر و شب پيش‌رو. دونالد ترامپ همچنين در بدو ورود خود به عربستان سعودي بالاترين نشان غيرنظامي عربستان سعودي را از ملك سلمان در مراسمي رسمي در رياض دريافت كرد. ملك سلمان گفت كه نشان ملك عبدالعزيز به دونالد ترامپ به دليل تلاش خود به منظور افزايش امنيت و ثبات در منطقه و سراسر جهان اهدا شد. گفتني است پيش از ترامپ اين نشان به ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه، ترزا مي نخست‌وزير بريتانيا و همچنين باراك اوباما رييس‌جمهوري پيشين ايالات متحده اعطا شده بود. مقامات كاخ سفيد اميدوار هستند كه از اين سفر دونالد ترامپ به دنبال اهرمي براي كاهش فشارها بر كاخ سفيد در داخل امريكا استفاده كنند. كاخ سفيد به‌شدت زير فشار اخراج جيمز كومي، رييس اف‌بي‌آي و همچنين تحقيقات در خصوص ارتباط كمپين دونالد ترامپ با روسيه قرار دارد. به تازگي نيز وزارت دادگستري رابر مولر، رييس سابق اف‌بي‌آي را به سمت دادستان ويژه رسيدگي به اين پرونده منصوب كرده است. با اين وجود هنگامي كه دونالد ترامپ وارد رياض شد به جاي اينكه در امريكا فضا به سمت سفر ديپلماتيك ترامپ گرايش پيدا كند، گزارش‌هاي جديدي از شرايط اخراج جيمز كومي ارايه شد كه در آن به نظر مي‌رسيد اگر دونالد ترامپ كومي را از سمت خود در امر تحقيقات انتخابات رياست‌جمهوري كنار نمي‌گذاشت سفر مقامات روسيه به امريكا را به‌شدت تحت‌الشعاع خود قرار مي‌داد. حالا نيز به نظر مي‌رسد كه جيمز كومي بناست به كنگره برود و عليه رييس‌جمهور ايالات متحده در پرونده تحقيقات شهادت بدهد، موضوعي كه مي‌تواند شرايط داخلي دونالد ترامپ را به‌شدت تغيير دهد.
با اين حال با وجود تمام مشكلات داخلي دونالد ترامپ مي‌تواند 9 روز از فضاي موجود در ايالات متحده خارج شود و حتي از نظر شخصي نيز استقبال گرم پادشاه عربستان از او براي وي مسرت‌بخش باشد. گفتني است، خاندان حاكم عربستان به‌شدت با باراك اوباما در مورد مسائل متعدد در تنش بودند. نوع رفتار اوباما با ايران و همچنين عدم درگيري در سوريه به‌شدت عربستان را از دولت اوباما نااميد كرده بود اما حالا عربستان به‌شدت در تلاش است تا شرايط را تغيير دهد و تنش‌زدايي كند.
عربستان سعودي در دو روزي كه ميزبان دونالد ترامپ است برنامه استادانه‌اي را براي استقبال از وي ترتيب داده است. تابلوهاي تبليغاتي از تصاوير دونالد ترامپ و پادشاه عربستان در بزرگراه‌هاي رياض مشاهده مي‌شود كه روي آن نوشته شده «ما با هم پيروز مي‌شويم.» همچنين دونالد ترامپ در يك هتل لوكس در رياض اقامت خواهد داشت كه پر از عكس‌ها و چهره‌هاي دونالد ترامپ است.
گفتني است، دونالد ترامپ و پادشاه در يك مراسم كوتاه با يكديگر قهوه خوردند و سپس ترامپ به هتل رفت تا آماده جلسات بعدي در عربستان شود. رينس پريبيوس، رييس كاركنان كاخ سفيد به خبرنگاران گفت: دونالد ترامپ با تيم كاركنان خود به دنبال كار روي سخنراني خود در جمع رهبران جهان اسلام است.
اما يكي از موضوعات جالب توجه در اين سفر حضور ملانيا ترامپ در رياض بود. عادل الجبير، وزيرخارجه عربستان پيش از سفر ترامپ به رياض عنوان كرده بود، خانم ملانيا بانوي اول امريكا به هر نحوي كه به عربستان بيايند از ايشان به گرمي استقبال خواهد شد. با اين وجود ملانيا ترامپ بدون حجاب و با لباسي مشكي وارد رياض شد. اين در حالي است كه دونالد ترامپ در سفر سال 2015 باراك اوباما به همراه ميشل اوباما به رياض نسبت به اينكه ميشل اوباما بدون حجاب به آنجا رفته بود به‌شدت انتقاد كرد و آن را يك نوع توهين دانسته بود. اما حالا ملانيا ترامپ، همسر رييس‌جمهوري كه منتقد به رفتار گذشتگان بود خود به همان شيوه گذشته عمل كرد.
