بازگشت دوباره
به قرارداد دوبلين
محمود فاضلي
كارشناس مسائل بين‌الملل
يانيس موزالاس، وزير سياست‌هاي مهاجرت يونان اعلام كرد كه در چارچوب قرارداد دوبلين، در ماه‌هاي آينده صدها پناهجو از آلمان به اين كشور بازگردانده خواهند شد. وي كه بازگشت پناهجويان از آلمان را نشانه حسن نيت مي‌داند، مدعي است از آنجا كه نتوانستيم بار پناهجويان را بر دوش بكشيم، اجراي قرارداد دوبلين متوقف شد. قرارداد دوبلين سمبليك و نمادين است، يعني تعداد پناهجويان كه قرار است به يونان بازگردانده شود، بسيار كم خواهد بود. به گفته او در مجموع 56 هزار پناهجو به يونان مراجعه كرده‌اند و ما هم در برابر مراجعه سيل پناهجويان تجربه‌اي نداريم. كشورهاي اروپايي در چارچوب برنامه اسكان، از يونان در مجموع 30 هزار پناهجو را پذيرفتند. برخي پناهجويان در كشور ما باقي خواهند ماند و روند همگرايي مهاجران با جامعه يوناني نيز آغاز شده است.
اما سخنگوي حزب محافظه‌كار نئودموكراسي (بزرگ‌ترين حزب مخالف دولت يونان) با انتقاد از وزير كشور وي را متهم به ارايه تصوير ايده‌آلي از شرايط پناهجويان در يونان مي‌كند؛ در حالي كه به دنبال حضور ده‌ها هزار پناهنده در خاك يونان به ويژه در برخي جزاير، دامنه نارضايتي ساكنين نسبت به تاثيرات منفي اين امر بر صنعت گردشگري را به همراه داشته است.
پس از يك وقفه چند ساله دوباره تصميم گرفته شد كه پناهجويان با استناد به مقررات دوبلين 3 اتحاديه اروپايي، به يونان برگردانده شوند. به موجب اين مقررات، پناهجويان بايد در نخستين كشور اروپايي كه به آنجا وارد شده‌اند، بمانند و اگر از آنجا به كشور ديگري رفتند، به همان مقصد اول بازگردانده شوند. آلمان اجراي اين قرارداد را در سال 2011 متوقف كرده بود. طبق آمار موجود برلين در نيمه اول سال جاري جمعا392 تقاضاي استرداد به يونان به عنوان نخستين مقصد آنها در خاك اتحاديه اروپايي ارسال داشته كه از آن ميان يونان تنها با سه مورد استرداد موافقت كرده است. اين اقدام در حالي صورت مي‌گيرد كه آلمان همچنان با بحران ورود پناهجويان به اين كشور روبه‌رو است و سازمان‌هاي امنيتي آلمان بر اين عقيده‌اند كه شمار مهاجرت‌هاي غيرقانوني به آلمان در نيمه دوم سال جاري ميلادي افزايش خواهد يافت. دليل اين ارزيابي ادامه ترددهاي پناهجويان از درياي مديترانه، رسيدن به مرزهاي حد ظرفيت پذيرش در ايتاليا، سياست پناهندگي در كشورهاي اسكانديناوي و همچنين يافته‌هاي پليس مرزي در ماه جولاي است. براي سازمان‌هاي ذي‌ربط در آلمان، همچنان تشخيص هويت مهاجران به عنوان يك چالش بزرگ مطرح است. شمار زيادي از مهاجران هيچ سند و مدرك هويتي ارايه نمي‌دهند.
در خلال سال‌هاي 2015 تا 2016 بيش از 890 هزار پناهجو عمدتا از كشورهاي سوريه، عراق و افغانستان وارد خاك آلمان شده‌اند كه اين مساله انتقادهايي را متوجه دولت مركل كرده و موجب افزايش آراي احزاب دست راستي مانند حزب «آلترناتيو براي آلمان» شده است. گفته مي‌شود تعداد پناهجوياني كه تا پايان سال جاري ميلادي وارد اين كشور مي‌شوند، احتمالا 200 الي 300 هزار نفر خواهد بود. دفتر مهاجرت و پناهجويان آلمان اعلام كرده بود كه در نيمه نخست سال 2017، 90 هزار پناهجو وارد اين كشور شده‌اند.
مركل، صدراعظم آلمان كه در انتخابات 24 ماه سپتامبر (دوم مهر) درصدد كسب مجدد اين مقام است، همچنان با انتقادهايي در زمينه ورود شمار زيادي از پناهجويان به آلمان در دو سال گذشته روبه‌رو است. دولت برلين برنامه‌اي براي اخراج پناهجوياني دارد كه درخواست آنان رد شده است. شواهد نشان مي‌دهد كه دولت آلمان نتوانسته به هدف خود در اين زمينه دست يابد. درسال 2017 تاكنون بيش از 8 هزار پناهجوي رد درخواست شده از آلمان اخراج شده‌اند، در حالي كه اين رقم در سال گذشته بيش از 25 هزار تن بود. ميزان خروج داوطلبانه پناهجويان ازآلمان نيز درسال جاري كاهش يافته است. در چهار ماه اول امسال تنها 11 هزار و 195 پناهجو داوطلب خروج از آلمان شده‌اند در حالي كه اين رقم در سال گذشته بيش از 43 هزار نفر بود.
احزاب مخالف مركل معتقدند مركل عملا در مديريت بحران پناهجويان نتوانسته است عملكرد قابل قبولي داشته باشد و در آينده‌اي نزديك، هزينه‌ها و تبعات ناشي از اين مديريت گريبانگير جامعه آلمان را خواهد گرفت. مارتين شولتز به عنوان رييس حزب سوسيال دموكرات و نامزد اين حزب براي پست صدراعظمي آلمان و رقيب اصلي آنگلا مركل، صدراعظم كنوني با هشدار درباره ورود موج تازه پناهجويان به آلمان معتقد است دولت آلمان براي جلوگيري از اين مساله اكنون بايد اقدام اساسي كند. ارقام مربوط به ورود پناهجويان به ايتاليا از مسير مديترانه كه هزاران نفر در روز است واقعا نگران‌كننده است و اگر مي‌خواهيم از تكرار موج پناهجويان در سال 2015 جلوگيري كنيم بايد هم‌اكنون اقدام كنيم زيرا ايتاليايي‌ها در حال رسيدن به انتهاي حد توان خودشان براي مقابله با اين موضوع هستند. با توجه به هشدارهاي جدي درباره افزايش شمار پناهجوياني كه از طريق درياي مديترانه قصد ورود به اروپا را دارند، شولتز از احزاب سياسي آلمان خواسته است تا حل و فصل بحران پناهجويان را به پس از انتخابات آلمان موكول نكنند. او كه حضور مركل در راس معادلات سياسي و اجرايي آلمان را تشديد‌كننده بحران پناهجويان در اروپا مي‌داند، مدعي است اگر دست روي دست بگذاريم، تكرار وضعيت سال 2015 ما را تهديد مي‌كند و در شرايط كنوني ضرورت دارد كه «ائتلافي از اراده‌ها» در اتحاديه اروپا شكل بگيرد زيرا در بلندمدت ايتاليا قادر به پذيرش تمام پناهجويان نخواهد بود. او پيشنهاد كرده كشورهايي كه آمادگي پذيرش شمار بيشتري از پناهجويان را دارند، از بودجه اتحاديه اروپا منابع بيشتري دريافت كنند.