درگذشت مارتين لاندو ستاره فيلم«اد وود»
بهار سرلك
مارتين لاندو بازيگري كه قدبلندي و كم‌رويي‌اش، حضور او را در فيلم‌هاي كارگرداناني همچون آلفرد هيچكاك، وودي آلن و تيم برتون تضمين كرد، روز شنبه در لس‌آنجلس درگذشت. او 89 ساله بود و اين خبر را روابط عمومي او تاييد كرده است. اگرچه لاندو نخستين‌بار در 31 سالگي براي بازي در فيلم «تپه پورك چاپ» جلوي دوربين لوييس مايلستون و گريگوري پك رفت اما 36 سال بعد با به تصوير كشيدن شخصيت بلا لاگوسي در فيلم «اد وود» به اوج حرفه خود رسيد. با بازي در اين فيلم كه زندگينامه كارگردان بدنام فيلم علمي- تخيلي «طرح شماره 9 بيرون از فضا» به كارگرداني تيم برتون بود، جايزه بهترين بازيگري نقش مكمل مرد را از آن خود كرد. لاگوسي ستاره سابق فيلم‌هاي ژانر وحشت دهه 1930 همانند «كنت دراكولا» بود و لاندو با ايفاي اين شخصيت حقيقي نشانه‌اي از آينده خود را در آن ديد. لاندو پيش از دريافت جايزه اسكارش درباره اين بازيگر گفته بود: «لاگوسي... نيرومندي ملموس و هيبتي در حضورش داشت كه نمي‌توانستي آن را به دست بياوري. اما اين شهر لعنتي او را زير سوال برده بود... و من مي‌توانم اين وضعيت را به خودم نسبت بدهم. بارها ديده‌ام اين اتفاق افتاده است. براي خودم هم روي داده است.» هاليوود با اهداي اين جايزه بازگشتي را جشن گرفت كه چند دهه قبل ناممكن به نظر مي‌رسيد. مارتين لاندو سال 1928 در خانواده‌اي يهودي در بروكلين نيويورك به دنيا آمد. در 17 سالگي كارتونيست نشريه «New York Daily News» شد. پنج سال بعد اين شغل را رها كرد تا به تحصيل در رشته بازيگري مشغول شود و در سال 1955 در استوديويي به سرپرستي لي استراسبرگ آزمون بازيگري داد. فقط او و استيو مك‌كويين در اين آزمون پذيرفته شدند. سال 1959 با ايفاي نقشي كوتاه در درام جنگي «تپه پورك چاپ» و ايفاي نقشي بلند در تريلر پرهزينه «شمال از شمال‌غربي» آلفرد هيچكاك وارد دنياي حرفه‌اي سينما شد. هر چند در دهه 1960 براي پيشرفت در تقلا بود اما با بازي در فيلم‌هاي «كلوپاترا» و «بهترين داستان نقل‌شده» و دستمزدي پايين راه به جايي نبرد. در تلويزيون موفق‌تر بود و در سريال‌هاي تلويزيوني محبوب مانند «دود اسلحه»، «منطقه نيمه‌روشن» و «ساعت آلفرد هيچكاك» شخصيتي مهمان را بازي كرد. در نهايت و در سال 1966 امضاي خود را بر سريال «ماموريت غيرممكن» گذاشت و شخصيت رالين هند، «مرد هزارچهره» را ايفا كرد. اين شخصيت ويتريني از استعدادهاي بازيگري لاندو شد و اين فرصت را به او داد تا حتي در يك قسمت از اين سريال چند شخصيت را ايفا كند. سال 1969 اين سريال را ترك كرد اما ادامه مسير در سينما براي او دشوارتر بود. بعدها درباره اين دوره گفت: «هيچ كس من را نمي‌شناخت. فقط مي‌دانستند من همان بازيگر «ماموريت غيرممكن» هستم. من در فهرست‌هاي انتخابي هيچ كس نبودم. منظورم اين است كه حتي اجازه ورود به استوديو را هم به من نمي‌دادند. » در دهه 70 شخصيت شرور فيلم «من را آقاي تيبز صدا كنيد!» را بازي كرد اما بازي نقش‌هاي سينمايي براي او دشوار بود بنابراين دوباره به تلويزيون بازگشت و در سريال علمي- تخيلي «فضا 1999» ايفاي نقش كرد. يك دهه ديگر براي رسيدن به اوج موفقيت باقي مانده بود. سال 1987 در فيلم زندگينامه‌اي «تاكر: مرد و روياهايش» جلوي دوربين فرانسيس فورد كاپولا ظاهر شد. براي بازي در اين فيلم برنده جايزه گلدن گلوب و نامزد بهترين بازيگر مرد مكمل شد. لاندو سرعت پيشرفتش را با ايفاي نقش مكمل ديگري در فيلم «جرم‌ها و بزهكاري‌ها» ساخته 1989 وودي آلن، بالا برد و نامزد جايزه اسكار شد. سرانجام 5 سال بعد توانست جايزه اسكار را براي بازي در فيلم «اد وود» از آن خود كند. او كه جايگاه خود را در هاليوود محكم كرده بود توانست در كنار بازيگراني مانند آل پاچينو، جيم كري و هريسون فورد ايفاي نقش كند.