با اين وجود دونالد ترامپ در اين سفر پشت سر حجم عظيمي از تناقضات قرار دارد كه بايد نسبت به آنها پاسخگو باشد. او رييس‌جمهوري است كه با شعار اول امريكا به ميدان آمد كه بنا داشت به نوعي ديگر با متحدان قديمي امريكا برخورد كند. حالا مشاهده مي‌شود كه او گرم‌تر از گذشته با آنها در ارتباط است و به تعهدات امريكا در قبال متحدان نيز كه براي دهه‌ها پابرجاست اعلام پايبندي مي‌كند اما اين پايبندي پشت سر ساليان سال اظهارات جنجال‌برانگيز است كه به راحتي آن را نمي‌توان ناديده گرفت هرچند كه براي ترامپ عبور از سخنان گذشته كار آساني به نظر مي‌رسد و به راحتي اظهارات خود را نقض مي‌كند. همچنين به نظر مي‌رسد دونالد ترامپ تا حدودي سخنان ضد اسلامي خشن خود را در مبارزات انتخاباتي رياست‌جمهوري كنار گذاشته است وچندان به مانند گذشته تاكيد خاصي روي كلماتي همچون اسلام راديكال ندارد. اين در حالي است كه دونالد ترامپ در طول مبارزات انتخاباتي بارها و بارها هيلاري كلينتون و باراك اوباما را متهم به عدم استفاده از اين عنوان كرده بود و آنها را بارها مورد انتقاد قرار داده بود.
سخنراني ترامپ
شايد هيچ كس از دونالد ترامپ انتظار نداشته باشد، به مانند باراك اوباما يا حتي ساير روساي جمهور ديگر امريكا بتواند در محافل بين‌المللي سخنراني‌هاي پر آب و تاب و پر نكته را ايراد كند. از طرفي دونالدترامپ همواره به عنوان فردي شناخته مي‌شود كه از ديدگاه‌هاي اسلام هراسانه حمايت كرده است، اما حالا بناست در برابر نماينده بيش از 50 كشور مسلمان در رياض سخنراني كند.
گفته مي‌شود سخنراني توسط استفان ميلر، مشاور ارشد سياسي ترامپ تهيه شده است كه سابقه مطالعه و بررسي مسلمانان را دارد. او نزديك به استفان بنون، مشاورامور استراتژيك كاخ سفيد به حساب مي‌آيند. او بر اين باور است كه پناهندگان مسلمان يك تهديد وجودي براي امريكا هستند. ميلر حتي اجازه نداد فقدان آموزش‌هاي حقوقي در راه تهيه پيش‌نويس قانون ممنوعيت ورود مسلمانان اصلاح شود و قانون را اجرايي كرد كه در نهايت با مقاومت دادگاه مواجه شد. با اين حال شايد وجود داشته باشند مشاوراني عاقل‌تر كه در كنار ميلر به تنظيم سخنراني دونالد ترامپ كمك خواهند كرد زيرا زمان ايراد چنين سخنراني بايد از ظرافت‌ها و پيچيدگي‌هاي امور داخلي مسلمانان آگاه بود چرا كه يك جمله مي‌تواند تبديل به يك توهين آشكار شود كه به راحتي نتوان آن را حل كرد. با اين وجود هرچند گفته مي‌شود استفان ميلر بناست نويسنده اين سخنراني باشد اما او فردي است كه اگر تفكرات خود را بخواهد در چارچوب سخنراني ترامپ غالب كند قطعا چالش عمده‌اي را ايجاد خواهد كرد. از سوي ديگر در اين سفر استيو بنوني ترامپ را به عنوان مشاور همراهي مي‌كند كه به‌شدت ضد اسلام است و اسلام را ديني براي صلح نمي‌داند و حالا او بايد مشاوره در خصوص سخنراني دهد كه بناست خوشايند رهبران جهان اسلام باشد.
