حلقه محاصره دولت مادورو عليه مخالفان تنگ‌تر مي‌شود
بن‌بست سياسي در ونزوئلا
ميثم سليماني
مقامات امنيتي ونزوئلا در بامداد روز سه‌شنبه به خانه‌هاي دوتن از رهبران اپوزيسيون اين كشور كه در بازداشت خانگي بودند، هجوم بردند و آنها را از خانه‌هاي خود خارج كرده و به مكاني نامعلوم منتقل كردند. آنها پس از آنكه اعتراضات شديدي را عليه نيكولاس مادورو سازماندهي كردند و به‌طور گسترده‌اي نيز عليه انتخابات اخير در ونزوئلا سخن گفتند و آن را يك اقدام ضد دموكراتيك دانستند، بازداشت شدند. لئو پولدو لوپز و آنتونيو ليدزما هر دو تحت بازداشت خانگي قرار داشتند و هردو از سال 2014 متهم به توطئه و دسيسه‌چيني براي كودتا عليه رييس‌جمهور مادورو هستند. اما ساعت 27 دقيقه بامداد روز سه‌شنبه، همسر لئوپولدو لوپز در توييتر خود نوشت كه نيروهاي امنيتي به خانه وي يورش بردند. برخي تصاوير كه از دوربين‌هاي مدار بسته منتشر شده نشان مي‌دهد كه لوپز ماشين سازمان اطلاعاتي ونزوئلا را سوار مي‌شود و اورا به مكاني نامعلوم منتقل مي‌كنند. به گزارش رويترز، وزارت اطلاعات ونزوئلا پاسخي به درخواست آنها براي توضيح بيشتر نداده است. لوپز و ليدزما هردو شهرداران سابق كاراكاس بودند و از جمله منتقدان برجسته مادورو به شمار مي‌روند. آنها در روز يكشنبه نيز از مردم خواستند تا عليه اين انتخابات اعتراض كنند تا اجازه ندهند مادورو يك قدرت لايتناهي پيدا كند. در جريان اعتراضات و حواشي اين راي‌گيري 10 نفر جان خود را از دست دادند و مخالفان با تحريم اين انتخابات آن را حمله‌اي به آزادي‌هاي دموكراتيك در ونزوئلا دانستند. فردي گوارا، يكي از قانونگذاران نزديك به لوپز در توييتر خود نوشت، آنها ربوده شده‌اند. زيرا او به سادگي تحت فشار وعده‌هاي دروغين رژيم شكست نخورده است. ونسا لديزما نيز در توييتر خود نوشت، كه هر اتفاقي براي پدرش رخ دهد، مادورو مسوول آن خواهد بود. او در توييتر خود يك ويديوي كامل از عوامل اطلاعاتي كه پدرش را با لباس خواب دستگير كردند ارسال كرد. گفتني است لديزما نيز در سال 2015 به اتهام كودتا عليه مادورو دستگير و حبس خانگي شد. وكيل لوپز، خوان گوتيرز در توييتر خود نوشت، هيچ توجيه قانوني براي لغو بازداشت خانگي او وجود ندارد. گفتني است لوپز پس از تظاهرات دولتي سال 2014 دستگير شد اما پس از پيگيري‌هاي حقوقي توانستند بازداشت اورا به حبس خانگي بدل كنند كه آن هم يك پيروزي براي مخالفان محسوب شد. گفتني است پس از 15سال حكومت چپ‌گراها بر ونزوئلا سال 2015 مخالفان توانستند قدرت را در مجلس اين كشور در دست بگيرند. تنها يك سال و نيم از اين موضوع مي‌گذرد. آنها در طول اين مدت قوانيني همچون آزادي زندانيان سياسي و همچنين اصلاحات براي خروج ونزوئلا از بحران اقتصادي عميق اين كشور را به تصويب رساندند كه اجازه اجرايي شدن توسط دولت به آنها داده نشد، اما چشم به آن داشتند تا در انتخابات رياست‌جمهوري سال 2018 نيز قدرت را به‌طور كامل به دست گيرند. با اين وجود پس از انتخابات روز يكشنبه، دست نيكولاس مادورو براي ايجاد هرگونه چالش سياسي قانوني از سوي مخالفان بسته شده است و با اين