از طرفي انتخاب عربستان براي يك سخنراني مذهبي عجيب به نظر مي‌رسد چرا كه عربستان يك حكومت به‌شدت مذهبي در جهان اسلام به حساب مي‌آيد كه چندان رويه معتدلي را در سياست خود دنبال نمي‌كند. معمولا روساي جمهور امريكا اينگونه سخنراني‌هاي خود را در اردوگاه‌هاي ميانه‌رو‌تر ايراد مي‌كنند جايي مانند قاهره كه باراك اوباما در سال 2009 دانشگاه پايتخت مصر را براي ارايه ديدگاه‌هاي خود درباره اسلام انتخاب كرد. با اين حال به نظر مي‌رسد كه امريكا قصد دارد با اين سخنراني راه‌هايي را براي استفاده از مسلمانان براي مبارزه با تروريسم پيدا كند. با اين وجود بسياري معتقدند در نشست مشترك دونالد ترامپ با سران كشورهاي عرب و مسلمان احتمال اقدامات ضد ايراني فراواني وجود دارد كه از جمله آن را مي‌توان ايجاد ائتلافي ضد ايران دانست كه بايد ديد تا چه ميزان عربستان و امريكا مي‌توانند به كمك يكديگر به آن جامه عمل بپوشانند.
درخواست براي كاهش
قيمت تسليحات
گفتني است پيش از سفر ترامپ به رياض، داماد و مشاور دونالد ترامپ شخصا از مدير شركت تسليحاتي امريكا خواسته قيمت فروش تسليحاتش به عربستان سعودي را پايين بياورد، تسليحاتي كه بيشتر در جنگ مقابل يمن از سوي عربستان استفاده مي‌شود. خبرگزاري فارس به نقل از نيويورك تايمز گزارش داد: «بعد از ظهر اول مه، جرد كوشنر، داماد رييس‌جمهور امريكا در يك اتاق در كاخ سفيد، از يك هيات عاليرتبه سعودي استقبال كرد و به آنها گفت «بياييد امروز اين كار را تمام كنيم.» نيويورك تايمز ادامه داد: «منظور آقاي كوشنر قرارداد به ارزش بيش از 100 ميليارد دلاري بود كه دولت (ترامپ) اميد داشت در جريان سفر آقاي ترامپ به پادشاهي عربستان سعودي بسته شود. دو طرف درباره يك ليست خريد شامل هواپيماها، كشتي‌ها و بمب‌هاي هوشمند با هم صحبت كردند. پس از آن بود كه يك مقام امريكايي موضوع خريد سامانه راداري پيچيده با قابليت ساقط كردن موشك‌هاي بالستيك را مطرح كرد.»جرد كوشنردر جريان نشست هياتي از عربستان سعودي با مسوولان «لاكهيد مارتين»، در تماسي تلفني از مدير اين شركت خواسته بهاي سامانه موشكي «تاد» را كم كند تا رياض اين سامانه را بخرد. اين درخواست، بخشي از تلاش‌هاي دولت امريكا براي اطمينان از نهايي شدن فروش حدود 110 ميليارد دلاري تسليحات به عربستان سعودي پيش از سفر ترامپ به عربستان سعودي بوده است.»
كوشنر در اين ديدار به مدير شركت امريكايي تاكيد كرده كه قيمت مدنظر «لاكهيد مارتين» براي سامانه تاد، سبب خواهد شد كه عربستان سعودي اين سامانه را نخرد. ماريلين هيسون، مدير لاكهيد مارتين در پاسخ به درخواست داماد ترامپ گفته كه او اين موضوع را بررسي مي‌كند كه آيا امكان كم كردن قيمت سامانه تاد وجود دارد يا نه. اين شركت امريكايي، تنها شركتي است كه سامانه‌هاي ضدموشكي را در امريكا توليد مي‌كند. پيش از اين و در ماه فوريه بود كه لاكهيد مارتين پس از هفته‌ها فشار دولت دونالد ترامپ، قيمت فروش جنگنده‌هاي اف-35 را پايين آورده بود.
حمله به نزديكي رياض
نيروهاي ارتش و كميته‌هاي مردمي يمن، همزمان با آمادگي عربستان براي استقبال از «دونالد ترامپ» رييس‌جمهور امريكا، يك فروند موشك بالستيك از نوع «بركان 2» به سوي رياض شليك كردند. به گزارش فارس به نقل از پايگاه اطلاع‌رساني جنبش انصارالله يمن، «شرف لقمان» سخنگوي رسمي ارتش يمن اعلام كرد: پيام ما با اين موشك به رياض اعلام شد و به سعودي‌ها گفتيم كه براي پاسخگويي آماده‌ايم و همچنان آماده مقابله با دشمنيم. بر اساس اين گزارش، تنها چند ساعت پيش از ورود ترامپ به رياض موشك بركان2 به سوي پايتخت عربستان شليك شد و در پي آن، كليه پروازها در فرودگاه بين‌المللي «ملك خالد» به تاخير افتاد. يمني‌ها در 18 مارس 2016 نيز يك فروند موشك از نوع بركان2 را به سوي پايگاه هوايي «ملك سلمان» در رياض شليك كرده بودند. گفتني است در روز جمعه نيز در راستاي برگزاري تظاهرات مردمي در يمن عليه امريكا، پس از نماز روز جمعه تجمع‌هاي پراكنده‌اي در برخي مناطق شهر صنعا، پايتخت يمن تشكيل و بر لزوم مشاركت همه طبقات جامعه در اين تظاهرات مردمي جهت اعلام مخالفت با تروريسم امريكايي عليه مردم منطقه و جهان تاكيد شد. معترضان با تاكيد بر لزوم مقاومت و پايداري در مقابله با قدرت‌هاي استكباري جهان يعني امريكا، عربستان و اسراييل، لغو محاصره و توقف جنگ را از جامعه جهاني خواستار شدند.
تحريم فرد شماره2 حزب‌الله
يك روز پيش از سفر دونالد ترامپ به عربستان، واشنگتن و رياض اعلام كردند كه هاشم صفي‌الدين، رييس شوراي اجرايي حزب‌الله لبنان در ليست سياه مشترك تروريسم هر دو كشور قرار گرفت. به گزارش ايسنا، به نوشته روزنامه فرامنطقه‌اي راي اليوم، در بيانيه منتشر شده از سوي وزارت خارجه امريكا آمده است، عربستان نيز به امريكا پيوست و هاشم صفي‌الدين را در ليست سياه قرار داد. واشنگتن و رياض هر دو مدعي هستند، حزب‌الله «سازماني تروريستي» است. در ادامه اين بيانيه آمده است، نتيجه اين اقدام بلوكه كردن تمامي دارايي‌هاي وي در عربستان خواهد بود و علاوه بر اين انجام هر گونه معاملات مالي با او از طريق سيستم پولي عربستان ممنوع مي‌شود. از سوي ديگر دفتر مبارزه با تروريسم وابسته به وزارت خارجه امريكا با انتشار توئيتي اعلام كرد كه اين براي نخستين بار است كه وزارت خارجه امريكا و يك دولت خارجي يك شخص را به صورت مشترك در ليست تروريسم قرار مي‌دهند كه اين خود نشان‌دهنده روابط جدي مسوولان امريكايي و عربستاني است. وزارت خارجه امريكا در ادامه تاكيد كرد، اين اقدام عليه صفي‌الدين تازه‌ترين نمونه مشاركت جدي دو طرف امريكا و عربستان در زمينه مبارزه با حمايت مالي تروريسم است. خبرگزاري رسمي عربستان (واس) نيز درج نام صفي‌الدين در ليست تروريسم را تاييد كرد. واس افزود، عربستان امروز نام هاشم صفي الدين را به دليل فعاليت‌هايش براي حزب‌الله لبنان و ارايه مشاوره در زمينه اجراي «عمليات‌هاي تروريستي» و نيز حمايتش از بشار اسد (رييس‌جمهور سوريه) در اين ليست قرار داد. در ادامه اين بيانيه آمده است، وزارت خارجه امريكا محمد العيسوي را نيز كه رهبري گروه تروريستي «ولايت سينا» وابسته به داعش را از آگوست ۲۰۱۶ بر عهده دارد، در اين ليست قرار داد. به اين ترتيب دارايي‌هاي هر دو شخص در تمامي مناطق تحت كنترل دستگاه قضايي امريكا بلوكه شده و شهروندان امريكايي اجازه ندارند هيچ گونه تعامل پولي با آنها داشته باشند. همچنين وزارت خزانه‌داري امريكا هاشم محسن عيدروس الحميد و خالد علي مبخوت العراده، از رهبران قبايل يمن را از رهبران شاخه القاعده در جزيره العرب اعلام كرده و اسامي آنها را در ليست تحريمي‌ها قرار داد. منصور التركي، سخنگوي وزارت كشور عربستان در گفت‌وگو با روزنامه الشرق الاوسط اظهار داشت، اطلاعات موجود به عدم وجود هرگونه فعاليت تجاري يا مالي ثبت شده به نام صفي الدين در عربستان اشاره دارد اما مسوولان مربوطه در راستاي ممانعت از هرگونه روابط تجاري يا مالي شهروندان عربستاني يا مقيمان كشور با او براي اتخاذ مراتب قانوني عليه وي تلاش مي‌كنند.