اقدام سعي كرد تا تمامي شرايط را به نفع خود تغيير دهد. حالا مادورو دستور تشكيل قانون اساسي را داده است كه عملا تمامي مراكز قدرت در اين كشور را تا زمان تصويب قانون اساسي جديد در دست داشته باشد و شاخه‌اي از حكومت را با برچسب غيرقانوني بودن از رده خارج كند. در حال حاضر مخالفان دولت ونزوئلا در يك بيم و اميد عميق به سر مي‌برند. از سال 1999 كه هوگوچاوز قدرت را در اين كشور به دست گرفت، ونزوئلا شاهد يكي از عميق‌ترين نارضايتي‌ها از سوي مردم است. مخالفان چاوز پس از كودتاي شكست خورده ارتش در سال 2002 به‌شدت تضعيف شدند و تا حد زيادي قدرت مانور خود را از دست دادند. اما بعد از مرگ چاوز اين فرصت دوباره براي آنها به وجود آمد تا بتوانند پس از سال‌ها قدرت را به دست گيرند. آنها تمام تلاش خود را كردند تا از راه‌هاي دموكراتيك به اهداف خود دست پيدا كنند. كريستوفر ساباتيني، كارشناس سياست خارجي در دانشكده امور بين‌الملل دانشگاه كلمبيا به نيويورك تايمز مي‌گويد: مخالفان همه كارت‌هاي خود را بازي كردند و به‌طور موثر نيز بازي كردند. اما اكنون تمام كانال‌هاي آنها براي هرگونه ميانجيگري از بين رفته است. تحليلگران معتقدند كه تصميم آقاي مادورو براي كنار گذاشتن رقباي خود آنها را در يك مسير دشوار قرار مي‌دهد. اپوزيسيون در نهايت پس از سال‌ها تلاش در حوزه‌هاي راي‌گيري و موفقيت در آنها مجبور شد با خشم عامه مردم در خيابان‌ها همراهي كند چرا كه چاره‌اي براي آنها وجود نداشت و شرايط به سمتي كشيده شده كه برخي معتقدند خشونت بهترين راه براي مقابله با رييس‌جمهور است. نشانه آن را مي‌توان در 120 نفري ديد كه طي ماه‌هاي اخير جان خود را در تظاهرات‌ها از دست داده‌اند. با اين حال مخالفان پس از آرام شدن فضا قصد دارند آرامش خود را تا حد ممكن حفظ كنند. قانونگذاران مخالف دولت كه به احتمال زياد با تشكيل مجلس موسسان از نظر قانوني بايد غير فعال شود اعلام كردند كه اگر آنها خواستند ساختمان مجلس را با اسلحه از ما بگيرند ما مي‌توانيم جاي ديگري را براي برگزاري جلسات‌مان انتخاب كنيم.
تحريم مادورو
فشارهاي خارجي نيز روي مادورو افزايش پيدا كرده است. وزارت خزانه‌داري ايالات متحده به تازگي ليستي از مقامات ونزوئلايي را منتشر كرد كه با تحريم‌هاي جديد روبه‌رو شدند و آنها از داشتن هرگونه دارايي در امريكا منع شدند و در صدر اين ليست رييس‌جمهور ونزوئلا نيكولاس مادورو قرار دارد كه هرگونه مبادله امريكايي‌ها با اورا منتفي مي‌كند. در حالي كه كاخ سفيد پيش از انتخابات به‌شدت مخالفان را تشويق مي‌كرد اما تحريم‌ها بسيار كمتر از مجازات‌هاي اقتصادي بود كه عليه مادورو انجام شد. در حال حاضر مادورو يكي از چهار رييس دولتي است كه توسط امريكا تحريم شده است. بشاراسد رييس‌جمهور سوريه، كيم جونگ اون رهبر كره شمالي و رابرت موگابه رييس‌جمهور زيمبابوه از ديگر رهبران جهان هستند كه در ليست تحريم‌هاي امريكا قرار دارند. استيون منوخين، وزيرخزانه داري امريكا در بيانيه‌اي گفت: انتخابات غيرقانوني ونزوئلا حاكي از آن است كه مادورو يك ديكتاتور است كه اراده مردم ونزوئلا را ناديده مي‌گيرد.
اعتراضات ادامه دارد
لوييزا اورتگا، دادستان كل ونزوئلا كه طي يك سال گذشته عليه مادورو اعتراضات فراواني انجام داد و دولت نيز تلاش فراواني كرد تا اقدامات اورا خنثي كند، اما روز يكشنبه مادورو پس از انتخابات اعلام كرد كه مجلس موسسان به زودي او را از محل كار خود اخراج خواهد كرد. اما خانم اورتگا گفت: اين يك شوخي براي مردم و حاكميت آنها است. خواهيم ديد كه اكنون قدرت تنها دست يك اقليت است. ماركو بووزو يكي از قانونگذاران كه به نظر مي‌رسد پذيرفته كه ديگر مجلس ملي وجود نخواهد داشت، اعلام كرد كه ما به مخالفت‌مان با دولت ادامه مي‌دهيم و همچنان سازماندهي اعتراضات در خيابان‌ها را نيز ادامه مي‌دهيم. با اين حال اعتراضات تنها يك درخواست دارد، يكي برگزاري انتخابات جديد و برطرف شدن فقرو محروميت‌هايي كه در خيابان‌هاي ونزوئلا موج مي‌زند. در حال حاضر سياستمداران اپوزيسيون كه جنبش اعتراضي را رهبري مي‌كنند نگران آن هستند كه اگر آنها تضعيف شوند عناصر راديكال بيشتر قدرت مي‌گيرند. اين را مي‌توان در تاريخ 27 ژوئن ديد هنگامي كه يك افسر سركش ونزوئلايي يك هليكوپتر را در كاراكاس به پرواز درآورد و به سمت ساختمان‌هاي دولتي شليك كرد. در حالي كه هيچ كس در اين حمله زخمي نشد اما گزارش‌ها حاكي از آن است خلبان اسكار پرس در ميان مخالفان مادورو تبديل به يك قهرمان مردمي شده است. ريوردان روت، مدير برنامه مطالعات امريكاي لاتين در دانشگاه جان هاپكينز به نيويورك تايمز گفت: چنين اقداماتي از سوي مادورو كه بارها و بارها رقباي خود را تروريست ناميده است، مشخص مي‌شود كه ترجيح مي‌دهد راديكال‌ها امنيت او را خدشه‌دار كنند تا اينكه بخواهد وارد مذاكره با مخالفان از طريق ميانجيگري شود. وي در ادامه افزود: چاويست‌ها سعي دارند مخالفان دموكراتيك خود را از بين ببرد تا اقدامات سخت‌گيرانه بيشتري براي مخالفان راديكال خود اتخاذ كنند.
نقش مبهم ارتش
سوال اصلي در اينجاست كه در شرايط كنوني ارتش كجاي اين قصه ايستاده است. اينكه آنها وظيفه دارند از قانون اساسي كنوني دفاع كنند يا اينكه مجلس موسسان و تغيير قانون اساسي را بپذيرند. در خصوص اين موضوع تفسيرهاي متعددي وجود دارد. زيرا در 16 جولاي، دوهفته پيش از انتخابات روز يكشنبه احزاب اپوزيسيون رفراندومي اعتراضي را برگزار كردند كه در آن راي‌دهندگان اغلب عليه مادورو راي دادند و مخالف مجلس موسسان بودند. در آنجا سه سوال مطرح شد كه يكي از آنها بسيار مبهم بود كه آيا ارتش ونزوئلا بايد چه كند. زيرا اين موضوع بحث دخالت نظامي را مطرح مي‌كند كه حتي در ميان مخالفان نيز از حمايت جدي برخوردار نيست. برخي اين اتفاق را با ناآرامي‌هاي شيلي مقايسه مي‌كنند كه در آن دوره نيز يك حكومت چپ‌گرا توسط نظاميان سرنگون شد و يك ديكتاتوري سخت را به وجود آورد كه ماحصل آن روي كارآمدن فردي مانند پينوشه در سال 1973 بود. حتي در عصر حاضر نيز مي‌توان مثال مصر و مداخله نظامي و سرنگوني دولت منتخب را مشاهده كرد. اما در حال حاضر با توجه به روي كارآمدن مجلس موسسان، مخالفان تمام مراكز قدرت خود را از دست مي‌دهند و ديگر كاري براي آنها جز سازماندهي اعتراض‌هاي خياباني باقي نمي‌ماند. از طرفي ديگر دولت مادورو اعتراض‌هاي خياباني را پس از انتخابات ممنوع اعلام كرده است و هنوز مشخص نيست كه در آينده چه چيزي در انتظار مخالفان خواهد بود. اما آن چيز كه عيان است بن بست سياسي است كه اين روزها دست به گريبان ونزوئلا شده كه عامل اصلي آن كسي نيست جز نيكولاس مادورو كه شرايط را به سمت غيرقابل كنترل شدن اوضاع پيش مي‌برد.